-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
Copy pathCaussin-Hermenigildus.xml
1979 lines (1978 loc) · 105 KB
/
Caussin-Hermenigildus.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<?xml-model
href="https://xmlschema.huygens.knaw.nl/translatin.rng"
type="application/xml"
schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"
?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="translatin0008" xml:lang="lat">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Hermenigildus</title>
<title type="sub">Hermenigildus Actio oratoria</title>
<author>Caussin, Nicholas (SJ)</author>
<editor>Jan Bloemendal</editor>
<respStmt>
<resp>transcription</resp>
<name>Jan Bloemendal et al.</name>
</respStmt>
</titleStmt>
<publicationStmt>
<publisher>Ioannes Kinchius</publisher>
<pubPlace>Cologne</pubPlace>
<date>1621</date>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<bibl>
Identifier: <name>Caussin-Hermenigildus</name><lb/>
Short title: <title>Hermenigildus</title><lb/>
Year of first edition: <date>1620</date><lb/>
Author information:<lb/>
Alias: None<lb/>
Birth: 1583, Troyes<lb/>
Death: 1651, Paris<lb/>
Floruit: None, Rouen, Paris<lb/>
<ref target="https://en.wikipedia.org/wiki/Nicolas_Caussin">Link</ref><lb/>
<emph>Tragoediae sacrae / TRAGOEDIAE SACRAE AVTHORE P. NICOLAO CAVSSINO TRECENSI, SOCIETATIS IESV PRESBYTERO.
COLONIAE AGRIPPINAE, Apud IOANNEM KINCHIVM sub Monocerote. ANNO M.DC.XXI.</emph><lb/>
<ref target="https://play.google.com/books/reader?id=RG4UAAAAQAAJ">Source link</ref>
</bibl>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<textClass>
<keywords>
<term type="diction">prose</term>
<term type="genre">tragedy</term>
<term type="acts">5</term>
<term type="chorus">None</term>
<term type="medium">printed</term>
</keywords>
</textClass>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text>
<body>
<div type="level1" xml:id="front">
<head>Front</head>
<p>/</p>
<p><milestone unit="page" facs="i"/></p>
<p>HERMENIGILDVS.</p>
<p>ACTIO ORATORIA.</p>
<p><milestone unit="page" facs="ii"/></p>
<p><milestone unit="page" facs="iii"/></p>
<p>ILLVSTRISSIMO ET REVERENDISSIMO ANTISTITI HENRICO GONDIO,
Cardinali, Radesiensi Episcopo Parisiensi.</p>
<p><hi rend="italic">DVBITAVI saepè (Cardinalis</hi>
<hi rend="italic">Illustrissime) quo telo potentius
feriret animos Eloquentia, num vincta, num soluta</hi>
<hi rend="italic">oratione. Magna certe est in versibus
illecebra, quos hamos et quasdam veluti</hi>
<hi rend="italic">mentis περόνας veteres non inconcinnè
dixerunt: Sed suum quoque grandis et accurata regnum exercet in
mentibus Oratio. Est enim Eloquentia flumen mentis,</hi>
<hi rend="italic">quod profecto sine istis numerorum
vinculis fluit liberiùs, et quo minus habet affectatae industriae,
mouet efficacius. De</hi> <hi rend="italic"><milestone unit="page" facs="iv"/> hac
re cùm mecum nuper dissereret Petrus Mathaeus, is qui lucem
veritatis</hi> <hi rend="italic">historiam, vicit ingenii
luce, et in oratorum partes vehementius propenderet,</hi>
<hi rend="italic">Hermenigildum nostrum, quem actione</hi>
<hi rend="italic">oratoria scriptum prope verebar ad
quadrigas poëticas pedestri itinere committere,</hi>
<hi rend="italic">sua mihi suasione, sub tuis auspiciis,
cui</hi> <hi rend="italic">sciebat non ingratum fuisse, de
manibus</hi> <hi rend="italic">expressit. Non dubito quin
Rex martyr</hi> <hi rend="italic">sua commendatione
magnus, tuo iam calculo probatus, fidentius exire possit in publicum;
certe nemo est qui non magno sensu pietatis excipiat florentissimum
iuuenem, qui in Christi caussa duo quae in rebus humanis maxima sunt,
et fuerunt</hi> <hi rend="italic">vitam ac regnum
neglexit, et impendit.</hi></p>
<p><milestone unit="page" facs="v"/></p>
<p><hi rend="italic">ARGVMENTVM EX SS. GREGORIO ROMANO,
TVROnensi, et Baronio.</hi></p>
<p>Hermenigildus Leuigildi Gothorum Regis filius ab Ingunde Sigiberti
Francorum Regis filia, eius vxore, Catholicis aggregatus, nouercalibus
odiis dirè exagitatur, tandemque iussu patris aerumnoso carceri sub
ferro et cilicio mancipatus, cùm Arrianam haeresim constantissimè
respueret intempestae noctis silentio, pro retinenda fidei integritate
ceruicem praebuit carnifici, martyr longè illustrius suo cruore quàm
regali purpura nobilitatus.</p>
<p><milestone unit="page" facs="vi"/></p>
<p>DIVISIO ACTIONIS.</p>
<p>PARS PRIMA.</p>
<p><hi rend="italic">Hermenigildus Goizuinthae nouercae
malis</hi> <hi rend="italic">artibus, et Leuigildi Patris,
qui eum inflammato animo prosequebatur armis vexatus,</hi>
<hi rend="italic">statuit se potius inermem parenti
sistere, quàm</hi> <hi rend="italic">repugnando eius
salutem in discrimen adducere.</hi> <hi rend="italic">Hoc
illi Erasistratus Dux, consiliorum omnium</hi>
<hi rend="italic">socius acerrimè dissuadet. Verùm
Recaredus Leuigildi minor natu filius, ad fratrem, cum Legatis à Patre
missus, pacis sancit foedera, et Hermenigildum haudreluctantem in
proxima parentis castra pertrahit.</hi></p>
<p>PARS II.</p>
<p><hi rend="italic">Dariaces et Hermenifridus potentes
aulici, Gorzuinthae in scelere administri de</hi>
<hi rend="italic">opprimendo Hermenigildo deliberant.
Leuigildus Rex, cum tardiùs veniret Recaredus, iubet cani classicum,
magnâ calumniatorum laetitiâ: Sed</hi>
<hi rend="italic">repente aduolat pacis nuncius Recaredus,
quem</hi> <hi rend="italic">mox Hermenigildus frater
consecutus, ad Patris</hi> <hi rend="italic">pedes
aduoluitur. Leuigildus eum erigit, et ingen<milestone unit="page" facs="vii"/>ti gaudio
delibutus filii squallorem, Regii cultus</hi>
<hi rend="italic">magnificentia, triumphorumque
ornamentis</hi> <hi rend="italic">abstergit.</hi></p>
<p>PARS III.</p>
<p><hi rend="italic">Hermenifridus et Dariaces nouis
vulneribus veteres cicatrices rumpunt, et suspicacem Leuigildi Regis
animum confictis adulterinis literis, non leuiter aduersus
Hermenigildum</hi> <hi rend="italic">incendunt. Nec mora,
Rex filium accersit, accusat, insectatur, Regiis vestibus exutum
cilicio induit, et diris catenis constrictum addicit carceri.</hi></p>
<p>PARS IIII.</p>
<p><hi rend="italic">Hermenigildus apud Patrem, et Regii
consilii consessum, in cilicio, et catenis praeclaram habet apologiam;
sententiis in varia distractis. Rex sibi nihil deliberatius esse dicit
quàm</hi> <hi rend="italic">Hermenigildum filium, nisi
religioni nuncium</hi> <hi rend="italic">remittat, de
medio tollere: quod cùm Iuuenis constantissimus facere recusaret, in
carcerem retruditur. Durias Hermenigildi Comes indiuiduus,</hi>
<hi rend="italic">calumniatores cruenta palma exultantes
acerbis</hi> <hi rend="italic">vocibus
insectatur.</hi></p>
<p>PARS V.</p>
<p><hi rend="italic">Leuigildus intempestae noctis
silentio Tribunum mittit ad filium, qui ei vltimam</hi>
<hi rend="italic"><milestone unit="page" facs="viii"/> necessitatem denunciet. Ille
feralis sententiae fulmen quasi caelestes nuncios excipit: cumque
denegatis Catholicorum Episcoporum alloquiis, Arriani se illi
insinuare cuperent, eorum dogmata</hi>
<hi rend="italic">moribundus execratur. Tandem post
grauissimos</hi> <hi rend="italic">cum fratre Recaredo, et
Erasistrato sermones habitos, ceruicem praebet carnifici. Vix è vita
excesserat, cùm coelestes flammae, et Angelorum chori</hi>
<hi rend="italic">eius innocentiam testantur. Leuigildus
Pateraf.</hi> <hi rend="italic">fusus innocentissimi
Iuuenis feretro, veniam postulat, et fatum suum acerbissimè
deplorat.</hi></p>
</div>
<div type="level1" xml:id="main">
<head>Main</head>
<p></p>
</div>
<div type="level1" xml:id="personae.">
<head>1. PERSONAE.</head>
<p><hi rend="italic">Leuigildus.</hi> Rex
<hi rend="italic">Hermeni. mart.</hi> Regis filius I.</p>
<p><hi rend="italic">Recaredus.</hi> Filius Regis.
<hi rend="italic">Erasistratus.</hi> Principes.</p>
<p><hi rend="italic">Cardaces.</hi> Principes.
<hi rend="italic">Durias.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Sophroniscus.</hi>
<hi rend="italic">Athaulphus.</hi> Legati.</p>
<p><hi rend="italic">Dariaces.</hi> Duces.
<hi rend="italic">Gesnericus.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Hermenifridus.</hi>
<hi rend="italic">Igerdes.</hi> Magistri</p>
<p><hi rend="italic">Leonidas.</hi> Tribunus.
<hi rend="italic">Alaricus.</hi> Militum.</p>
<p><milestone unit="page" facs="1"/></p>
</div>
<div type="level1" xml:id="prologvs.">
<head>2. PROLOGVS.</head>
<p><hi rend="italic">INSTINCTVM furiis scelus</hi>
<hi rend="italic">exitiale nonercae,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Et nati immerito respersum sanguine
patrem</hi></p>
<p><hi rend="italic">Pulpita nostra sonant. O tu qui</hi>
<hi rend="italic">foedere certo</hi></p>
<p><hi rend="italic">Res hominum euoluis genitor, quae
causa pudicum</hi></p>
<p><hi rend="italic">Extrusit iuuenem tanto de culmine
rerum?</hi></p>
<p><hi rend="italic">Vix dum illi flanos prima lanugine
vultus</hi></p>
<p><hi rend="italic">Induerant anni: qualis se caudice
trudit</hi></p>
<p><hi rend="italic">Flos tener, atque hospes lucis Titana
salutat,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Veh misero incussus coeli formidine
grando</hi></p>
<p><hi rend="italic">Purpureum elisit caput, et
praecerpsit ouantes</hi></p>
<p><hi rend="italic">Terrae diuitias: Talis se mente
ferebat</hi></p>
<p><hi rend="italic">Magnanimus iuuenis, sacro maturus
honori,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Cum vota exscindit mulier,
reuolutáque pensa</hi></p>
<p><hi rend="italic">Parcarum inuertit, surgentem ad
pondera</hi> <hi rend="italic">dextram</hi></p>
<p><hi rend="italic"><milestone unit="page" facs="2"/> Tot sceptrorum, odiis, et
acerbo funere pressit.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Sed tamen impendit vitam coelestibus,
insons</hi></p>
<p><hi rend="italic">Insontem, doctus pro religione
pacisci.</hi></p>
<p><hi rend="italic">CAEDITVR, ET VINCIT SVRGENS PER
VVLNERA VIRTVS,</hi></p>
<p><hi rend="italic">AVREVS HIC TRVNCO RAMVS</hi>
<hi rend="italic">DE CAVDICE VERNAT.</hi></p>
<p><milestone unit="page" facs="3"/></p>
</div>
<div type="level1" xml:id="pars-prima.">
<head>3. PARS PRIMA.</head>
<p>HERMENIGILDVS</p>
<p>ERASISTRATVS.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIGILDVS GOIZVINTAE NOVERCAE
malis artibus, et Leuigildi Patris armis vexatus, de suo negotio
deliberat.</hi></p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> QVO me in rerum mearum
articulo pater deprehendat, Vides Erasistrate, virorum omnium
suauissime. Iam eò nos adegit inimicorum atrocitas vt <milestone unit="page" facs="4"/> aut
caedendum sit, aut moriendum, quorum alterum crudelitatis est, alterum
calamitatis. Sed veniat sanè genitor mihi semper iniquor quàm eius
humanitas postulabat, veniat et quicquid dedit ipse sanguinis
maleuolorum meorum artibus exulceratus hauriat.
<hi rend="italic">Testor</hi>
<hi rend="italic">te sancta Pietas</hi>, Satis animi est,
satis in militum fide ac robore praesidii constitutum, si vellem armis
decertare, et vim. quam vltima necessitas in istis casibus extundit,
ad repellendam iniuriam exerete; sed neque hoc Deus sinat, neque tam
tetrum facinus sol istis oculis quibus collustrat omnia videat, moriar
inermis, purus, illibatus, et <hi rend="italic">optimae
conscientiae gloriam ad manes vsque cinerésque</hi>
<hi rend="italic">transfundim</hi>. Vide igitur inuenum
amantissime, an parentem adeamus, vt si animum eius emollierimus
salutem, sin vero inimicorum odia plus valuerint mortem quae nos istis
cruciatibus exsoluat assequamur.</p>
<p><milestone unit="page" facs="5"/></p>
<p>ERASISTRATVS.</p>
<p><hi rend="italic">Hermenigildi Comes dissuadet ne se
paterno furori nouercae artibus instigato committat.</hi></p>
<p>TVAE quidem illae voces (Princeps omnium optime atque
innocentissime) grauissimis dolorum stimulis adeò pectus effodiunt, vt
non modo deliberandi facultatem, sed loquendi facilitatem eripiant.
Verum quo innocentiam tuam in his rerum acerbitatibus pestifera
afflatam calumniâ indigniùs exagitari video, eò vigilantius
consulendum arbitror, vt illa misera et diù iactata reflantibus
fortuna ventis in tuto atque hospitali portu conquiescat.</p>
<p><hi rend="italic">HERMIG.</hi> Rectè mones, agedum
consulamus.</p>
<p><hi rend="italic">ERASIST.</hi> Tu igitur te praesidiis
omnibus exarmare et patrem nudus adire <milestone unit="page" facs="6"/> poteris, quale est
istud (<hi rend="italic">Hîc te salus appello</hi>)
consilium? est quidem fateor innocentiae tuae, nihil timere, tutam se
vbique sua conscientia arbitrari, rumores contemnere,
<hi rend="italic">vitam et facta telis hostium
praetendere</hi>, sed tamen vide ne tu dum aliorum mores ex tua tibi
innocentia depingis, in eos te laqueos coniicias vnde nulla ratio
expediendae salutis deploratis rebus oriatur.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Quomodo?</p>
<p><hi rend="italic">ERASIST.</hi> Tu scilicet patrem
adibis? vtinam is esset quem tuto adires pater, tu hominem adibis
ingenio saeuum, insolentem victoriis, natura turbulentum: fac tamen
blandum, fac mitem, fac sui nominis memorem, et sanguinis, quando ei
per nouercae, et inimicorum tuorum furias licet quiescere? qui animum
iam capitali odio vlceratum perpetuis instigant taedis, vt si quo
tempore communis natura maleficio reclamaret, tamen inter eorum
tumultus compressa atque illisa conticesceret.</p>
<p><milestone unit="page" facs="7"/> <hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Qua
ratione?</p>
<p><hi rend="italic">ERASIST.</hi> Illi sunt qui te
veneficum, parricidam, hostem patriae, bustum legum, carnificem
bonorum omnium, funestis omnino apud patrem depingunt coloribus. Eorum
petulantissimis vocibus iniuriosi senis aures occupatae, nullum
innocentiae tuae locum reliquere. Quos ad vim perditorum hominum
infringendam, ad vitae praesidium, ad perfugium salutis fidissimos
comparasti milites, hos ad suam perniciem et patriae vastitatem
instructos, clamat. Fertur ardens libidine, aestu febrique
intemperantis animi iactatus, cruorem sitit tuum, hunc sibi non
libandum leuiter. Sed ex asse profundendum putat.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Qui scis fortè iam
nobis est conciliatus.</p>
<p><hi rend="italic">ERASIST.</hi> O Deus immortalis: quid
tibi praeter miseram animam reliquerit vides, regiis ornamentis
exutum, paternis extrusum aedibus, inopem, afflictum, vagum, mari et
terris persequitur, con<milestone unit="page" facs="8"/>iurato in vnius perniciem toto
elementorum onere, manes ipsos si viuus peteres, te ad inferos vsque
insaturabili odio prosequetur. Et nunc in tot angustias coniecto, quam
partem quietis concedit? Habent istud certè miserae fugitiuaeque
belluae, vt si quando vis acrior venatorum in earum perniciem
incubuerit, per dumeta salebrasque flexuosas iter salutis expediant,
et gelidis amnibus circunfusae tantisper à defatigatione conquiescant.
Tibi non aula, non lectus, non solitudo ipsa infelicium commune
perfugium ad quietem data, paternus vbique occurrit furor, vbique
saeui et minaces gladii in tuum iugulum intenduntur, vbique latronum
debitae ceruicibus secures regiae soboli formidandae.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Verum est, at fiducia
et patientia mea mitescet.</p>
<p><hi rend="italic">ERASIST.</hi> Tu isti homini te
inermem credes? ô miseram vitae rationem ô nimis credulam in propriis
periculis inno<milestone unit="page" facs="9"/>centiam, crede te potius immitium belluarum
latibulis, crede Leonum Tigriumque furoribus, quam te isti perfidiae
committas.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Quid igitur, pugnandum
est?</p>
<p><hi rend="italic">ERASIST.</hi> Enimuero pugnandum est
quando in solis armis constitutam esso salutem inimicorum voluit
immanitas, non is ego sum, qui nefas suadeam, qui probem parricidium:
magna vis est fateor paterni sanguinis, cuius si quae macula concepta
est à corpore manat in animos, et mentem inexpiabili sacrilegio
irretitam, dementia atque furore confundit. Non hoc ago vt patris
iugulo ferrum intentes, sed vt vitam ab inimicorum qui patrem
circunstant atrocitate vendices. vtere naturae legibus quas ne belluae
quidem ignorant, vim potes libertatem. Quod si ciuilium nobis armorum
subeunda est crudelitas, faciamus saltem quod boni gladiatores
<milestone unit="page" facs="10"/> solent, vt ferrum virili animo excipiamus: Sed omen Deus
auertar, omnia si vis in tuto sunt. Te flos militiae delibatus stipat,
apparatae sunt copiae, illibatae pecuniae, boni socii, amici fideles,
commeatus profluentes, castra oppidò perquam munita, si modo sit is
qui nunquam defuit hominum victor, scelerumque triumphator animus
proximam libertatem video.</p>
<p>DVRIAS HERMENIGILDVS LEGATI</p>
<p><hi rend="italic">Afferuntur nuncii de Recaredi in
castra repentino aduentu.</hi></p>
<p><hi rend="italic">DVRIAS.</hi> RECAREDVS frater tuus
princeps illustrissime legatus à patre venit in castra, petitque in
conspectum admitti.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> O fortunatos nuncios,
fac securè ad fratrem ingrediatur.</p>
<p><hi rend="italic">DVR.</hi> Vides praenuntios.</p>
<p><milestone unit="page" facs="11"/> <hi rend="italic">LEGATVS.</hi> Frater tuus
Recaredus Princeps Illustrissime proximus est, nos interim cum oliuis,
vt vides praeimus, pacis amatores; pacis nuntii, pacis si per te
liceat exoratores.</p>
<p>Reuerere (princeps optime) reuerere frondem istam quam otio et
tranquillitati consecrari coelestes voluerunt.</p>
<p>Reuerere tuos supplices, quos tibi non afflictae fortunae turpis
quaedam necessitas, sed officiosa pietas immisit. Reuerere Litas illas
maiestatis eximiae virgines, quae ad sempiterni numinis tribunal
peruigiles sedent et eos qui arrogantis animi fastu suos contempserunt
clientes seuerissimè puniunt.</p>
<p>Vtinam princeps optime possem tibi vno aspectu ob oculos ponere
gemitus, suspiria, turbines acerbae calamitatis, quibus in hoc
impendentis belli metu gens tua conflictatur: scio quia ista tua
oculorum <hi rend="italic">fulgura repentè in
lachrymarum</hi> <hi rend="italic">imbres
liquescerent</hi>. Quid mitissimo pectori tuo, cum istis armis quae ad
pa<milestone unit="page" facs="12"/>triae subsidium non ad terrorem ciuium exeri oportuerat,
<hi rend="italic">quid per circuitum petis</hi>
<hi rend="italic">gloriam quae in manu est</hi>? Te Regem
Gothorum non perditorem fata voluerunt.
<hi rend="italic">Via tibi ad imperium tota si nos audis
oleis</hi> <hi rend="italic">strata est</hi>, per hanc non
per miserabilium ciuium strages licet tibi conscendere</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Pacis me semper
amatorem habuistis Duces fortissimi, nunc autem et authorem vt spero
habebitis, vbi est frater meus?</p>
<p><hi rend="italic">LEG.</hi> Mox aderit.</p>
<p>RECAREDVS FRATER HERMENIGILDI.</p>
<p><hi rend="italic">Suadet reditum ad Patrem, et
persuadet.</hi></p>
<p>ANTEQVAM ea dicam quae à me legationis ratio postulat, scire aueo
ad fratremne an ad hostem venerim?</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Frater sum, Recarde,
frater sum, accede complectere, ô frater Recarede, ô frater.</p>
<p><milestone unit="page" facs="13"/> <hi rend="italic">REC.</hi> Me miserum quae
castra olim hostium spoliis laeta, nunc moesta videntur et lugentia
tanti facinoris cladibus ingemiscere, hic frater in proximo est pater,
vterque armis infestus incurrit: quid agam infoelix nisi vtriusque
exercitus pondus excipiam et iter ad facinus meo si possim corpore
penitus occludam.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Amplector tuam
pietatem. Recarede frater, amplector innocentiam.</p>
<p><hi rend="italic">RECAR.</hi> Frater (neque enim hoc
nomen vnquam amittes) quo te tuorum consilia, et in quam perniciem
adegere, noui aequitatem animi tui, noui eximiam pietatem, atque
vtinam te tui similem maluisses, quam istam exaggeratae virtutis
indolem alienis coloribus infuscare. Tandem igitur confligemus? tandem
exerentur arma, et in diu meditatum scelus erumpent?
<hi rend="italic">O solem ipsum</hi>
<hi rend="italic">miserum, qui antequam abdat se in
Oceanum</hi> <hi rend="italic">germani sanguinis maculas
concipiet.</hi></p>
<p><milestone unit="page" facs="14"/> <hi rend="italic">ERAS.</hi> Disertior est
iste orator quàm vellem, timeo ne quid interturbet.</p>
<p><hi rend="italic">RECAR.</hi> Frater, quid moliris?
patria est si nescis quam oppugnas, quae misera, et ista temporum
fuligine tetrè deformata eas ipsas manus quas Deo immortali pro tua
salute saepius innocentes obtulit, tibi nunc supplices tendit, orat,
atque obtestatur, ne se diripias, ne laceres, ne spiritum quem illi à
te refundi oportebat, per inauditum scelus eripias,
<hi rend="italic">ne tu in euersae parentis desolatis</hi>
<hi rend="italic">cineribus tuorum gloriam trophaeorum
constituas.</hi></p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Absit à me frater,
absit hoc scelus.</p>
<p><hi rend="italic">RECAR.</hi> Frater quid agis? pater
est si nescis quem insequeris, fac te in belli laboribus impigrum, in
periculis animosum, in victoriis foelicem, quale tandem futurum est
istius foelicitatis praemium? miserum me! iterum exclamare cogor,
equidem illud dicere, exhorresco quod tua humanitas non patitur, sed
<milestone unit="page" facs="15"/> tamen dicendum est.</p>
<p>Tu senem iam suo fato occidentem viuum et spirantem in patriae
rogum impones? Tu patrem de rerum humanarum culmine deiicies;
<hi rend="italic">tu per genitoris proculcatum cadauer ad
imperii gubernacula transcendes</hi>? et erit fortasse aliquis
proteruus atque insolens lixa qui cruentas interfecti senis reliquias
conto praefixas ostentet, spectaculum coelo terrisque erubescendum,
quasi vero non alia suppetant tuae istius fortitudinis insignia, quam
si cruore factorum tuorum annales inscribas.</p>
<p>Ego te per diuum religionem, per communem sanguinem rogo, per istam
dextram, per genua quae amplector, frater nostri tuique miserere.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Surge mi frater,
surge, quid facis?</p>
<p><hi rend="italic">RECAR.</hi> Flecte mentem istam,
animum doma, vince iracundiam, noli in pestem tuam proiectus
incumbere, praesto est pater, cuius ego iussu in haec ca<milestone unit="page" facs="16"/>stra
penetraui, qui te excipiat qui omnem simultatem eluat, et jacentem
illam atque inclinatam fortunam in pristinum decus erigat, omnium qui
te oderant consopitae sunt inimicitiae, odia in fomite praefocata,
conciliatae voluntates, omnes quotquot sunt mortales aduentum tuum in
castra quasi laetissimi syderis aspectum praestolantur. Tu aut ocyus
mecum in patris amplexum inuola, aut si adhuc in iracundia persistis
me vnum quaeso pro omnibus succidaneam victimam accipe, et meo cruore
quicquid malorum patriae ceruicibus impendet elue.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Frater vicisti. quid
vrges? Dei vindicem oculum testor, nunquam in te et in patrem meum
hostili, sed ne alieno quidem animo fui, et haec quae vides arma, non
sunt ad vim inferendam composita; sed ad eorum infringenda consilia,
qui facilitatem parentis in caedem innocentis armarunt, nunc autem si
omnia consopita sunt vt dicis, <milestone unit="page" facs="17"/> sequor te, et sola munitus
innocentia patri imbelles manus offero. Praecede frater statim
sequor.</p>
<p><hi rend="italic">ERASIST.</hi> Miserum me! Pergis
Hermenigilde in carnificinam: vtinam vanus sim augur, sed timeo ista
verborum lenocinia, timeo blandam serenitatem, suspecta sunt omnia. Ad
summum si me audis <hi rend="italic">fortunae et nouercae
male creditur</hi>.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Noli quidpiam
sinistrum suspicari (mi Erasistrate) ingenuus est frater.</p>
<p><hi rend="italic">ERASIST.</hi> Sequor te ad pestem
ante oculos positam, malo à te consilium non probari meum, quam
desiderari fidem.</p>
<p><hi rend="italic">DVR.</hi> Ego te per istam dextram,
per genium, Princeps, obsecro tuis potius, quàm hostibus crede, noli
tanti discriminis aleam subire.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Quid me excruciatis?
alea iacta est. malo alieno scelere extingui quam timiditate mea,
eamus.</p>
<p><milestone unit="page" facs="18"/></p>
<p><hi rend="italic">Alaricus praemittitur à Rege qui
Hermenigildum excipiat.</hi></p>
<p><hi rend="italic">ALARICVS.</hi> NVNQVAM Solem vidi
placidiorem nobis hodierno illuxisse. Hermenigilde Princeps, propera,
dici non potest quanta fit in castris tui aduentus expectatio.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Ain tu? vbi est pater
meus?</p>
<p><hi rend="italic">ALAR.</hi> Prope est, et te laetus,
alacer, spei plenus expectat.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Quid aiunt Duces, et
milites?</p>
<p><hi rend="italic">ALAR.</hi> Mirus omnium fauor,
plerique iam sparso cui aduentus rumore gladios, et hastas
coronarunt.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Sunt inter istos
Hermenifridus et Dariaces.</p>
<p><hi rend="italic">ALAR.</hi> Non vidi.</p>
<p><hi rend="italic">DVR.</hi> Et hoc timendum est.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> Eamus.</p>
<p><hi rend="italic">ALARIC.</hi> Deus immortalis pax
hodie parta est, vnum timeo, aiunt Nouercam crebros nuncios ad Regem
mittere et <milestone unit="page" facs="19"/> linguae flabello totum istud negotium acerbe
ventilare.</p>
<p>CALVMNIAE DETESTATIO.</p>
<p><hi rend="italic">NVSQVAM visceribus Colchis
inhospita</hi></p>
<p><hi rend="italic">Tam crudele tulit virus in
abditis</hi></p>
<p><hi rend="italic">Quam lingua, anguiferi portio
Cerberi,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Terrarum exitiis ferox.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Haec mittit iaculans spicula,
spicula,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Quae Nessus furiae sanguine
proluit,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Huic se fama volans ad latus
applicat,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Et par exequitur nefas.</hi></p>
<p><hi rend="italic">O proles Erebi, luctifici
Parens</hi></p>
<p><hi rend="italic">Et nutrix sceleris, dum tacitis
volas</hi></p>
<p><hi rend="italic">Pennis per nebulas, inficis, et
fugas</hi></p>
<p><hi rend="italic">Monstris attonitum Diem.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Tu quacunque gradum mobilis
imprimis,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Semper liuor edax, et rabies
malae</hi></p>
<p><hi rend="italic">Mentis, praecipites ac furiae,
tibi</hi></p>
<p><hi rend="italic">Densis agminibus ruunt.</hi></p>
<p><hi rend="italic"><milestone unit="page" facs="20"/></hi>
<hi rend="italic">Túm serrata fero pectine
dentium</hi></p>
<p><hi rend="italic">Consurgit series, ludum
inamabilem</hi></p>
<p><hi rend="italic">Morsu continuo ludere
pertinax,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Tota heu stragibus incubat.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Non te vestibulis ardua
sanctitas,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Non regalis apex summouet,
improbâ</hi></p>
<p><hi rend="italic">Artus semineces ingluuie
voras,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Et cassa in tumulos furis.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Nunc per te mulier tot scelerum
capax,</hi></p>
<p><hi rend="italic">In seruile nefas sollicitat
virum.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Priuignum exagitat liuida, et
innocens</hi></p>
<p><hi rend="italic">Caco marte petit caput.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Arbiter coeli venerande,
cuius</hi></p>
<p><hi rend="italic">Fulmen excussum pauet aula
Ditis,</hi></p>
<p><hi rend="italic">In tuos nulla satiata clade</hi></p>
<p><hi rend="italic">Aestuat ira.</hi></p>
<p><hi rend="italic">O tuae tandem miserere
gentis,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Conde flammatas pharetra
sagittas,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Aureo vultu grauidam
malorum.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Discute nubem.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Thura nos aris dabimus
sabaea</hi></p>
<p><hi rend="italic">Compotes voti, tibi casta
virgo</hi></p>
<p><hi rend="italic">Et puer laeuis feriet canoro</hi></p>
<p><hi rend="italic">Aethera versu.</hi></p>
<p><milestone unit="page" facs="21"/></p>
</div>
<div type="level1" xml:id="pars-ii.">
<head>4. PARS II.</head>
<p><hi rend="italic">DARIACES ET HERMENIFRIDVS GOIZuinthae
in scelere administri de opprimendo Hermenigildo deliberant.</hi></p>
<p>QVID <hi rend="italic">hoc sinistri</hi> est quod hodie
se rebus meis iam placidè fluentibus illeuisse audio? Recaredum ad
fratrem pacis internuncium esse profectum? Nimis hic feriatur mucro,
nimis cessant manus, nimis langore et socordia virum fregimus.
<hi rend="italic">Quid restitas anime? deses anime, quid
fluctuas?</hi> Regnantem expectas Hermenigildum, et tuis inhaerentem
ceruicibus durum, atrocem, arrogantem, imperiosum?
<hi rend="italic">Domino vel bono quidem tibi non est
opus,</hi> <milestone unit="page" facs="22"/> Eat qua semel lusit furor.
I<hi rend="italic">amdiu vires</hi>
<hi rend="italic">collegit in minimis, ne titubet in
maximis,</hi> <hi rend="italic">nondum quod toto animo
facio iam perfeci,</hi> <hi rend="italic">vt sim
pessimus.</hi> Relinquenda sunt hodie veteris malitiae tyrocinia et
palmari aliquo scelere in ceruices adolescentis est insaniendum. Sed
video Achatem meum, et quidem opportune, Effare Hermenifride, quid
tibi animi est, triumphantem hodie videbis Hermenigildum.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIF.</hi> Saeuit intimis
visceribus infixus dolor, et lymphatam mentem rapit, agitat, inuertit.
Redibit igitur ille spoliis nostris ferox, insolens, aestuosa
blandientis fortunae abreptus impotentia? heu desides furias quae
tenuem homulum iam praecipitantem impellere non potuerunt: heu frustra
exhaustos Orci furores quam nobis male consultum est.</p>
<p><hi rend="italic">DAR.</hi> Censes tu exhaustos in
tantillo scelere inferos? mitte curas, ego illi tetrum et funestum
reditum apparo.</p>
<p><milestone unit="page" facs="23"/> <hi rend="italic">HERMENIF.</hi> Dariaces,
clypeum sumimus post vulnera, putásne ipsi iam triumphanti fascinus
nocebit inuidiae.</p>
<p><hi rend="italic">DARIAC.</hi> Sine me, sine
<hi rend="italic">nihil tam altum fortuna constituit quò
non adrepant, inuidiae cuniculi</hi>, sederit licet in Phraotis aut
Cyaxaris solio, ego cumulum diruam.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIF.</hi> Quin potius si adhuc
salus in integro est, quando nihil aliud possumus, mentem ad saniora
consilia referamus.</p>
<p><hi rend="italic">DARIAC.</hi> Ignaue quid dixisti? tam
opimam praedam in medio cursu relinquemus?</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIF.</hi> Innocens est.</p>
<p><hi rend="italic">DARIAC.</hi> At ego sum nocens.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIF.</hi> Satis diu, sed irritos
arcus intendisti.</p>
<p><hi rend="italic">DARIAC.</hi> Postrema plaga, sed
luculenta feriam.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIF.</hi> Nihil te pudor?</p>
<p><hi rend="italic">DARIAC.</hi>
<hi rend="italic">Pudet me satis non esse impudentem</hi>:
tu verò abige istam et ad virgi<milestone unit="page" facs="24"/>nes ablega verecundiam. sed
Regem video, qua mente sit audiamus, et si ardere ignis inceperit
affundamus oleum.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIGILDVS REX</hi>
<hi rend="italic">cùm tardius redirent pacis legati iubet
cani classicum, Sophron Princeps</hi>
<hi rend="italic">maturè dissuadet.</hi></p>
<p>QVANTVS sit dolorum atque incendiorum fomes filios genuisse, meis
ego damnis experior, cui <hi rend="italic">infoecundam
illam foecunditatem</hi> dii immortales dedere, et in id solum patrem
fecerunt, vt orbi terrarum essem insidiantis fortunae spectaculum. Iam
eò res deuenit vt hodie mihi filii cruore assuetae exterorum triumphis
manus sint respergendae, aut si iam coelestibus viuo grauis, et
inuisus, <hi rend="italic">hic degener, per artus patris
fugam</hi> <hi rend="italic">illam suam explicet, et ex
cruentis senis</hi> <hi rend="italic">exuuiis, sui
sacrilegii trophaeum erigat</hi>. Sed omen auertat Deus, faciam ego vt
scele<milestone unit="page" facs="25"/>stus intelligat, dextram istam non minus esse in
debellandis hostibus, quàm in frangendis ciuilium discordiarum motibus
exercitatam, faciam vt totus orbis terrarum resciat in parentum
satellitio militare vltricem Nemesim, quae in filiorum consceleratorum
pectoribus tela suae iustitiae defigat. Non redit Recaredus meus, et
timeo ne execrandus ille in fratris caede proluserit, vt sicam eius
cruore intinctam in patris latus immergat, arma arma totis castris
expediantur, dent signum aeneatores, immergendus necessario scalpellus
vlceri: <hi rend="italic">Crudelem (vt</hi>
<hi rend="italic">aiunt) medicum intemperans aeger
facit</hi>. Agite Duces fortissimi, videte an expediti sint milites,
vt quamprimum in aduersariorum castra inuolemus.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIF.</hi> Faciemus ô Rex, quod
iubes, aiunt iam ex hostium parte moueri signa, et Recaredum re
infecta ad nos redire, restat vt armis tota res disceptetur.</p>
<p><milestone unit="page" facs="26"/> <hi rend="italic">DARIAC.</hi> Armis ô rex
non verbis frangenda est contumacia.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Ite et rem pro vestra
prudentia curate.</p>
<p><hi rend="italic">PRINCEPS II.</hi> Recte ô rex
imperasti, <hi rend="italic">omnis mora sed maxime in hoc
rerum</hi> <hi rend="italic">discrimine odiosa est</hi>,
aut occupandum aut tolerandum facinus. proimde antequam nos
adoriantur, perrumpendum in eorum castra censeo.</p>
<p><hi rend="italic">PRINCI.</hi> Tui quidem arbitrii
iubere ô Rex quaecumque salutaria duxeris,
<hi rend="italic">nobis</hi>
<hi rend="italic">autem sufficit obsequii gloria</hi>:
Verum si me audis, nihil in re tanta praecipiti animo faciendum
censeo. <hi rend="italic">Omnis mora</hi> (inquit
Cardaces) <hi rend="italic">odiosa est sed profecto facit
sapientiam</hi>, ex aduerso <hi rend="italic">importunus
satelles</hi> <hi rend="italic">iracundia praecipitare
mauult in negotia, quàm</hi>
<hi rend="italic">descendere</hi>. Quid vnquam simile
visum aut vbinam gentium auditum est? missus est ad fratrem suum
adolescens, tantae rei internuncius, qua vna omnium fortunae, salus,
vita continetur. Redit vna hora fortè tardiùs in castra quàm
expe<milestone unit="page" facs="27"/>ctabas (ego et viuere et valere existimo) tu cani iubes
classicum, vt vbi ad arma conclamatum fuerit, repentino hostium
tumultu obruatur. Sed (opinor) hic adolescens aliquid laeti nuntiat
vultu enim vt video praefert quandam hilaritatem.</p>
<p><hi rend="italic">IGERDES, REX</hi>
<hi rend="italic">Leuigildo afferuntur nuncii de</hi>
<hi rend="italic">Recaredi reditu et Hermenigildi
aduentu.</hi></p>
<p><hi rend="italic">LEVIGILD.</hi> AGE adolescens, ocyus
expedi, quid nuncias?</p>
<p><hi rend="italic">IGERDES.</hi> Redit in castra
Recaredus florenti vt video militum globo praecinctus, aiunt in ipso
comitatu fratrem esse.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Ain tu?</p>
<p><hi rend="italic">IGER.</hi> Aio quod ipse his oculis
vidi.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Quid igitur sinistri
dictitabant isti, signa iam ex hostium parte <milestone unit="page" facs="28"/> commoueri?</p>
<p><hi rend="italic">IGER.</hi> Quid dixerint alii nescio,
quod vidi hoc affirmo. Recaredus praesto est, et magnae vt opinor
laetitiae nuncius.</p>
<p><hi rend="italic">SOPH.</hi> Deus immortalis quantum
est in mora remedium! hic felicissimus Gothorum populo dies meis
consiliis illucescet.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Fac cito in patris
complexum veniat.</p>
<p><hi rend="italic">IGERD.</hi> Quid si ipse
Hermenigildus venerit?</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> De hoc alias nunc
mandatum cura. Leuig. Recar. Fili quid affers cito expone.</p>
<p><hi rend="italic">RECAR.</hi> Laetos et florentes
nuncios mi pater, tuus ille, meusque Hermenigildus nunquam à te quod
sinistra hominum fama palam disseminauit alienatus redit in castra, et
vltro si iubes in tuos amplexus inuolat.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Praetexis fortasse mi
gnate tanto facinori speciosum titulum, et <milestone unit="page" facs="29"/> fraterni amoris
abundantia multa fingis, multa dissimulas. Sed per Deum immortalem dic
quò te vultu quibus te verbis excepit?</p>
<p><hi rend="italic">REC.</hi> Pater nihil eius affingo
pietati quae plenam habet et cumulatam laudem. Vidi his oculis
iuuenem, aegrum corpore et animo, squallore et luctu obrutum, heu
quantum ab illo tuo Hermenigildo immutatum! Tamen inter dolorum quae
ipse constanti animo ferebat incendia, nihil de suo casu querebatur,
tantum dolebat se maleuolorum consiliis à tua beneuolentia distractum.
Iamque id consilii coeperat, vt se potius inimicorum furori
trucidandum obiiceret, quam in te durius aliquid consulere videretur.
Vbi vero me pacis internuncium vidit, repente arma posuit, complexus
est, illachimauit, haesimus in militum conspectu mutuis amplexibus
impliciti, mutuis lachrimis perfusi, iucundum plane ipsis qui bellum
et caedem antea spirabant spectaculum. <milestone unit="page" facs="30"/> Nunc autem vt planè
eum intelligas sola innocentia securum, nudus et inermis in tuum
conspectum venit, iubensne admitti?</p>
<p><hi rend="italic">LEVIGIL.</hi> Volo, iubeo,
concupisco. Heu vim sanguinis! heu blandum et amabile filiorum nomen!
<hi rend="italic">Ego parens esse</hi>
<hi rend="italic">sexagenarius disco</hi>, et ille ferox
atque hostilis animus ad istius pietatis nomen tanquam fluctus ad
scopulum allisus euanuit.</p>
<p><hi rend="italic">RECAR.</hi> En pater quem
requiris.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIGILDVS</hi>
<hi rend="italic">paternis pedibus aduolutus.</hi></p>
<p><hi rend="italic">HERM.</hi> ADSVM pater optimè
<hi rend="italic">tuus</hi>
<hi rend="italic">Hermenigildus</hi>, quemcunque exitum
res tulerit semper tuus. Paterna domo expulsus eorum artibus, qui tuam
clementiam in caput innocentis armarunt, sine foco, sine lare,
<hi rend="italic">orbis terrarum exul, viuo</hi>: Ante
mortem pene vi<milestone unit="page" facs="31"/>nis exemptus, inter saxa et solitudines
precarium spiritum duco, feris ipsis miserandus: si nondum iras eorum
expleuimus qui me insaturabili odio prosequutur,
<hi rend="italic">et tam feralibus eorum sacris
deuota</hi> <hi rend="italic">sum victima</hi>, en pater
inermes ad te manus tendo, saltem hoc vnum erit iactatae fortunae
solatium, ad tuos pedes cecidisse, tuis genibus vltimos commisisse
anhelitus, <hi rend="italic">et innocentiam quam ferro
vltra</hi> <hi rend="italic">tueri nolui, cruoris mei riuo
depinxisse</hi>.</p>
<p><hi rend="italic">PRI. II.</hi> Satis est (ô rex)
magnanimo quod aiunt leoni corpus abiecisse, erige supplicem,
amplectere filium.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> O nate! ô nate!</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> O Pater!</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> A genibus manus remoue,
et brachiis parentis collum implica.</p>
<p><hi rend="italic">HERMENIG.</hi> O Nate! ô nate!</p>
<p><hi rend="italic">HERM.</hi> O Pater.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> O fili quibus te
procellis iactatum teneo in sinu meo, Hermenigilde fili, quam malè
fuerat à sinistra fama tuae innocentiae impositum! nunc au<milestone unit="page" facs="32"/>tem
ista fiducia omnes mihi hodie simultates radicitus extraxisti,
Erasistrate laudo fidem tuam.</p>
<p><hi rend="italic">ERAS.</hi> Possum tibi ô rex omni
ratione hoc affirmare, dum inter tot et tam crebras fortunae procellas
aestuaret, non eum vitae desiderium excruciabat, non terrebat mortis
impendentis timor. Vnum tantum dolebat, quòd mortui cineribus
perfidiae macula per atrocem calumniam imponeretur. Atque in id tantum
hic ab eo secessus fuerat arreptus, vt se flagranti inuidiae
subduceret, donec eius integritatem temporis aequitas efferret in
lucem. Quamobrem vbi primum vidit molliores ad te aditus patere, venit
nudus, inermis, <hi rend="italic">tam plenus fiduciae quam
innocentiae</hi>.</p>
<p><hi rend="italic">LEVI.</hi> Agnosco nate tuam
integritatem et coelestibus gratias ago, atque habeo, qui canos meos
tam luculento hodie beneficio cumularunt. Exue istas vestes,
squallorem absterge, regales, et te dignos cultus assume afferte ocyus
<milestone unit="page" facs="33"/> vestes magnificis operibus pictas, quibus filium
vestiam.</p>
<p><hi rend="italic">HERM.</hi> Pater antequam squallorem
quem iubes exuam: eos omnes tibi commendo qui fugam hanc miserrimam
sunt consecuti, quibus nec in te fides, nec in me beneuolentia
defuit.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Eorum ego factum laudo,
qui infelicis domini casibus indoluerunt, et virum non fortunam
sequuti sunt. Bene est, abunde est, fortunatissimus hic Gothorum regno
dies illuxit. Eamus nate: tu cum fratre et proceribus ad regales
epulas veni.</p>
<p><hi rend="italic">HERM.</hi> Erasistrate tuta sunt vt
vides, omnia; aspicis etiam ciuium trepudiantium choros obuiam
procedere:</p>
<p><hi rend="italic">ERAS.</hi> Quidquid est, tria timeo,
<hi rend="italic">Mare</hi>
<hi rend="italic">mortuum. Senem amatorem, Nouercam
blandientem.</hi></p>
<p><milestone unit="page" facs="34"/></p>
<p>PROSPHONETICON.</p>
<p><hi rend="italic">Princeps Sydere purior aureo,
et</hi></p>
<p><hi rend="italic">Phoebo formosior imberbi,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Optata diu gaudia defer</hi></p>
<p><hi rend="italic">Regum soboles</hi>
Hermenigilde<hi rend="italic">.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Pressas galea fulgente comas</hi></p>
<p><hi rend="italic">Phoebi tenera fronde serena,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Sudata Chalybs pondere
membra</hi></p>
<p><hi rend="italic">Nesciat, ostrum suscipe
foelix,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Felix Princeps</hi>
Hermenigilde<hi rend="italic">.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Te sine solis lumina
pallent,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Te sine marcent lilia
pratis,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Nec dulce micant paestana
rosis,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Nec vina placent dulcia
Baccho.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Residi torpet Minius vnda,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Lutulenta Tagus polluit ora,</hi></p>
<p>Optate <hi rend="italic">tuis</hi>
Hermenigilde<hi rend="italic">.</hi></p>
<p><hi rend="italic">At tu patriis redditus oris,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Reddis princeps dulce
serenum,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Solis melius lumina fulgent,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Candent lilia pulchrius
agris,</hi></p>
<p><hi rend="italic"><milestone unit="page" facs="35"/></hi>
<hi rend="italic">Paestosque rosis purior ardet.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Iam vina placent, volucres
rotat</hi></p>
<p><hi rend="italic">Minius vndas, Tagus ipse suo</hi></p>
<p><hi rend="italic">Iam luxurians mergitur auro.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Dilecte diis</hi>
Hermenigilde<hi rend="italic">.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Tibi flore canit puer
aureolo,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Tibi virgo facis digna
maritae,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Tibi cum senio mixta
iuuentus,</hi></p>
<p><hi rend="italic">Sonat arguto carmina
plectro.</hi></p>
<p><hi rend="italic">Dilecte viris</hi>
Hermenigilde<hi rend="italic">.</hi></p>
<p><hi rend="italic">HERM.</hi> Amplector vestra officia,
nec me ingratum vlla vnquam dies visura est.</p>
<p><milestone unit="page" facs="36"/></p>
</div>
<div type="level1" xml:id="pars-iii.">
<head>5. PARS III.</head>
<p><hi rend="italic">ALARICVS NARRAT AVLAE TOTIVS
HILARITATEM, et tacitas calumniatorum insidias.</hi></p>
<p>QVID sperem aut timeam, nescio. Regiae hîc celebrantur epulae
apparatissimis deliciis, nihil haec aetas vidit affluentius.
Leuigildus extersit vt videtur, omnes, doloris maculas, et totus est
in suo Hermenigildo oculis, animo, mente defixus; hunc audit, spectat,
demiratur. Sed interim agunt se per cuniculos arcana Dariacis et
Hermenifridi consilia, quo eruptura sint nescio, blandam tamen
serenitatem extimesco.</p>
<p>Sed adsunt veteratores vt video, expiscabor hic si possim quid
alant monstri.</p>
<p><milestone unit="page" facs="37"/></p>
<p>HERMENIFRIDVS DARIACES POTENTES AVLICI, CALVMNIATORES
HERMENIGILDI.</p>
<p><hi rend="italic">Eius reditum extimescunt, et nouas
calumnias</hi> <hi rend="italic">meditantur.</hi></p>
<p><hi rend="italic">HERM.</hi> Iactatur vt vides nauigium
nostrum mediis in fluctibus praeferoci tempestate dum impotentis
foeminae studiis seruiliùs obsequimur: adorti sumus iuuenem in
<hi rend="italic">hoc fortunae fastigio positum,</hi>
<hi rend="italic">vnde iaculari fulmen possit</hi>. Nunc
autem quid illa consiliorum nostrorum tam solers machinatio aduersus
eius innocentiam profuerit intelligimus. Ex perplexo negotio se
expediuit, ad patrem rediit, ad colloquium, ad amplexum, ad regias
epulas, ad laetam et florentem pristini status dignitatem admissus
est. Quid moror? omnium calumniarum aculeos extriuit, et luculentum
suae innocentiae reliquit testimonium. Iam restat vt parum foelicis in
eo <milestone unit="page" facs="38"/> opprimendo molitionis periculum in nostra capita
retorqueatur, nisi tu fortasse in rebus turbulentis Deum elicias è
machina, qui tantam malorum vim à nostris ceruicibus amoliatur.</p>
<p>Animo tantum praesenti opus est: quò se totius negotii condat
nodus, peruideo, et à me superisne dicam an inferis fauentibus
explicatissimè dissoluetur. Hodie cum eius Nouerca Goisuintha
communicaui consilia, furit, afflictatur mulieris impotens animus, et
imis antea visceribus mersus totus recrudescit dolor,
<hi rend="italic">statuit omnino</hi>
<hi rend="italic">aut perimere aut perimi</hi>. Me teque
consiliorum socios et administros orat, obtestatur, obsecrat, vt dolos
omnes, consilia, machinationes, scelera in vnius caput euoluamus mihi
vero non placent tam longe accersitae et coloribus minimè pertinacibus
fucatae calumnniae. Quid fucum quaerimus? praesto est in foribus
veritas. Christianus est, et Romanus, quod ipse nunquam si benè
adolescentis animum noui negaturus est. Hac petatur,
<hi rend="italic">hac fiat impres<milestone unit="page" facs="39"/>sio qua commodus
patet vulneri locus</hi>. Adulterinas habemus literas quibus
Hermenigildum à Christianis moneri, incitari, obsecrari confingimùs,
vt patrem quem per vim non potuit, per dolum opprimat. Satis est. haec
senis creduli et suspicacis animum facile perstringent.</p>
<p><hi rend="italic">HERM.</hi> Proinde nobis adeundus est
dum animo exulcerato fortasse adhuc suspicionis haerent reliquiae sed
ecce opportunè aduenit, nos communibus auspiciis rem geremus.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIGILDVS AVDIT
CALVMNLATORES.</hi></p>
<p>QVID tam sera sibi vult vestra gratuitio post Hermenigiidi filii
reditum, qui aulam vniuersam ingenti laetitia perfudit?</p>
<p><hi rend="italic">DARIAC.</hi> Gratulatio quidem illis
relinquenda ô Rex; qui te ereptum cupiunt rebus humanis: Nobis autem
quid aliud restat in tanta impendentis sceleris atro<milestone unit="page" facs="40"/>citate
praeter animi moestitiam, squallorem, et luctum.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Bona verba, quaeso, quò
spectant istae quaerimoniae?</p>
<p><hi rend="italic">HERM.</hi> Tuam salutem ô Rex, si nos
audis.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Quomodo?</p>
<p><hi rend="italic">DARIACES.</hi> Hodie tibi postrema
calamitas impendet, nisi tuus genius hominum malitiam, telamque
improbissimorum consiliorum praescindat.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Male ominamini. Reddita
est rebus serenitas, Hermenigildus rediit.</p>
<p><hi rend="italic">HERM.</hi> Vtinam staret adhuc in
acie, timeremus armatum: sed sicam inter latera vibrantem quis satis
caueat?</p>
<p><hi rend="italic">LEVIGIL.</hi> Quorsum ista? noui
filii animum, noui fidem.</p>
<p><hi rend="italic">DARI.</hi> Hei mihi misero et
calamitoso! quia nimis securum tua te foelicitas facit. Sed rex
permitte nos de eo capite sollicitos esse, quo vno omnium vita
continetur.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIGIL.</hi> Si quid monstri alit
noua con<milestone unit="page" facs="41"/>spiratio quam primum enarrate.</p>
<p><hi rend="italic">DARIAC.</hi> Vis vno verbo dicam?
Romanus est Hermenigildus, et eodem religionis sacramento cum tuis
hostibus irretitus.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIGIL.</hi> Latinus est.</p>
<p><hi rend="italic">DARIAC.</hi> Est.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIGIL.</hi> Romanorum ceremoniis
initiatus.</p>
<p><hi rend="italic">DARI.</hi> Ita est: caetera tibi in
mentem facilè venire possunt, quorum sola recordatio confundit
animum.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Quaenam illa?</p>
<p><hi rend="italic">DARI.</hi> Dicere exhorresco. Per
filii scelus tuum caput hostes licitantur, et quia vident illi arma
minus prosperè cessisse, ad dolos confugiunt, suadent vt se tibi
conciliatum fingat, in aulam redeat, in tuam se familiaritatem
immergat, tandemque vbi commodum fuerit vltimam aleam iaciat, sic enim
est in his litteris quas intercepimus scriptum. Quid ad haec?</p>
<p><hi rend="italic">PRIN. 2.</hi> Equidem satis mirari
non pos<milestone unit="page" facs="42"/>sum tam atrocem naturam, tantis fictae humanitatis
conditam lenimentis, sed ne quid in hac re parum consideratè subrepat,
censeo ô Rex vt filium quamprimum accersiri iubeas, et ab eo qua
poteris industria expisceris an vere Christianis sacris se addixerit,
quod si tuo iniussu fecerit quid facere debeas in hoc negotio paterna
authoritas satis admonet.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Ite, euocate
Hermenigildum.</p>
<p><hi rend="italic">DARIA.</hi> Permitte igitur ô Rex nos
discedere, nihil enim opus est vt sibi aduersarios agnoscat.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIGILDVS EVOCATVM HERMENIGILDVM
ACERBE increpat, et in vincula coniicit.</hi></p>
<p>Nefarium; audax, execrandum caput, dic quo tandem pretio parentis
tui sanguinem hostibus addixisti? Ego te ab ista iacente atque
inclinata fortunaad hanc laetam et illustrem extuli, vt esset qui me
calcibus proculcaret? Ego te <milestone unit="page" facs="43"/> miserum, vagum, naufragum meo
sinu excepi, vt exsecta praecordiorum vitalia vnguibus reuelleres? Ego
inter istas epulas quae penè mihi vltimae fuerunt, vota coelestibus
pro tua salute reddidi, vt me reddentem incussi in paternas à te
ceruices mei ipsi penates sepelirent? Quae Barbaria istud pectus
finxit? Quis Laestrygo deformauit? Quae Colchis flagitio, scelere,
perfidia pestiferis venenis infecit?</p>
<p><hi rend="italic">HERM.</hi> Quid feci pater?</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Innocentissimum caput,
quid fecerit rogat, et cum patrem interfecerit</p>
<p>se innoxium putat.</p>
<p><hi rend="italic">HERM.</hi> Pater si possem diuinare,
scirem quid velles? quid accusares? nunc autem quia nihil aliud in
mentem venit tacebimus, et si necesse est moriemur</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Videte istam frontem
politam, istos oculos venustulos, candidulos dentes, cerussatas genas;
mollitudinem corporis, lenitudinem sermonis, me miserum haec me
deceperunt. Nesciebam quantum tam blanda specte monstri tegeret.</p>
<p><milestone unit="page" facs="44"/> <hi rend="italic">HERM.</hi> Facile est, ô
Rex vincere non repugnantem.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Repugna degener, si
potes, repugna, et fac te quod soles innocentem: dic, agnoscis istas
literas?</p>
<p><hi rend="italic">HERME.</hi> Non agnosco.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Non agnoscis delicatam
manum, non agnoscis Christianorum Graecorum consilia, et pias illas ad
scelus hortationes.</p>
<p><hi rend="italic">HERME.</hi> Nec Graeci nec Latini
scelus vnquam vllum mihi suasere, ab iis didici patrem licet Arianum
amare, colere, et omnibus obsequiis venerari.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Vt me colueris, tua fuga,
tui gladii, tui exercitus satis indicarunt.</p>
<p><hi rend="italic">HERME</hi>. Reuocas me pater in longa
sermonum curricula, si hanc rem attingis.</p>
<p><hi rend="italic">LEVIG.</hi> Scio, quicquid hic
attigero vlcus est, praescindo orationem. Dic vno verbo, Christianus
Romanus es?</p>
<p><hi rend="italic">HERME.</hi> Quando hoc scire aues mi
pater, rumpet hodie libertas omnia pudo<milestone unit="page" facs="45"/>ris et metus repagula.