-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
Copy pathMacropedius-Rebelles.xml
1479 lines (1478 loc) · 68 KB
/
Macropedius-Rebelles.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<?xml-model
href="https://xmlschema.huygens.knaw.nl/translatin.rng"
type="application/xml"
schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"
?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="translatin0067" xml:lang="lat">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Rebelles fabula longe iucundissima</title>
<title type="sub">REBELLES Macropedii Fabula longe iucundissima, rudibus adhuc et tenellis Traiectinae scholae auditoribus nuncupata</title>
<author>Macropedius, Georgius</author>
<editor>Jan Bloemendal</editor>
<respStmt>
<resp>transcription</resp>
<name>Jan Bloemendal et al.</name>
</respStmt>
</titleStmt>
<publicationStmt>
<publisher>Hermannus Borculous</publisher>
<pubPlace>Utrecht</pubPlace>
<date>1552</date>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<bibl>
Identifier: <name>Macropedius-Rebelles</name><lb/>
Short title: <title>Rebelles</title><lb/>
Year of first edition: <date>1535</date><lb/>
Author information:<lb/>
Alias: Lanckvelt, Joris van<lb/>
Birth: 1487, Gemert<lb/>
Death: 1558, s-Hertogenbosch<lb/>
Floruit: None, s-Hertogenbosch, Liege, Utrecht<lb/>
<ref target="https://en.wikipedia.org/wiki/Macropedius">Link</ref><lb/>
<emph>Omnes fabulae (Utrecht: Borculous, 1552).</emph><lb/>
<ref target="https://books.google.nl/books?id=e2ATAAAAQAAJ">Source link</ref>
</bibl>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<textClass>
<keywords>
<term type="diction">verse</term>
<term type="genre">comedy</term>
<term type="acts">5</term>
<term type="chorus">yes</term>
<term type="medium">printed</term>
</keywords>
</textClass>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text>
<body>
<div type="level1" xml:id="front">
<head>Front</head>
<p>/</p>
<p>REBELLES</p>
<p>Macropedii Fabula</p>
<p>longe iucundissima,</p>
<p>rudibus adhuc et tenellis Traiectinae scholae auditoribus
nuncupata.</p>
<p>AD TRAIECTINAM IUVENTUTEM, Macropedius.</p>
<p>Accipite quotquot virtutis et bonarum litterarum studiosi estis
pueri mei, accipite – inquam –
<hi rend="italic">Rebelles</hi> fabulam nostram, olim
vobis dicatam et iam denuo vobis recognitam, plusculisque in locis
emendatam et (ut absolutior esset) ducentis ferme versibus auctam.
Legite (si placet) nostra, et in re ludicra non tam aurium voluptatem
et animi oblectationem quam morum probitatem et bonarum litterarum
eruditionem venamini.</p>
<p>PERIOCHE seu ARGUMENTUM IN</p>
<p>REBELLES.</p>
<p>Didascalum matrum per indulgentiam</p>
<p>Spernunt rebellantes scholastici duo.</p>
<p>Hinc lusibus, luxu ac dolo re perdita in</p>
<p>Furto prehensus uterque morti addicitur.</p>
<p>Verum horula necis imminente novissima</p>
<p>Didascalus virga receptos liberat.</p>
<p>Praeda satanum faucibus subito eruta</p>
<p>Fit matribus gnatisque magnum gaudium.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="main">
<head>Main</head>
<p></p>
</div>
<div type="level1" xml:id="dramatis-personae.">
<head>1. DRAMATIS PERSONAE.</head>
<p>Prologus cum Morione Dromella, ancilla</p>
<p>Philotecnium, mater Gaulus, leno</p>
<p>Cacolalia, mater Labrax, leno</p>
<p>Dyscolus, scholasticus Villanus</p>
<p>Clopicus, scholasticus Iudex</p>
<p>Aristippus, didascalus cum discipulo Pompus, nuntius</p>
<p><Codrus, claviger> Lorarii duo</p>
<p>Bromius, caupo Lorcoballus, diabolus</p>
<p>Melancia, ancilla Marlocappus, diabolus</p>
<p><hi rend="bold">Chorus ex Aristippicae scholae
auditoribus.</hi></p>
</div>
<div type="level1" xml:id="prologus-cum-morione.">
<head>3. PROLOGUS cum MORIONE.</head>
<p>Iambici trimetri.</p>
<p>Vos qui tulistis huc pedem adolescentuli</p>
<p>Scholaribusque disciplinis hactenus</p>
<p>Silentium didicistis, animadvortite.</p>
<p>Videbitis prodire scaena tertia</p>
<p>(5) Huc in proscaenium scholasticos duos.</p>
<p>Adhibe animum, quicumque dyscolus es tuis</p>
<p>Quoque obstrepens didascalis, quia admodum</p>
<p>Nunc in tuam rem proloquar. Scholasticos</p>
<p>(Inquam) duos, quos prodituros dixeram,</p>
<p>(10) Cernetis in rem pessimam producier,</p>
<p>Quod sit rebellis uterque praeceptoribus.</p>
<p>Haec pauca de argumento eodem proloqui</p>
<p>Me iussit, huc qui misit, auctor fabulae</p>
<p>Quasi Prologum. Ast ego ut imperator histricus,</p>
<p>(15) Dictator actus et choragus comici,</p>
<p>Plures quod huc confluere quam speraveram</p>
<p>Aspicio, paucis vos volo monerier.</p>
<p>Pro singuli cuiusque et ordine et gradu</p>
<p>Edicta et interdictiones histricas</p>
<p>(20) Moderabimur. Scio namque, quam sit futtile</p>
<p>Iussum, quod indiscretius mandaveris.</p>
<p>Primum omnium divitibus impero, suo</p>
<p>Qui iure prae aliis occupant subsellia,</p>
<p>Ne ceteris petulantiores sint et iis</p>
<p>(25) Agant licentius, qui humi abiecti sedent.</p>
<p>Nam comico choragio ne obolum quidem</p>
<p>Supererogant. Quin et monendos censeo</p>
<p>Ipsos eosdem pauperes, qui etsi domi</p>
<p>Cibario vix pane victitent (MOR. Eho.</p>
<p>(30) PRO. Tace!) et oleribus, blitis quoque insipidis,
tamen</p>
<p>(Si occasio fuat) vel in spectaculis</p>
<p>Aes prodigunt vel improbe abliguriunt.</p>
<p>Ehem, a scopo paulo minus aberravero,</p>
<p>Impendiis si derogavero pauperum,</p>
<p>(35) Nam ludios pauper beat plus divite.</p>
<p>Tenacitas nam divitem nihil sinit</p>
<p>Impendere. Itaque adeste cum silentio,</p>
<p>Pauper, lacer, miser, piger, scaber, glaber.</p>
<p>Qui nobiles estis et ab alto ignobilem</p>
<p>(40) Despicitis hunc vulgum, duplum si impenditis</p>
<p>Dignam quidem ordine vestro agetis rem, sed et</p>
<p>Faxo altius sedeatis olim et honestius.</p>
<p>Audite tamen, ignobiles, nobilibus his</p>
<p>Praestare si volueritis gradu et ordine:</p>
<p>(45) Crumena nostra turgeat, faxo probe</p>
<p>Plus omnibus laudemini et honoremini.</p>
<p>Nihil histrio hic discriminis nisi nummi habet.</p>
<p>Hinc rudibus impero imperator comicus:</p>
<p>Inducite animum, ut colligere valeatis hoc</p>
<p>(50) Ex mytho epimythion; alioqui aderitis hic</p>
<p>Sine fruge, inutili et ego fungar munere</p>
<p>Vobis quidem, haud mihi, aere si infarcibitis</p>
<p>Loculos meos. Et eruditioribus</p>
<p>Dico: tumultuantibus si actoribus</p>
<p>(55) Obrepserit aliquid, quod illepide siet</p>
<p>Prolatum et imprudenter exhibitum, palam</p>
<p>Ne irrideant, indulgeant aurem, boni</p>
<p>Quoque consulant, gratis quod ipsis praestitum.</p>
<p>Stribiligo enim tumultuantibus accidit</p>
<p>(60) Nonnumquam, Homerus et interim dormiturit.</p>
<p>Vos quoque, senes, moneo: vigilate alacriter.</p>
<p>Nescitis enim, quantum obsiet lethargus aut</p>
<p>Veternus hic rebus studentibus arduis.</p>
<p>Tandem quoque iuventam admonendam censui</p>
<p>(65) Et maxime omnium puellos sordidos,</p>
<p>Matrum suarum delicatos pusios:</p>
<p>Vos (inquam) adeste garruli non garruli</p>
<p>Loquaculique non loquaculi. Agite. MOR. Ehem.</p>
<p>PRO. Tacesne, Morio? Cavedum, adest choragus. MOR. Hau.</p>
<p>(70) PRO. Adeste vos (inquam) quieti atque vigiles.</p>
<p>Ne fabulamini, ne stertite ante vel</p>
<p>Retro neque immoderatius ridete nec</p>
<p>Discurrite et (dicam ut semel) iam advortite,</p>
<p>Ne huius choragi in vos crepent mox cottabi. MOR. St.</p>
<p>(75) PRO. Non ero alius nec me amodo hic videbitis,</p>
<p>Ego abeo. MOR. Ego maneo. PRO. Mane. MOR. Manebo, abi.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-i.-scaena-i.">
<head>4. ACTUS I. SCAENA I.</head>
<p>Iambici trimetri acatalectici.</p>
<p>PHILOTECNIUM sola.</p>
<p>Cum aetatis huius et peracti temporis</p>
<p>Rationem habeo, considero haud me paucula</p>
<p>Paschalia edisse ova; nam rugosa fit</p>
<p>(80) Cutis genaeque flaccidae, canis quoque</p>
<p>Respersa tempora. Quin et ipse filius,</p>
<p>Iam natus annos quindecim, puellulam</p>
<p>Me pernegat. Sed neque parum accelerant mihi</p>
<p>Gravem hanc senectutem graves curae omnium</p>
<p>(85) Rerum domesticarum et immitis iugum</p>
<p>Mariti et ingens liberum curatio,</p>
<p>Quibus locupletandis honestandisque diu</p>
<p>Noctuque pervigilo. Nam ob istuc Dyscolum,</p>
<p>Gnatum meum, qui grandior natu est, scholis</p>
<p>(90) Pridem docendum tradidi; et mirum in modum</p>
<p>Proficeret, id si liceat (heu) per improbam</p>
<p>Didascalorum amentiam, qua tenerior</p>
<p>Pueri cutis diverberatur: et eadem</p>
<p>Est omnibus crudelitas doctoribus,</p>
<p>(95) Quasi sit rigore docendum, haud clementia.</p>
<p>Id usque sensi a primo ad octavum ultimum,</p>
<p>Quibus omnibus mores iidem et par rigor.</p>
<p>Liventibus nam clunibus semper domum a</p>
<p>Scholis puer revertitur vibicibusque</p>
<p>(100) Ostendit (heu) magistri amaritudinem.</p>
<p>Tentabo tamen et hunc Aristippum, virum</p>
<p>Quem ab omnibus doctum audio probarier</p>
<p>Et philosophum et rhetora, pientis quoque animi, ut</p>
<p>Sine verbere dialecticum atque rhetorem</p>
<p>(105) Eum faciat; is namque casus, tempora,</p>
<p>Et alia Donati rudimenta (ut ferunt)</p>
<p>Iamdudum ad unguem callet, ut, si fata me e</p>
<p>Medio ferant, habeat puer, vitam suam,</p>
<p>Qui suave, molliter et honeste transigat.</p>
<p>(110) Verum absque consilio Cacolaliae nihil.</p>
<p>Sed commodum, eccam, obambulat mihi eminus.</p>
<p>Morabor usque dum appropinquet, et alloquar.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-i.-scaena-ii.">
<head>5. ACTUS I. SCAENA II.</head>
<p>Trimetri ut superiores.</p>
<p>PHILOTECNIUM, CACOLALIA.</p>
<p>Estne haec Cacolalia mea, quae mihi obvia est?</p>
<p>Cara admodum cognata, salve, te volo,</p>
<p>(115) Te quaero, ades mihi tempori. CA. Quid amabo id est,</p>
<p>Quod tantopere me quaeritas? Si parvulum ad</p>
<p>Me nuntium, cognata, mitteres, ego ad</p>
<p>Te ultro advolarem. Sed quid est? PHI. Necessitas</p>
<p>Me huc appulit. CA. Pol magna ea est necessitas,</p>
<p>(120) Quae te labori itineris adigit tam gravi.</p>
<p>PHI. Profecto magna; haud te fefellit dictio.</p>
<p>CA. Ego, quae sit, auguror. PHI. Deo soli agnita</p>
<p>Arcana cordis tu augurari possies?</p>
<p>CA. Scio, inquio. PHI. Vis de marito dicere,</p>
<p>(125) Qui vespere hesterno virenti verbere</p>
<p>Coxas mihi scapulasque lividas dedit?</p>
<p>CA. Istuc volebam eoque propero ad te modo,</p>
<p>Cognata, solatura te in casu tuo</p>
<p>Sinistro et, ut pexi caput viro meo</p>
<p>(130) Tripode, indicatura. PHI. Ah, Cacolalia, si foret</p>
<p>Tantum mihi animi. At ista omitte, quia aliud</p>
<p>Iam te volo. CA. Quid? Dice. PHI. Narrabo tribus</p>
<p>Tibi verbulis. Cum te vafro ingenio sciam,</p>
<p>In re ardua ut te consulam et prudentia</p>
<p>(135) Utar tua, huc veni. CA. At viri prudentiam</p>
<p>Nullam mulieri inesse passim dictitant.</p>
<p>PHI. Nugas agunt, dum effutiunt huiusmodi.</p>
<p>Heu cogimur, quae debili sexu sumus,</p>
<p>Complura probra ab improbis pati viris.</p>
<p>(140) O utinam ut orbis sit perinde mobilis</p>
<p>Et sexus! Hunc, quem conspicis, gnatum meum</p>
<p>Dialecticum fieri ac disertum rhetorem</p>
<p>Percupio, ne, si ego moriar, ipsum perpeti</p>
<p>Contingat inopiam aut mori infeliciter.</p>
<p>(145) Tamen absque consilio tuo nihil volo.</p>
<p>CA. Percupio et ego iamdudum in hoc ipsum quidem</p>
<p>Gnatum meum horas collocare pauculas,</p>
<p>Sed iacta nondum est alea. Opportuna ades.</p>
<p>PHI. Bene est. Sed heus, cognata, ubi doctorem eis</p>
<p>(150) Mitem, suavem et amabilem nanciscimur,</p>
<p>Qui lenibus verbis, flagris non acribus</p>
<p>Doceat eos? Flens memoro, Cacolalia, toties</p>
<p>Molliculam ad usque sanguinem gnati cutem</p>
<p>Diverberatam. Pereo si rursum accidat.</p>
<p>(155) CA. Interminabimur viro, ne eiusmodi</p>
<p>Praesumat; alioqui abstulerimus liberos.</p>
<p>PHI. Recte, nec ego quidem aliter arbitrata sum.</p>
<p>Sed ubinam eum valebimus nanciscier?</p>
<p>CA. Habitare in aedibus Hieronymo sacris</p>
<p>(160) Doctum ferunt didascalum. Novisti eum?</p>
<p>PHI. Quid? Illum Aristippum senem fronte taetrica?</p>
<p>CA. Etiam. PHI. Satis honestum ac peritum istunc ferunt.</p>
<p>CA. Adeamus hunc, sistamus et ei liberos.</p>
<p>E fronte sphaeristerii gnatum meum</p>
<p>(165) Vocavero. Heus tu, Clopice, adesdum, sequere me.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-i.-scaena-iii.">
<head>6. ACTUS I. SCAENA III.</head>
<p>Trimetri ut superiores.</p>
<p>CLOPICUS, DYSCOLUS.</p>
<p>Congerro, salve. DYS. Salvus esto, Clopice. Num</p>
<p>Favit tibi fortuna laeta in compito?</p>
<p>CLO. Fortuna? Pereat ipsa et eius complices.</p>
<p>Loculos enim, cultros stilosque perdidi.</p>
<p>(170) Sed, obsecro, quid me avocat mea genetrix?</p>
<p>DYS. Quid? Ad scholas reducimur philosophia</p>
<p>(Si diis placet) simul instruendi. CLO. Apage schola.</p>
<p>Ut carcerem hunc ludum horreo. Sed tum quid est?</p>
<p>Si nummulis crumena turgeat, quid est?</p>
<p>(175) DYS. Aut verbera aberunt aut fugam capessero,</p>
<p>Ubi talionem reddidero. Scio namque, quid</p>
<p>Utriusque decrevit parens. CLO. Quid, obsecro?</p>
<p>DYS. Ut absque verbere doceamur, expetunt.</p>
<p>CLO. Sine verbere? DYS. Ita. CLO. Sine verbere? DYS. Absque
verbere.</p>
<p>(180) CLO. Ohe deum immortalem, ut est stultissima</p>
<p>Materna mens, nobis tamen ut accommoda.</p>
<p>Sed iam gradum sistunt. Sequamur ultro, ne</p>
<p>Nos arguant coram magistro ignaviae.</p>
<p>Pulsare tentant ostium: properandum erit.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-i.-scaena-iv.">
<head>7. ACTUS I. SCAENA IV.</head>
<p>Trimetri ut superiores.</p>
<p>CACOLALIA, PHILOTECNIUM, ARISTIPPUS, CODRUS.</p>
<p>(185) Heus heus, ubi estis vos? Magister est domi?</p>
<p>ARI. Quid hoc mali? Quis tam improba pulsat manu</p>
<p>Nostras fores? PHI. Salve, magister. ARI. Identidem</p>
<p>Salvete vos, matronae honestae. Quaeritis</p>
<p>Me? PHI. Quaerimus. ARI. Quid indicaturae? PHI. Vides,</p>
<p>(190) Magister, has proles? ARI. Video. PHI. Has adducimus</p>
<p>Tuaeque sollicitudini committimus,</p>
<p>Ut philosophos facias eos. ARI. Videlicet.</p>
<p>PHI. Et rhetoras. Capis? ARI. Capio. PHI. Sine verbere.</p>
<p>ARI. Tirunculos, fidei meae quos sistitis,</p>
<p>(195) Tuebor et curabo tamquam proprios,</p>
<p>At quaeso: sinite me regere iuvenculos.</p>
<p>Docebo eos non aliter atque decuerit.</p>
<p>PHI. At fiat hoc suaviter verbis piis</p>
<p>Et blandulis, minime flagellis asperis.</p>
<p>(200) ARI. Iuvenibus ego novi quid omnibus expedit,</p>
<p>Stimulo haud opust currentibus. Rem ipsam mihi</p>
<p>Committite. Ingrediantur ad gregem. Codre.</p>
<p>COD. Hem. ARI. Duc eos ad classem utrumque suam. COD. Licet.</p>
<p>PHI. Vale, magister, curam habe horum pignorum</p>
<p>(205) Dignum recepturus labore praemium.</p>
<p>CA. Sed audin’? ARI. Ausculto. CA. Cave membra tenera</p>
<p>Diverberes, alias male audies. Vale.</p>
<p>ARI. Valete. Daemonium sua mater filio est.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-i.-scaena-v.">
<head>8. ACTUS I. SCAENA V.</head>
<p>Iambici dimetri acatalectici.</p>
<p>LORCOBALLUS, MARLOCAPPUS.</p>
<p>Heus, Marlocappe, adesdum ohe.</p>
<p>(210) MAR. Quid, Lorcoballe, nactus es?</p>
<p>LOR. Audi novam, rogo, fabulam,</p>
<p>Unde haud parum nobis lucri.</p>
<p>MAR. Ah, dic, quid est? Ah, dice sis.</p>
<p>LOR. Rogas? Hebes, brute, stolide,</p>
<p>(215) Non cernis, ut Philotecnium</p>
<p>Et Cacolalia gnatos suos</p>
<p>Contradidere literis</p>
<p>Mox imbuendos optimis</p>
<p>Sine ferula, sine mastige?</p>
<p>(220) Stultissimae mulierculae</p>
<p>Et se et suos in retia</p>
<p>Nostra implicabunt filios,</p>
<p>Si utamur astu callido.</p>
<p>Utemur autem. In latibulis</p>
<p>(225) Si delituerimus, rei</p>
<p>Quoque viderimus exitum.</p>
<p>MAR. Non mussitandum latius.</p>
<p>Quid facto opust, modo suggere.</p>
<p>LOR. Subrepere in cavernulam hanc,</p>
<p>(230) Quo agunda agamus clanculum.</p>
<p>MAR. Recte mones. I prae, sequar.</p>
<p>LOR. Tu mage praei, quo ego cautius</p>
<p>Seriem rei intuear. MAR. Licet.</p>
<p><hi rend="bold">CHORUS.</hi></p>
<p>Iambici dimetri acatalectici.</p>
<p>Matrum per indulgentiam</p>
<p>(235) Gnatorum et insolentiam,</p>
<p>Furta atque parricidia</p>
<p>Persaepe consequi solent.</p>
<p>Solomonis est proverbium:</p>
<p>Si quis tener dimittitur</p>
<p>(240) Suae voluntati puer,</p>
<p>Confundet is matrem suam.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-ii.-scaena-i.">
<head>10. ACTUS II. SCAENA I.</head>
<p>Iambici tetrametri seu octonarii.</p>
<p>DYSCOLUS, CLOPICUS.</p>
<p>O Hercules, o Clopice mi, o quam industrie iam evasimus</p>
<p>Didascali minas. Atat ut in nos creparent cottabi,</p>
<p>Si exactius praeceptor inquireret ad unguem singula,</p>
<p>(245) Nam praeter anuum fabulas nihil egimus seu
didicimus.</p>
<p>Dictata namque quae fuere, amissa sunt vel rupta sunt.</p>
<p>CLO. Pol ulmei iamdudum uterque essemus et instar scabrae ovis</p>
<p>Perlividi. Ast hoc tempore has nates semel subduximus.</p>
<p>Si liceat id crebro, quid optabilius aut iucundius?</p>
<p>(250) Non puto, quod is nos audeat veritus parentes
caedere.</p>
<p>Sedeamus hic parumper et linquamus has curantibus</p>
<p>Curas graves. DYS. Linquamus. At quid interim tractabimus?</p>
<p>Nam quicquid id fuerit, sine strepitu oportet ut fiat. CLO.
Probe.</p>
<p>Fallamus oculos intuentes nos: pari numero obolos</p>
<p>(255) Libro inseramus, sortiamur deinde cuius nostrum
erunt,</p>
<p>Ut nos didascalus putet discenda discere. DYS. Non placet</p>
<p>Condicio, nam sortiri ego ignoro. CLO. Docebo te, tu eris</p>
<p>Primus, sequensque ego tertius. DYS. Licet. CLO. Ista concedentis
est.</p>
<p>DYS. Est, at cave ne subdolus fuas. CLO. Tua igitur prima sors,</p>
<p>(260) Mea residuast. DYS. Licet. Inserui obolos; revolve
paginas.</p>
<p>CLO. Primus, secundus, tertius. Primus, secundus, tertius.</p>
<p>Primus, secundus, tertius. Primus, secundus, tertius.</p>
<p>DYS. Sors nulla adhuc. CLO. Primus. DYS. Mea est, feliciorem me
fore haec</p>
<p>Probat. CLO. Secundus, tertius, sed haec mea est. DYS. Pares
sumus.</p>
<p>(265) CLO. Primus, secundus, tertius. Mea haec quoque. DYS.
Hui. CLO. Primus. DYS. Nihil.</p>
<p>CLO. Secundus: haec mea. Tertius. Primus, secundus, tertius.</p>
<p>DYS. Eheu! CLO. Mea est. Primus, secundus: rursus haec mea est.
DYS. Tua est?</p>
<p>CLO. Mihi vendico. DYS. Tibi vendicas? CLO. Sic inquio. DYS.
Quidum, nepos?</p>
<p>CLO. Huiusmodi convenimus pacto, ut tua esset prima sors,</p>
<p>(270) Sequens mea atque tertia. DYS. Factum nego. CLO. Ast ego
assero.</p>
<p>DYS. Mentire, Clopice. An tu putas mihi nullum inesse cerebrum, ut
hanc</p>
<p>Sortem tibi duplicem, mihi autem simplicem permitterem?</p>
<p>CLO. Sibi quisque semper pro virili nititur. DYS. Vis reddere,
an</p>
<p>Non, te rogo, quos furatus? CLO. Hem, furatus, o trifurcifer?</p>
<p>(275) DYS. Furatus es. CLO. Furatus, o nefande? DYS. Ita est.
CLO. Pol non dabo.</p>
<p>DYS. Dabis; alioqui extorsero pugno, unguibus vel dentibus.</p>
<p>CLO. Extorseris? Cera manus compaginatae sint mihi.</p>
<p>DYS. En hoc volebas? CLO. Caederes? Pol ego, secundo si audeas.</p>
<p>DYS. Sceleste, furcifer, meum non redderes? Sic discito,</p>
<p>(280) Sic discito, sic discito, sic discito, sic discito</p>
<p>Per dolum aliena rapere. CLO. Do, dimitte me. DYS. Cedo statim.</p>
<p>CLO. Meretricie, scelerate, perfide, accipe tuam rem atque abi.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-ii.-scaena-ii.">
<head>11. ACTUS II. SCAENA II.</head>
<p>Octonarii quadrati, ut superiores.</p>
<p>ARISTIPPUS, CLOPICUS, DYSCOLUS.</p>
<p>Quid istuc est? Hoccine opus est scholasticorum ludere</p>
<p>Per sortem et hinc certare pugnis et capillos vellere?</p>
<p>(285) CLO. Cecidit hic, praeceptor optime, me prior. DYS.
Mentiris hoc,</p>
<p>Scelus; rapueras mihi teruncios dolo, quos reddere</p>
<p>Procax negabas. CLO. Iure ludi acceperam, sed reddidi</p>
<p>Non desinenti caedere. DYS. Haud te equidem cecidissem, dolo</p>
<p>Ni sustulisses nummulos meos. ARI. Sat est verborum, eos</p>
<p>(290) Prehendite, introducite, ut certaminis palmam
ferant.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-ii.-scaena-iii.">
<head>12. ACTUS II. SCAENA III.</head>
<p>Iambici dimetri acatalectici.</p>
<p>LORCOBALLUS, MARLOCAPPUS.</p>
<p>Vidistin’, heus tu, Marlocap,</p>
<p>Haec gesta perduellium?</p>
<p>MAR. Ita filii nostri solent</p>
<p>Praesente nobis ludere.</p>
<p>(295) LOR. Adhuc moremur paululum,</p>
<p>Multo his videbis pluria.</p>
<p>Sed audin’? MAR. Hem, quid audiam?</p>
<p>LOR. Per Cerberum tu obtusus es.</p>
<p>Audisne, qui cantillitant?</p>
<p>(300) MAR. Haec nostra plane cantio est:</p>
<p>Caeduntur acribus flagris.</p>
<p>Age concinamus filiis.</p>
<p>LOR. Placet, canamus altius:</p>
<p>Diapente nostrum exaudiant.</p>
<p>(305) UTERQUE. O vae, o vae, o vae, o vae,</p>
<p>O bone magister, o vae, o vae.</p>
<p><hi rend="bold">CHORUS.</hi></p>
<p>Iambici dimetri.</p>
<p>Sapientis est sententia</p>
<p>Difficile perversos suis</p>
<p>Fore corrigendos moribus,</p>
<p>(310) Stultos quoque innumerabiles.</p>
<p>Nihilominus didascalum</p>
<p>Decet suo (si postulet</p>
<p>Res) fungi honesto munere,</p>
<p>Malos subinde caedere.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iii.-scaena-i.">
<head>14. ACTUS III. SCAENA I.</head>
<p>Iambici trimetri acatalectici.</p>
<p>DYSCOLUS, CLOPICUS.</p>
<p>(315) Te propter haec sum, Clopice, passus innocens.</p>
<p>CLO. Scilicet, adhuc plagis tuis ego lividus</p>
<p>Te propter excoriabar ultro; et es innocens?</p>
<p>Te Iuppiter male perimat, si pergis hoc</p>
<p>Modo loqui. DYS. Mittamus haec, nepos. Satis</p>
<p>(320) Uterque vapulavimus. Nunc matribus</p>
<p>Nostris queramur voce flebili et plagas scazon</p>
<p>Monstremus illis, quas didascalus ferox</p>
<p>Nostrae intulit carni tenerrimae. Bonast</p>
<p>Occasio, qua liberi hoc ergastulo</p>
<p>(325) Agamus amodo homunculos bellos. CLO. Placet,</p>
<p>Pereatque carnificina nostra haec fulmine,</p>
<p>Ubi nil sonat nisi flagra, caedes, lacrimae.</p>
<p>Valeat Aristippus senex, trux carnifex.</p>
<p>DYS. Eamus hinc. ————</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iii.-scaena-ii.">
<head>15. ACTUS III. SCAENA II.</head>
<p>Trimetri ut superiores.</p>
<p>CACOLALIA, CLOPICUS, DYSCOLUS.</p>
<p>———— Quos eiulatus audio</p>
<p>(330) Foris? Tuan’ vox, Clopice, resonat, gnate mi?</p>
<p>CLO. Eheu! CA. Quid est, fili unice, ecquid eiulas?</p>
<p>Dic matri. CLO. An ego non eiulem? An ego non fleam</p>
<p>Mater, repetitis qui tot ictibus miser</p>
<p>Diverberatus sum? En quibus vibicibus</p>
<p>(335) Nates tumescunt lividae. CA. Quod hoc (malum)</p>
<p>Crudelitatis est genus? Papae Deum,</p>
<p>Deum (inquio) immortalem, ut hic laceratus est</p>
<p>Flagrisque dilaniatus est. Dic, Dyscole</p>
<p>Et tu quid eiulas? Tun’ et percussus es?</p>
<p>(340) DYS. En acrius multo miser, miserrimus.</p>
<p>Perinde in innocuos ut in foedos canes</p>
<p>Grassatus est latro. CA. Quid ergo criminis</p>
<p>Obiecit innocentibus? DYS. Nostros libros</p>
<p>Dum evolvimus, didascalus supervenit</p>
<p>(345) Dicitque contendisse nos et percitos</p>
<p>Ira invicem pugnasse. CA. Vos? DYS. Quod ne quidem</p>
<p>Nos cogitavimus. CA. O diabolicum caput,</p>
<p>O taetricam frontem! Invicem pugnasse vos?</p>
<p>DYS. Pugnasse. CA. Coniunctissimos? DYS. Nil arctius.</p>
<p>(350) CA. Siletedum atque ingredimini tantisper huc,</p>
<p>Dum currere ad Philotecnium neptem queam</p>
<p>Et omnibus de his certiorem reddere.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iii.-scaena-iii.">
<head>16. ACTUS III. SCAENA III.</head>
<p>Trimetri ut praecedentes.</p>
<p>PHILOTECNIUM, CACOLALIA.</p>
<p>Insomnia hac sub nocte vidi, quae die</p>
<p>Toto haesitabundam dedere me. Haud scio,</p>
<p>(355) Quid ipsa portendant: meo male suspicor</p>
<p>Gnato. Sed eccam Cacolalia venit obviam</p>
<p>Et concito properat gradu iactans manus</p>
<p>Secumque disputans; vereor omine malo huc</p>
<p>Veniat. Quid est, cognata, quod celeras gradum? Et</p>
<p>(360) Quo tendis iter? An indicatura advolas</p>
<p>Mihi dira et infelicia? Ut pueri valent?</p>
<p>Sanine sunt? CA. Philotecnium, o Philotecnium,</p>
<p>Prae lassitudine mea et iracundia</p>
<p>Vix hiscere queo, ut ad rogata spondeam.</p>
<p>(365) PHI. Amica cara, istuc quid est? CA. Dolor, heu
dolor</p>
<p>Utrique nostrum! PHI. Heu me miserrimam! Est male</p>
<p>Gnatis, ut ominor. Absque causa haud tristior</p>
<p>Per somnium mihi gnati imago apparuit.</p>
<p>CA. Non est viro illi humana mens, sed beluae,</p>
<p>(370) Cui liberos commisimus. PHI. Quid audiam?</p>
<p>CA. Rogas? Adusque effusionem sanguinis</p>
<p>Lacerata cuticula est. PHI. Perii, cognata, iam</p>
<p>Pene occidi. Factum bene est, quod filium</p>
<p>Meum domi tuae esse iusseris, ne eum</p>
<p>(375) Cogar videre ita visceratum innoxium.</p>
<p>CA. Longa est mora omnis; tota namque excandeo.</p>
<p>Iam per deos deasque iuro et omnia</p>
<p>Terrae polique et inferorum numina,</p>
<p>Quod vindicabo me hoc die hac de iniuria.</p>
<p>(380) Ita unguibus taetricam viri notavero</p>
<p>Frontem, ut minus nihilo exarata appareat</p>
<p>Quam prolibus clunes. PHI. Ita decet, ita expedit.</p>
<p>Ostendam et ego conviciis et caedibus,</p>
<p>Quae, qualis aut quanta adsiem sophistria.</p>
<p>(385) Ridebo lacrimas, si licebit caedere.</p>
<p>Eamus. At quid cernimus? Papae, ohe, hui,</p>
<p>Cognata, prodit obvius scholasticis</p>
<p>Cinctus sophista perfidus, flagris quoque</p>
<p>Instructus acribus. Timeo mihi quoque.</p>
<p>(390) CA. Ut tu tremis! Duae sumus. PHI. Sed mulieres.</p>
<p>Redeamus, obsecro, proles tuerier.</p>
<p>CA. Nescis sacramento obligatas nos? PHI. Scio, at</p>
<p>Valeat sacramentum, pavore contremo.</p>
<p>Comminxero, cognata, me, nisi redeas.</p>
<p>(395) Voltum horreo intuerier, iam heu proximust.</p>
<p>CA. Maledicta sola si ingero, nihil hinc mali.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iii.-scaena-iv.">
<head>17. ACTUS III. SCAENA IV.</head>
<p>Trimetri ut praecedentes.</p>
<p>CACOLALIA, ARISTIPPUS, PHILOTECNIUM.</p>
<p>Prodi, nefande sophista. Prodi, sordide</p>
<p>Philosophe, Aristippe impudens, monstrum ferum.</p>
<p>His unguibus malas tuas convulsero.</p>
<p>(400) Prodi. ARI. Quid est, mulier? Quid adeo saeviter?</p>
<p>Quidnam mali commerui? CA. An etiam tu id rogas?</p>
<p>An non puduit in filios nostros te ita</p>
<p>Baccharier? ARI. Quid factum in illos? Dic mihi.</p>
<p>CA. Nescis, sceleste, trifurcifer, fera belua?</p>
<p>(405) ARI. Demiror, unde te furor tantus habeat.</p>
<p>Dic age, quid actum prolibus. Rationem ego</p>
<p>Reddam omnium. CA. Rationem ad haec reddas mihi?</p>
<p>Reddas diabolum, latro, qui gnatum meum</p>
<p>Tam immaniter cecideris sine crimine.</p>
<p>(410) ARI. Sine crimine? CA. Etiam dico prorsum innoxium.</p>
<p>ARI. Quam innoxius, novere condiscipuli et haec</p>
<p>Cohors scholastica. Sed sine, oro, me eloqui</p>
<p>Praesagium infallibile. Vestra amentia</p>
<p>Vestraque solarum fit indulgentia</p>
<p>(415) Perire utrumque per licentiam et cruci</p>
<p>Tandem exsecrandae destinatum tradier.</p>
<p>CA. Non me capio nunc prae furore. Spiritus</p>
<p>Demens cerebrum hoc suggerit tibi fulmine,</p>
<p>Tibi furiis, tibi tartaro dignissimo,</p>
<p>(420) Philotecnium cognata, nostros liberos</p>
<p>Suspendio praedestinarier. ARI. Te contine,</p>
<p>Muliercula, ne quid temere. Abi, ne plus mali</p>
<p>Tibi concias, abitodum. PHI. Hem Cacolalia,</p>
<p>Ne caede neve vellica! Res res monet</p>
<p>(425) Plorare mage quam caedere. Atque utinam mihi</p>
<p>Licuisset in cute propria ipsas perpeti</p>
<p>Plagas et unicum redimere filium.</p>
<p>O saxeum caput, teneris quod artubus</p>
<p>Tot irrogare valuerat plagas! ARI. Cave,</p>
<p>(430) Gnato et tibi, muliercula, ne brevi accidat</p>
<p>Plus calamitatis, cui absque me haud medeamini.</p>
<p>Siste lacrimas, misella, siste lacrimas.</p>
<p>PHI. Quam barbara, impia, dira mens, quae lacrimas</p>
<p>Mihi invidet. Profecto amata pignora</p>
<p>(435) Nondum suis pro natibus osculatus es.</p>
<p>Tibi docendum tradidi gnatum meum,</p>
<p>Non lancinandum. ARI. Ego corrigendum acceperam,</p>
<p>Non enecandum, at patibulo abstrahendum. CA. Ut hic</p>
<p>Scelestus usque patibulum! ARI. Heu, quid hoc (malum)</p>
<p>(440) Dementiae est? Caedat virum me femina?</p>
<p>Prehendite has et introducite, ut acriter</p>
<p>Diverberentur, quo temere nihil agere</p>
<p>Discant. PHI. Bone magister. CA. Bone magister. ARI. Bonus</p>
<p>Iam factus est, qui sorduit modo? Sternite.</p>
<p>(445) PHI. Nostro pudori consule, magister bone.</p>
<p>CA. Abire, bone praeceptor, obsecro, nos sine.</p>
<p>Caverimus amodo. ARI. Valeant merae tricae. PHI. Heu</p>
<p>Me, ut turpiter pudefacta sum. CA. Vah, philosophe,</p>
<p>Imus reducturae haud tamen tibi filios.</p>
<p>(450) PHI. Eamus et dato utrique mox peculio</p>
<p>Mercatui applicemus, et valeant scholae.</p>
<p>CA. Fiat; nam id optimum arbitrata sum, prius</p>
<p>Quam tu mihi suggesseris: valeant scholae.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iii.-scaena-v.">
<head>18. ACTUS III. SCAENA V.</head>
<p>Iambici dimetri acatalectici.</p>
<p>LORCOBALLUS, MARLOCAPPUS.</p>
<p>Praedixeramne, ut accidat,</p>
<p>(455) Tum matribus stultissimis,</p>
<p>Tum filiis nequissimis?</p>
<p>MAR. Profecto Lorcobal, probe</p>
<p>Novisti ubique fallere.</p>
<p>LOR. Tace, tace. Iacebimus</p>
<p>(460) In hoc latibulo callidi.</p>
<p>Laqueos meos mox incident,</p>
<p>Dum acceperint crumenulam</p>
<p>Et bibere et esse et ludere</p>
<p>Lenonibus cum perditis</p>
<p>(465) Et improbis occeperint.</p>
<p>Tantisper esto pervigil,</p>
<p>Dum in hisce castris excubas.</p>
<p>MAR. Noli timere, Lorcobal,</p>
<p>Oppandi ocellos stipite:</p>
<p>(470) Nemus quidem hinc evaserit,</p>
<p>Aut passer avolaverit.</p>
<p><hi rend="bold">CHORUS.</hi></p>
<p>Iambici dimetri ut superiores.</p>
<p>Nihil est profecto saevius,</p>
<p>Nihil impudentius, nihil</p>
<p>Magis improbum muliere mala</p>
<p>(475) Si occasionem nacta sit.</p>
<p>Ignis, mare, fera belua</p>
<p>Tria mala sunt, at peior his</p>
<p>Mulier, sed et nocentior</p>
<p>(Si conferas) cacodaemone.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iv.-scaena-i.">
<head>20. ACTUS IV. SCAENA I.</head>
<p>Iambici trimetri acatalectici.</p>
<p>DYSCOLUS, CLOPICUS.</p>
<p>(480) Ut nunc tibi, Clopice, placeo ensiculo hoc novo</p>
<p>Penuario? CLO. Egregie ense, tunica, pileo</p>
<p>Phaleratus es mi Dyscole; at crumenula</p>
<p>Ut sese habet? Num turgida est? DYS. Plena admodum. En,</p>
<p>Centum aures refarsit hanc matercula.</p>
<p>(485) CLO. Id optimum. Iuxta tuam sonat et mea.</p>
<p>Valeat philosophia, valeant scholastici</p>
<p>Ludi, antron hoc valeat, ubi non nisi verbera</p>
<p>Et eiulatus perpetim ingens personant.</p>
<p>DYS. Valeat Aristippus boni omnis aemulus.</p>
<p>(490) Olim meminero, quod intulit matri et mihi.</p>
<p>CLO. Haec curiosa sunt. Eant curae graves:</p>
<p>Indulgeamus et gulae et genio et iocis.</p>
<p>Mercatum abisse nos putent mulierculae,</p>
<p>Nos contra in hanc tabernam eamus, cuticulam</p>
<p>(495) Curemus Cerere, Baccho et epulis splendidis.</p>
<p>Properemus. En, caupo fores tenet. DYS. Assequor.</p>
<p>Sed audin’? CLO. Hem. DYS. Absque Venere semper frigidum est</p>
<p>Solacium. Veneres oportet adsient</p>
<p>Formosulae atque comptulae. CLO. Recte id quidem</p>
<p>(500) Tu. Eamus. Hoc ex ordine parasitico</p>
<p>Iam quispiam mittendus est, qui accersiat.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iv.-scaena-ii.">
<head>21. ACTUS IV. SCAENA II.</head>
<p>Senarii iambici ut superiores.</p>
<p>CLOPICUS, DYSCOLUS, BROMIUS.</p>
<p>Salve, Bromi. DYS. Te perduat Bromius. CLO. Necet</p>
<p>Te Iuppiter. Quid commerui, scelus? DYS. Rogas?</p>
<p>Ostentui haberi se putabit hospita,</p>
<p>(505) Quod eum hoc salutas nomine. CLO. Hem, convicium</p>
<p>Non est, quod hospitam vocares, qui hospes est?</p>
<p>DYS. Non sexus rationem habebam maxima</p>
<p>Prae animi mei aegritudine. CLO. Ego quid dixeram?</p>
<p>DYS. Bromium vocaveras. CLO. Bromium? DYS. Bromium. CLO. Equidem
haud</p>
<p>(510) Rationem habebam nominis prae maximo</p>
<p>Bromii appetitu. Ceterum hic mihi dicier</p>
<p>Bromius videtur, quod vocabulum hoc explicet</p>
<p>Vultus hilarior. BROM. Hahahe, bene est: re et nomine</p>
<p>Bromius vocor. DYS. Quis tibi satanum pessimus</p>
<p>(515) Id suggerit? CLO. Non verbulo uno id explicem.</p>
<p>Salve, Bromi. BROM. Salvete, adeste. Quid libet?</p>
<p>CLO. Ientarier. Num obsonii est aliquantulum?</p>
<p>BROM. Sat est. Lavate, sedete, abunde apposuero:</p>
<p>Pinguem anserem, pernas, tomacula et satis</p>
<p>(520) Bromii optimi, qui saliat e cyatho suo.</p>
<p>DYS. Sed, caupo,... BROM. Quidnam factopust? DYS. Curandum
erit.</p>
<p>BROM. Curarier quid volt? DYS. Duae Veneres uti</p>
<p>Accersiantur. BROM. Quo? DYS. Huc. BROM. Eho, vos feminas?</p>
<p>DYS. Bacchus quid est sine Venere? BROM. Nihil per Iovem.</p>
<p>(525) Domi meae est, qui rem probe curaverit.</p>
<p>DYS. Curet probe. Nos interim nugabimur.</p>
<p>Quemnam putemus, hospes hic habeat domi,</p>
<p>Qui Veneris atque nostra agat negotia?</p>
<p>CLO. Greges alunt parasiticos huiusmodi</p>
<p>(530) Lenasque cum lenonibus, per quos suam</p>
<p>Rem stabiliunt, occasio dum postulat.</p>
<p>Nullam aequitatis aut probi rationem habent,</p>
<p>Dummodo suis lucris abunde consulant.</p>
<p>DYS. Quid interest mea tuave qualis hic</p>
<p>(535) Vel quispiam sit, Clopice, cauponantium?</p>
<p>Sit hic probus sit improbus domi suae,</p>
<p>Nostrae voluptati probe dum commodet.</p>
<p>CLO. Verum profecto, Clopice. At claudendus est</p>
<p>Sermo: fores crepuere. Nonne (ut dixeram)</p>
<p>(540) Rufum vides lenonem ab aedibus foras</p>
<p>Procedere? DYS. Video. CLO. Is tuis medebitur</p>
<p>Amoribus. DYS. Faxit Venus, sequere. CLO. Sequor.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iv.-scaena-iii.">
<head>22. ACTUS IV. SCAENA III.</head>
<p>Iambici trimetri ut superiores.</p>
<p>LABRAX, GAULUS.</p>
<p>Venusta duo me caupo poscit scorta, sed</p>
<p>Magno meo infortunio; haud mihi integrum est</p>
<p>(545) Ea exhibere hoc tempore, ad alium mihi</p>
<p>Migrandum erit. Stat ecce porro Gaulus, is</p>
<p>Mihi ultro conveniendus est. Aliquantulum</p>
<p>(Si fors volet) lucri ex eo corrasero.</p>
<p>Libet obiter auscultare, quid loqui occipit.</p>
<p>(550) GAU. Ob crapulam hesternam levare vix caput</p>
<p>Queo: ita obrutus, ita mersus, ita sepultus. Haud</p>
<p>Mirum tamen, qui aes omne meum et edi et bibi.</p>
<p>Reliquum est nihil; discrucior hei miser leno,</p>
<p>Tam quaestus hic muliercularum exiguus est.</p>
<p>(555) LAB. Heus tu. GAU. Hem, quid est? Et cuia vox prope me
sonat?</p>
<p>LAB. Salve, sceleste. GAU. Salveam, impurissime?</p>
<p>Totum aes voravi, quaestus est nullus, dolet</p>
<p>Mihi occiput, Labrax, et adversa omnia.</p>
<p>LAB. Praesidium adest in proximo. GAU. Nondum liquet,</p>
<p>(560) Sed perge. LAB. Asotici duo adolescentuli</p>
<p>Scorta expetunt venusta duo, sed commodum</p>
<p>Vel integrum non est mihi: locanda ea tibi</p>
<p>Permisero, si usura mihi responderit.</p>
<p>GAU. Responderit. Stipulare honeste, quid dabo?</p>
<p>(565) LAB. Sex aureos. GAU. Sex per Iovem et Venerem dabo.</p>
<p>Sed ubi exhibebo? LAB. In proximo oenopolio.</p>
<p>GAU. Curabo; tu opperire. LAB. Sint formosula.</p>
<p>GAU. Erunt. At ubi te repperero? LAB. Hoc loco. GAU. Placet.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iv.-scaena-iv.">
<head>23. ACTUS IV. SCAENA IV.</head>
<p>Iambici trimetri quadrati.</p>
<p>MELANCIA, DROMELLA, CLOPICUS, DYSCOLUS.</p>
<p>Sedetedum, iuvenes; adest obsonium. Curre ocius,</p>
<p>(570) Puella, profer e penario statim sex integros</p>
<p>Similagineos panes eosque candidos; audin’? DRO. Licet.</p>
<p>CLO. Heus tu nigella, etiamnum et id curet, magis te candicent.</p>
<p>Melancia appellarier videre tu; nam praedita es</p>
<p>Fuscedine admodum venusta. DYS. Iterum auguraris, improbe?</p>
<p>(575) DRO. Mecastor illa nomine et re fuscula est;
Melancia</p>
<p>Nam dicitur. Nivis instar ecce candidi panes. Modo e</p>
<p>Cellario depromitur Bacchus. Valete, vivite.</p>
<p>DYS. Dic, Clopice, et istius puellae nomen. An Lacena sit?</p>
<p>CLO. Si et hic mihi liceat augurarier, Dromellula dicitur.</p>
<p>(580) DRO. Tetigisti acu mecastor. En vinum. Valete,
vivite.</p>
<p>CLO. Semel, Dromella, bibas oportet. DRO. Scilicet. CLO. Quin
ebibis?</p>
<p>DRO. Licet. Propino tibi, adolescens, auguri primario,</p>
<p>Quia brevitate gaudeo. DYS. Gratum est. DRO. Valete, vivite.</p>
<p>DYS. Si huiusmodi forent puellae, quas modo ductarier</p>
<p>(585) Poposcimus, pol respuendae non forent. CLO. Pol non
forent.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iv.-scaena-v.">
<head>24. ACTUS IV. SCAENA V.</head>
<p>Octonarii quadrati ut superiores.</p>
<p>LABRAX, GAULUS, CAUPO.</p>
<p>Paratan’ omnia, quae ad Venerem opus sunt? GAU. Parata. LAB. Eamus
hinc</p>
<p>Intro. Haud parum est nobis lucri accessurum ab adolescentulis</p>
<p>Doli insciis, quod vix adhuc ferulae manus subduxerint.</p>
<p>GAU. O utinam id alma Venus faveat! Hoc pacto enim mea vulnera</p>
<p>(590) Sanare possiet. Sed ecce spectitat caupo foras.</p>
<p>LAB. Salve, Bromi. Num adhuc vales? BROM. Adhuc. Sed ubinam scorta
sunt?</p>
<p>LAB. Vesperi aderunt tam comptulae puellae, ut ipsam Cypridem</p>
<p>Putes. BROM. Ita volueram. Ingredimini et assidete, si placet.</p>
<p>LAB. Nobis lubet, placeat modo adolescentibus. BROM. Contamini.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iv.-scaena-vi.">
<head>25. ACTUS IV. SCAENA VI.</head>
<p>Tetrametri ut superiores.</p>
<p>LABRAX, GAULUS, DYSCOLUS, CLOPICUS, MELANCIA.</p>
<p>(595) Iubet alma Venus salvere vos, venusti adolescentuli.</p>
<p>DYS. Praestantius nihil est salute. Identidem salvere eos</p>
<p>Volumus, salutem qui imprecantur conbibonibus probis.</p>
<p>Accumbite, si placet, pari symposio et argento pari.</p>
<p>LAB. Pol aequa propositio, perplacet. Sedemus. At unde vos</p>
<p>(600) Venistis? DYS. Indigenae sumus quidem, et animi causa
egredi</p>
<p>Lubitum est, et experiri avemus pluria; aeris divites</p>
<p>Sumus animi nec impotes. GAU. Mage vos trahat fortuna quam</p>
<p>Negotiatio videre licet. Societas sit eadem</p>
<p>Utrisque nostrum. Edamus et bibamus atque homunculos</p>
<p>(605) Bellissimos agamus. Haud erit voluptas, cuius hic</p>
<p>Non plus satis sit copia. CLO. Ohe, uterque id expetessimus</p>
<p>Gratissima est vestrum utriusque societas nobis. Sed est ...</p>
<p>GAU. Quin dicis? CLO. Ubi sunt, quas poposcimus, puellae
venereae?</p>
<p>GAU. Iam iam hic erunt sub vesperem. CLO. Mea quidem ex
sententia</p>
<p>(610) Ludemus interea moventes taedia. GAU. Hercle
perplacet.</p>
<p>Profer, puella, vina, profer tesseras; audistin’? MEL. Hem.</p>
<p>CLO. Heus tu, Melancia, tesseras fer ocius. MEL. Concipite eas.</p>
<p>Referte, dum satist. DYS. Satis? Numquam satist amantibus.</p>
<p>MEL. Haudquaquam eidem fercla et aleae quadrant buccae; auferam</p>
<p>(615) Bellaria haec. CLO. Tolle, ut frui disco queamus libere.
GAU. Ut</p>
<p>Perfundier queamus aethere, discon hunc sistam foris.</p>
<p>Deponite id, pro quo velitis ludere. DYS. Decem aureis.</p>
<p>GAU. Deponite, inquam; en hic decem nostri. DYS. En decem nostri
quoque.</p>
<p>GAU. Iuppiter adesto et alma Venus. Haec nostra sors est:
senio.</p>
<p>(620) CLO. Haec nostra erit: quaternio. Ludum hunc, nepos, ego
finiam.</p>
<p>DYS. Placet. GAU. Venus iuvet. Ecce senio, mea est pecunia.</p>
<p>CLO. Secundo idem fiat. Duplum deponimus. GAU. Fiat. Ut et hic</p>
<p>Iactus beatus sit, iuvet Venus. Ecce denuo senio.</p>
<p>CLO. Mea denuo est quaternio. GAU. Si fors volet, nos vincimus.</p>
<p>(625) Bis unio. CLO. Bis binio. GAU. Bis ternio, ecce
senio.</p>
<p>Nos vincimus, nostrum est peculium. CLO. Triplum deponimus.</p>
<p>GAU. Esto. Mea sors quaternio. CLO. Mea senio. Feliciter.</p>
<p>GAU. Feliciter semper cadunt tali Iovis: quaternio est</p>
<p>Mea sors. Mea est pecunia. DYS. Tua pestilentia, improbe et</p>
<p>(630) Impure leno. Age decuplum deponimus. GAU. Deponite.</p>
<p>DYS. Vestes et addimus. Ego lusero. Iuvet Mercurius aut</p>
<p>Maledictus ille, cuius auspicio sinistra singula.</p>
<p>Sors nostra senio. GAU. En. DYS. Tua, impudice, ternio est. GAU.
Ita est.</p>
<p>DYS. Feliciter, cecidere prospere. Mea est. GAU. Mentire tu</p>
<p>(635) Quidem, triverbero, ut dii te omnes superne
concrement.</p>
<p>Num ternio et quaternio senarium tibi collocant?</p>
<p>DYS. Hanc vindicavero mihi aut putridis tuis ex carnibus</p>
<p>Concidero frustatim et avibus partiar. Ad arma, Clopice!</p>
<p>LAB. Si caede agendum, nos viri sumus etiam. Gaule, age virum.</p>
<p>(640) Ignavi et imbecilli, adeste, state: turpis est fuga.</p>
<p>CLO. Vestram fidem, perimus. O dii, nudi foras propellimur.</p>
<p>Heu Dyscole, infelicitati extremae adacti iam sumus.</p>
<p>Decus periit, aes perditum, spoliata vestis. Sed quid est?</p>
<p>Praeter rapinam nil relictum. Si placet, furto aut necem</p>
<p>(645) Celerem aut beatitudinem nobis paremus plusculam.</p>
<p>DYS. Placet utique. Eamus, quo rapit fortuna; nam quibus in
bonis</p>
<p>Idem fuit, par est quoque fore idem in malis consortium.</p>
<p>GAU. Iam nos adepti sat lucri. Litemus almae Cypridi et</p>
<p>Rhamnusiae, quae pessimum mihi vortit in statum optimum.</p>
<p>(650) LAB. Litemus. Illi si velint, studento furtis
pessimis.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iv.-scaena-vii.">
<head>26. ACTUS IV. SCAENA VII.</head>
<p>Iambici tetrametri catalectici aut septenarii.</p>
<p>VILLANUS, CLOPICUS, DYSCOLUS.</p>
<p>Num tempus est surgendi et ad forum? Ast adhuc paulisper.</p>
<p>CLO. Villanus ille, Dyscole, est ignobilis vecorsque,</p>
<p>Cui ratio parva inerit iniquitatis irrogatae.</p>
<p>Lassus sub alno sarcina abiecta iacet sopitus.</p>
<p>(655) Quid factopust? DYS. Spoliandus est hac sarcina aut
paratum</p>
<p>Sibi sentiet malum. CLO. Viden’? DYS. Quid volt videri? Dice.</p>
<p>CLO. Dormire rusticum viden’? DYS. Videor videre; stertit</p>
<p>Profecto. CLO. Nostra est sarcina, pedepressim at accedendum.</p>
<p>Adesto Fors Fortuna, adesto Mercuri, omnis</p>
<p>(660) Furti et latrocinii pater. Circumspicito, ne
quisquam</p>
<p>Nos obruat, circumspice. DYS. Nullust. Adi silenter.</p>
<p>Putasne, tollet inscio viro? Pol abstulit nec</p>
<p>Vir ipsus experrectus est. CLO. Sors optima est, beabit</p>
<p>Nos usque. Nam centum aureos telam hanc valere arbitror.</p>
<p>(665) Abeamus hinc quantocius. VIL. Profundius quam tutum
est</p>
<p>Hic stertui. Heu sublata tela est. Heus ohe, quo vos tandem</p>
<p>Proripitis aut quo curritis? State ilico, vos quaero.</p>
<p>DYS. Cave sis reclamites. VIL. Reclamitemne vos, nebulones</p>
<p>Furesque, qui totam mihi abstulistis istam telam?</p>
<p>(670) DYS. Nos telam, inepte, nos telam tuam? VIL. Meam vos
telam.</p>
<p>DYS. Ne dixis, inquam. VIL. Reddite. DYS. Ita quaerentibus telam
... VIL. Heu me!</p>
<p>DYS. Reddimus; abi. Alioqui ensibus concidimus te. Obmuti.</p>
<p>Revertere in viam tuam. Abiit ille. Nos petamus</p>
<p>Bromium hospitem nostrum. Erimus accepti adferentes praedam.</p>
<p>(675) VIL. Quid agam miser, nisi praeses hanc restituat
invocatus?</p>
<p>Hunc optimum est accedere et rei ordinem explicare.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iv.-scaena-viii.">
<head>27. ACTUS IV. SCAENA VIII.</head>
<p>Iambici trimetri acatalectici.</p>
<p>DYSCOLUS, CLOPICUS, BROMIUS.</p>
<p>Salveto, caupo. BROM. Gratus est vester mihi</p>
<p>Reditus. Onusti adestis. CLO. Fors Fortuna adest.</p>
<p>Bene cessit hic mercatus et feliciter.</p>
<p>(680) BROM. Liquido videtur. Ingredimini iam opipare et</p>
<p>Suave cenaturi. CLO. Ita volumus. BROM. Sequor.</p>
<p>Per Herculem hanc telam alicui imbelli viro</p>
<p>Nunc abstulere vi dolove pessimo.</p>
<p>Tandem per hos (si praeses id resciverit)</p>
<p>(685) Traducar in malam crucem. Sequar tamen,</p>
<p>Clausisque foribus libere bacchabimur.</p>
<p>Quod si resciscat praeses, ipsi viderint.</p>
<p>In me, puto, nil deprendet noxiae.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iv.-scaena-ix.">
<head>28. ACTUS IV. SCAENA IX.</head>
<p>Senarii ut superiores.</p>
<p>LORARII 2, BROMUS, DYSCOLUS, CLOPICUS, VILLANUS.</p>
<p>Nec ipse caupo innoxius, quia conscium</p>
<p>(690) Se criminis testatur ultro, ut auribus</p>
<p>Audivimus nostris, et obdit se ostio.</p>
<p>Sequamur et pulsemus impigri et acriter.</p>
<p>Caupo Bromi, caupo. BROM. Hem, quid importunus es?</p>
<p>Quis es? LORA. Aperi ostium. BROM. Licet. LORA. Quos hospites</p>
<p>(695) Habes? BROM. Duos iuvenes. LORA. Probos an improbos,</p>
<p>Rogo. BROM. Improbos haud comperi. LORA. Sistite gradum,</p>
<p>Nequissimi. Nobiscum eundum ad praesidem.</p>
<p>DYS. Quam ob rem? LORA. Haud modo fandi locus. DYS. Non ibimus,</p>
<p>Gladio magis decernimus. LORA. Simus viri.</p>
<p>(700) CLO. Cruente lictor, me enecas. Nos dedimus.</p>
<p>LORA. Huc, huc manus post terga in has manicas. CLO. Eheu!</p>
<p>LORA. Concedite huc. Causam tuam vide, Bromi,</p>
<p>Exactius iam examinandam iudici.</p>
<p>Tu rem tuam, villane, cape. VIL. Habeo gratiam.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-iv.-scaena-x.">
<head>29. ACTUS IV. SCAENA X.</head>
<p>Iambici dimetri acatalectici.</p>
<p>LORCOBALLUS, MARLOCAPPUS.</p>
<p>(705) Num argutule haec instruxeram?</p>
<p>MAR. Doctissime quidem acta res.</p>
<p>LOR. Consilio et artibus meis</p>
<p>Abiere laevo tramite</p>
<p>Per compita atque devia.</p>
<p>(710) Post tesseras et aleas</p>
<p>Sublato et aere et vestibus</p>
<p>Fures modo deprensi eunt.</p>
<p>Segniter an exsecutus est</p>
<p>Id Lorcoballus, Marlocap?</p>
<p>(715) MAR. Haud segniter quidem; proin</p>
<p>Res nostra Diti accepta erit.</p>
<p>LOR. Spectemus hinc sagaciter,</p>
<p>Cum addicti erunt suspendio,</p>
<p>Ne spiritus sursum evolent.</p>
<p>(720) MAR. Pro natibus id curandum erit.</p>
<p>LOR. Brutissimus tu daemonum es.</p>
<p>Te alio docebo tempore,</p>
<p>Quod res modo alia postulet.</p>
<p><hi rend="bold">CHORUS.</hi></p>
<p>Iambici dimetri ut superiores.</p>
<p>Ut omnibus sic maxime</p>
<p>(725) Iuvenibus aurum est omnium</p>