-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
Copy pathRosefeldus-Moschus.xml
2828 lines (2827 loc) · 149 KB
/
Rosefeldus-Moschus.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<?xml-model
href="https://xmlschema.huygens.knaw.nl/translatin.rng"
type="application/xml"
schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"
?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="translatin0080" xml:lang="lat">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Moschus, comoedia altera</title>
<title type="sub">Iacobi Rosefeldi Franci Moschus, comoedia altera, histrionice tornata et adornata</title>
<author>Rosefeldus, Jacobus</author>
<editor>Jan Bloemendal</editor>
<respStmt>
<resp>transcription</resp>
<name>Jan Bloemendal et al.</name>
</respStmt>
</titleStmt>
<publicationStmt>
<publisher>Tobias Steinmann</publisher>
<pubPlace>Jena</pubPlace>
<date>1599</date>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<bibl>
Identifier: <name>Rosefeldus-Moschus</name><lb/>
Short title: <title>Moschus</title><lb/>
Year of first edition: <date>1599</date><lb/>
Author information:<lb/>
Alias: Rosefeldt, Jacob<lb/>
Birth: c.1575, Scherneck<lb/>
Death: after 1602, Milz<lb/>
Floruit: None, Hildburghausen, Milz<lb/>
<ref target="https://www.deutsche-biographie.de/sfz76944.html#adbcontent">Link</ref><lb/>
<emph>No source description</emph><lb/>
<ref target="https://books.google.nl/books?id=3ARXAAAAcAAJ">Source link</ref>
</bibl>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<textClass>
<keywords>
<term type="diction">verse</term>
<term type="genre">comedy</term>
<term type="acts">5</term>
<term type="chorus">None</term>
<term type="medium">printed</term>
</keywords>
</textClass>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text>
<body>
<div type="level1" xml:id="front">
<head>Front</head>
<p>/</p>
<p>IACOBI ROSEFELDI</p>
<p>FRANCI</p>
<p>MOSCHVS</p>
<p>COMOEDIA ALTERA</p>
<p>Histrionicè tornata</p>
<p>ET</p>
<p>Adornata</p>
<p>AD NVPTIAS</p>
<p>V. CLARISS. & CONSVLTISS.</p>
<p>CAROLI STARCCI, V.I.D.</p>
<p>&</p>
<p>Virginis lectißimae pudicißimaeque</p>
<p>IVLIANAE.</p>
<p>Nobilissi Consultißimique viri Dn. Danie-</p>
<p>lis Eulenbecij I.V.D. quondam Professoris Acade-</p>
<p>miae Ienensis, eiusdemque Iudicij Curialis assesso-</p>
<p>ris, Consiliarij Saxonici, &c. p.m. re-</p>
<p>lictae filiae.</p>
<p>Ad diem 12. Iulij.</p>
<p>IENAE</p>
<p>Typis Tobiae Steinmanni, Anno 1599.</p>
<p>AD CLARISS. CONSVL¬</p>
<p>tissimumque virum, Carolum</p>
<p>Starccium, I. V. D.</p>
<p>EPIGRAMMA.</p>
<p>VT tibi Dique Deaeque omnes sua dona tulerunt?</p>
<p>Vt sua dona tibi Dique Deaeque ferunt.</p>
<p>Ingenium pallas, linguam Suadela disertam</p>
<p>(Cor [<Dor] dedit Eunomiae, judiciumque Charis.</p>
<p>Mysta Dicae LAVRVM, Ihouę dat Mysta puellam,</p>
<p>Dat Themis alma forum, dat Venus alma thorum.</p>
<p>O te felicem, cui prodigitate perampla</p>
<p>Pandoras mittunt Dique deaeque suas.</p>
<p>Quid cures igitur triuialia munera vatum,</p>
<p>Quîs haud ornatus verùm oneratus abis?</p>
<p>Et tamen haud vereor crenâ tornare Camoenas</p>
<p>Ac ornare sacri, sacra hymenaea thori.</p>
<p>Imò nec erubeo soccos saltare pedestres</p>
<p>Et Nuptos ludis exhilarare Nouos.</p>
<p>Sponte mea, quaeris, fiat? Respondeo, non est;</p>
<p>Sed sequor exemplum Persa Sinaeta tuum.</p>
<p>Qui cum non esset, quod muneris Artaxerxi</p>
<p>Ergò daret, Persis moris vt istud erat.</p>
<p>Nec tamen officio vellet superarier isto</p>
<p>Infami notus ne foret ille nota.</p>
<p><milestone unit="folio" facs="A2"/></p>
<p>Accurrit fluuium, generoso nomine Cyrum,</p>
<p>Vndamque incumbens, haurit vtraque volâ,</p>
<p>Cursuraque volens celeri pedibusque citatis</p>
<p>Artaxerxem haustâ flumine donat aquâ.</p>
<p>Sicque ait: aeternum rex Artaxerxa gubernes,</p>
<p>Non meliora habeo, non meliora dabo.</p>
<p>Carole cum tantis macteris honoribus, & te</p>
<p>Lautitijs ornent, Dique hominesque suis;</p>
<p>Occuper extremus scabie? pro tempore, proque</p>
<p>Re nata munus non leuidense feram?</p>
<p>Accurro Aonium generoso flumine fontem</p>
<p>Vndamque incumbens haurio vtraque volâ.</p>
<p>Et precor aeternum sis Carole faustus, & vsque</p>
<p>Vernet honore Themis, vernet amore Venus.</p>
<p>M. Iacobus Rosefeldus</p>
<p>P. L. C.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="main">
<head>Main</head>
<p></p>
</div>
<div type="level1" xml:id="dramatis-personae.">
<head>1. Dramatis personae.</head>
<p>Pallas. Brennus Praedones</p>
<p>Sophia. Attabus.</p>
<p>Mercator. parens Henno. morio</p>
<p>Musophilus. filij.</p>
<p>Polyharpax. Menalcas</p>
<p>Corydon Rustici</p>
<p>Labrax. Hupim</p>
<p>Toxilus. Famuli. Mupim</p>
<p>Puer.</p>
<p>Lucrum. Bryllis.vxor.</p>
<p>Paedisca pedissequae.</p>
<p>Bromia</p>
<p>Moschus Iudaei.</p>
<p>Barrabas</p>
<p>PRAETOR.</p>
<list type="ordered:arabic">
<item>
<p>Sulpitius.</p>
</item>
<item>
<p>Aemylius. Assessores.</p>
</item>
<item>
<p>Flauius.</p>
</item>
<item>
<p>Pleminius.</p>
</item>
</list>
<p>Petrucius. Scriba.</p>
<p>Viator.</p>
<p><milestone unit="folio" facs="A3"/></p>
</div>
<div type="level1" xml:id="prologvs.">
<head>2. PROLOGVS.</head>
<p>Pallas.</p>
<p>QVam verò me putatis esse, publicum</p>
<p>In hunc theatri quae deuenerim locum,</p>
<p>Hastam clypeumque bellicosum gestitans?</p>
<p>Dicam. Sum Pallas. Audistis de Pallade</p>
<p>Quid audiat? DEA sum nata cerebro Iouis.</p>
<p>Teneo quid animi vestri super hac resiet.</p>
<p>Ridetis & me deridetis oppidò,</p>
<p>Quod, cum DEA sim, non verear histrioniam</p>
<p>Facere. Sed oro mecum agatis mitius,</p>
<p>Meâ non adsum spontè, sed venio Iouis</p>
<p>Iussu; nec praeliandi venio gratiâ.</p>
<p>Sed protegendi cultores meos, quibus</p>
<p>In auxilium si venero, solens meo</p>
<p>Id more fecero. Sed cuius gratia</p>
<p>Huc missa sim, ludis in his videbitis.</p>
<p>Non gratis adsum, dona sed fero maxima</p>
<p>Duo, Virginem Laurumque Virginem Iovis</p>
<p>Laurumque, Phoebi muniis haec duo praemia</p>
<p>Erunt illius qui bene de me meruerit</p>
<p>Et qui studio indefesso humanioribus</p>
<p>Artibus, & disciplinis usque incubuerit,</p>
<p>Nec vllas respuerit graves molestias</p>
<p>Vllosue labores propter artes optimas,</p>
<p>Quis verò sit cui tanta danda praemia</p>
<p>Id ignoratis vos, sed ego scio bene,</p>
<p>Scietis autem si dabitis silentium.</p>
<p>Mercator habitat hic, cui filij duo;</p>
<p>Vnus, meliore cuius pectora de luto</p>
<p>Apollo finxit, & mihi thure quotidiè</p>
<p>It supplicatum; sed patre inuitißimo,</p>
<p>Huic Deorum munera re seruo. & licet</p>
<p>Me studio prosequatur ardentißimo,</p>
<p>Volo tamen eius animum percontarier.</p>
<p>Et amoris erga virginem periculum</p>
<p>Facere vitae ingruentia per discrimina,</p>
<p>Nam miserè vitam ducet in exteris locis</p>
<p>Latrones incidet, parentis excides</p>
<p>De gratiâ, malaque experietur pluria,</p>
<p>Vti tot & casibus tantis exercitus</p>
<p>Maiori postmodùm afficiatur gaudio.</p>
<p>Alter parentis insistens vestigijs</p>
<p>Amare caepit virginem efflictum, cui</p>
<p>Poëta Lucri nomen voluit inditum,</p>
<p>In cuius amorem & gratiam à quodam improbo</p>
<p>Et perfido Iudaeo Moscho mutus</p>
<p>Talenta quinque foenore accipit, & loco</p>
<p>Opponit pignoris secandi copiam</p>
<p>Pondo integrum carnosi frusti ex corpore</p>
<p>Si termini elapso die pecuniam</p>
<p>Non reddiderit. quid autem fit noui? dies.</p>
<p>Solutioni destinatus vt adforet</p>
<p>Abesse simulat se Iudaeus. interim</p>
<p>Solutionis praeterlabitur dies.</p>
<p>Qui cum fuisset praeterlapsus, improbus.</p>
<p><milestone unit="folio" facs="A4"/></p>
<p>Iudaeus in jus debitorem agit suum,</p>
<p>Petit secandi copiam, decernitur.</p>
<p>Et jam secare vult, & in opere jam suo est;</p>
<p>Intereà literis acceptis à suo</p>
<p>Parente, despoliatus à latronibus</p>
<p>In itinere, & in sacello, quo se absconderat,</p>
<p>Deprensus mendici habitu infanticidim</p>
<p>Anquiritur & duobus trabitur à vim</p>
<p>Ad iudicem, sed mulctatus prius benè</p>
<p>Qui cum videret fratrem in has angustias</p>
<p>Redactum, & sanguinolentas Iudaei mamu</p>
<p>Iam iam sensurum, commisertus ingeni</p>
<p>Acumine liberat, & Iudaeum homicidi</p>
<p>Conuincit. his peractis noscitur, à suo</p>
<p>Fratre, afficiturque maximis à Principe</p>
<p>Honorum praemijs, oppletur gaudijs</p>
<p>Mercator, & odium in amorem vertit suum.</p>
<p>Haec nunc agentur. In quorum actione Comicus</p>
<p>Si quid vel addet vel licentius proscenium</p>
<p>Adhibebit Histrioniae, scitote Comicis</p>
<p>Semper aliquid esse concedendum, soccis vt suis</p>
<p>Vtantur, & quotidianam hominum indolem.</p>
<p>Mores, labores, studia, ingenia, ponant ob oculos.</p>
<p>Quod si hîc aderitis cum fauore & cum silentio</p>
<p>Et tanquam è Luna despicietis, innumerabiles</p>
<p>Videbitis hominum rixantium, rapientium,</p>
<p>Ludentium, insidiantium, tumultus, iurgia,</p>
<p>Modò plorantium, modò gaudentium, modò</p>
<p>Aduersis, modò secundis fortunis rtentium,</p>
<p>Ego interim meae commissam fidei virginem</p>
<p>Curabo honestis & bonis eductam moribus,</p>
<p>Castam, pudicam industriam, assuetam laboribus,</p>
<p>Meaque hac hasta vindicabo cultores meos.</p>
<p>Abeo. In vicinum Sophie mecum ito monasterium</p>
<p>Ibi traderis erudienda sacris literis.</p>
<p>Et tu Musophile perge in stadio literario,</p>
<p>Haec laurus atque haec virgo victori tibi dabitur.</p>
<p><milestone unit="folio" facs="A5"/></p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-i.-scaena-i.">
<head>3. Actus I. Scaena I.</head>
<p>Polyharpax.</p>
<p>QVid tibi videtur mi Polyharpax de rationibus</p>
<p>Quas voluis tecum in corde, & quas heri meum lucrum</p>
<p>Mihi reuocauit denuò in memoriam & calculos?</p>
<p>Succeßit nauigatio, prima: quid ni succedat etiam</p>
<p>Secunda? Lucratur alea perdit alea: sic suadet Lucrum</p>
<p>Cui quid recusem? cuius gratiâ quid perpeti negem?</p>
<p>Et ad exaugedum amorem, & ad amplificandum rem lucro meam</p>
<p>Itaque conueni Moschum, qui talenta quinque foenori</p>
<p>Elocet, & clam quidem parentem. Etiamsi enim parens</p>
<p>Ad itiner perficiendum prospiciat mihi de pecunia:</p>
<p>Quia tamen vnciatim ei rationem cogor reddere,</p>
<p>Nec ego labores hos meos esse impensos frustrà volo.</p>
<p>Nunc alia rem via aggrediar, rationes & alias</p>
<p>Inibo postmodùm. Quid enim apros occido, quando fruitur</p>
<p>Pulpamento alter? Quod facio sementem, quando alter metet?</p>
<p>An potiùs ita me comparem, vt nihil ad me commodè</p>
<p>Redundet, intrepidè cùm maximis periculis</p>
<p>Me propinandum quasi dem cum visceribus omnibus meis.</p>
<p>Et intestinis? Non faciam, non faciam. Haec aetas postulat</p>
<p>Sibi mores alios: olim cum non intelligerem rem probam</p>
<p>Sub excusationis vmbone latui: sed nunc vbi</p>
<p>Attentior esse ad rem perrexi, nae video benè,</p>
<p>Ad quid conducat nummus; vbi enim numus desit; ibi nimis</p>
<p>Ringitur, egetur, & sititur, & esuritur acriter.</p>
<p>Sed quid comburo tempus linguâ? Quin Notarium</p>
<p>Adductum curo aliquem, qui mihi concinnet chirographum!</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-i.-scena-ii.">
<head>4. Actus I. Scena II.</head>
<p>Moschus. Polyharpax. Petrucius.</p>
<p>VOrauit hamum quis me viuit fortunatior?</p>
<p>Piscator aedepol hamiota sum bellatulus,</p>
<p>Inexplicitis qui praedam sit piculis irretiam,</p>
<p>Quae mihi voracitatem & bulimiam adimat, expleat.</p>
<p>Extinguat, eximat omnem; omnem famem depulueres,</p>
<p>Valeant piscationes illae familiarium</p>
<p>Et piscium minutulorum; illi fluuiatiles,</p>
<p>Hamatiles, saxatiles, echini, lepades, ostreae.</p>
<p>Plagusiae, striatae, lucij, cancri, conchae, musculi,</p>
<p>Mulli, salmones, gobiones, & cobitides.</p>
<p>Pol Cuius mihi vox ad aures aduolauit? Mo. nae demens fui.</p>
<p>Qui modò non alas interuelli volucrem vocem gestito.</p>
<p>Pol. Ehem me praeuortisti Mosche? Mo. non aduortit. salua adhuc</p>
<p>Res est. Quamobrem? Pol. Non enim iuuenem decens existimo,</p>
<p>Moras ut nectat senibus, praestolemur nos par est senes.</p>
<p>En Amanuensem, qui dictantis excipiat formalia.</p>
<p>Mo. Facis vt soles. Pol pennam cape properè & papyrum tu hanc
tibi.</p>
<p>Pet. Quod posteâ? Pol. Quod iubebo scribito. nam proptereâ te
volo.</p>
<p>Pet. Quid scribam? Pol. Ad istam formulam. In qua si
desideraueris</p>
<p>Aliquid, addendi Mosche tibi dabitur potestas integra.</p>
<p>Ad istam formulam, inquio, qua tibi praeibo, sed celeriter.</p>
<p>Pet. Arabit ales dextera, lingua quod nondum absoluit tua.</p>
<p>Pol. Sic scribe. Pe. Scribam. Pol. Ego. Deinde nomen addito
meum.</p>
<p>Scin? Pet. Tam scio, quam meum parentem. Pol. num terrai es
filius?</p>
<p>Pet. Non, sed sum posthumus. Pol. Dicam ergò Polyharpax ab
aureâ</p>
<p>Abiete Patricius, Philauri filius, Allobrox: Nepos</p>
<p>Philargyri, ex illustri quondam argenti extenebronidum</p>
<p>Oriundi familiâ; vniuersis, singulis; & omnibus</p>
<p>Has literas lecturis notum facio, propalo;</p>
<p>Quod ad negotiationem commodissimè meam</p>
<p>Tractandam quinque talenta, eaque argentaria praesentaria</p>
<p>A Rabbi Mosche, ben Rabbi Iehuda, foenore,</p>
<p>Quod vsitatum est Iudaeis, secundum consuetudinem</p>
<p>Corroboratam, moribus antiquißimis cius popli</p>
<p>Acceperim, cum certo cautionum priuilegio</p>
<p>Oppigneratione & definitione ratißima.</p>
<p>Si nimirum extra praescriptum locationis terminum,</p>
<p>Quod est spatium trimestre temporis, & primus hodiè dies,</p>
<p>Aut redditionis aut solutionis executio</p>
<p>Protolleretur, debitum minus vt cum foenore</p>
<p>Capitatium soluatur dicti cesso termini die,</p>
<p>Ex formula de mutuo, ei esse copiam plenariam</p>
<p>Datam, tributam, permissam, concessam ex iure & legibus,</p>
<p>Secandi pondo frusti carnosi ex corpore mei ipsius;</p>
<p>Id quod maioris euidentiae & bonae fidei loco</p>
<p>Attestor, confirmo: attestatum confirmatumque iubeo</p>
<p>Nunquam violabili tenore huius praesentis syngraphi</p>
<p>Manus subscriptione, & signi impreßione in hunc modum</p>
<p>Muniti, Quod factum Calendis est Aprilibus (Ao. 99.)</p>
<p>Pet. Ascripsi planè. nunc etiam loquere, quid ascribam modò.</p>
<p>Pol. Tuum absoluisti pensum: Nil enim iam restat amplius.</p>
<p>Numquid habes Mosche, quod carpas? Mo. Nihil admodum rectißimè</p>
<p>Conscriptus est, & approbatur mihi supra modum stylus,</p>
<p>Ita rotunda capacitate totam rem complexus es.</p>
<p>Nihilque quàm subscriptio & sigili inpreßio deest.</p>
<p>Pol. Age tu, speciosiore manu rescribas istum syngraphum.</p>
<p>Mo. Intereà temporis intus argentum tu sequere me. Pol. Sequor.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-i.-scena-iii.">
<head>5. Actus I. Scena III.</head>
<p>Henno. Petrucius. Moschus.</p>
<p>Polyharpax.</p>
<p>HE. Oh! Oh! Oh! Credo Diabolus me duxit in hanc domum,</p>
<p>Ita nil nisi plagae sustinendae sunt misero mihi.</p>
<p>Vt Vitus illos improbißimos nebulones perduit,</p>
<p>Qui balneum mihi tvle praeparant. Vtinam nequam improbi</p>
<p>Sederet & sudarent hoc in balneo in omne seculum,</p>
<p>Ego perstrenuè illis lixiuium affusum darem picem</p>
<p>Et sulphurem infernalem, qui me miseris deuexant modis.</p>
<p>Pet. Quis ita prae risu fundit lacrymas? quis eiulat?</p>
<p>He. Quasi vero adhuc quis eiulat? Pet. Ehem tun es Morio?</p>
<p>Quid rides? He. quasi verò quis ridet? Tu quoque nebulo</p>
<p>Es talis, qui me habent pro stulto, meque tondent admodum.</p>
<p>Benè noui vos scriptores, quales sitis lumbrici.</p>
<p>Pet. Ehonum literas habes tibi vexatorias?</p>
<p>He. Oh si modò haberem, tunc mihi venire deberer aliquis,</p>
<p>Ego vellem vellicare ei barbam, aut mihi non essent manus.</p>
<p>Pet. Quid dabis, vt priuilegio tibi vexatorio</p>
<p>Ganeam à cauillis & vexationibus, sub quo quasi</p>
<p>Vmbone lateas tutus & munitus oppidò?</p>
<p>He. Quid verò vis? Pet. quid verò dare potes? He. hunc bacillum
quem gero.</p>
<p>Nam quando vexatius custoditus sum diplomate,</p>
<p>Quid opus habeo isto baculo? Pet. Dignum est hercle patella
operculum.</p>
<p>En hic habes confectas literas, sed neamittas vide</p>
<p>He. Tene tu rursus hoc tibi. rabonem pro charta tua.</p>
<p>Pet. Perij rabonem quam esse dicam bellam hanc belluam.</p>
<p>Quin tu arrhabonem dicis. He. facio lucri. Pet. scilicet</p>
<p>Sic Praenestinis conia est ciconia. Sed fideliter</p>
<p>Asserua, ne per negligentiam disperdas, quod fuit</p>
<p>Cum diligentia benè concinuatum clancularium</p>
<p>Reponas in locum. He. Quid? in sinum si abstrusero meum,</p>
<p>An asseruatas esse putas satis? Per. Satis planißimè.</p>
<p>He. Irrepite vos, irrepite charae literae in sinum meum,</p>
<p>Vos me debetis apud honorem retinere & defendere.</p>
<p>Pet. Insigne sed tuum tibi recipe, nullius mihi vsus est.</p>
<p>He. Nullius? non hoc verberare & depuuere homines potes?</p>
<p>An nescis? farcimen pro farcimine: Pe. gratis tibi dedi.</p>
<p>He. Gratis? ho ho nec indigeo tibi dicere gratias.</p>
<p>Ret. Nunc amolire te, ne me dedisse tibi quis sentiat.</p>
<p>He. Quis ille magninasus homo, qui mulcet huc gradunt</p>
<p>Pet. Est Moschus collybista foenerator semitarius.</p>
<p>He. Bona dies res homini viri quid muscipula cepit homini?</p>
<p>Ego enim scio benè, quod insidias struitis pecunia;</p>
<p>Sed hercle capere debetis pecus triliterum.</p>
<p>Mo. Et te iumentum flagrio cottabis trisyllabum.</p>
<p>Pol. Agedum istum ostende, quem conscripsisti, syngraphum.</p>
<p>Pet. Sat citò si sat benè. Pol. actutum cape hoc sigilli &
imprime.</p>
<p>Mo. Non, non; sed tu prius subscribas nomen & manum tuam.</p>
<p>Pol. Benè. Cedò, subscribam. nunc recipe, nunc consigna
fortiter.</p>
<p>He. Ho, tam bonus magister es in scribendis vexatorijs.</p>
<p>Et hîc decumbis & corrumperis tam turpiter!</p>
<p>Pet. Rectene? Pol. Rectè. quisque in arte sua sit artifex. Tuum</p>
<p>Nunc est hunc asseruare Mosche, quem si perdideris, pecu¬</p>
<p>Niam ipsam perdidisti. Mo. Quin & ipsummet me perdidi.</p>
<p>Quod ergo sit in vtriusque rem, nunc abeo, salue, aue, vale.</p>
<p>He. Imò caue caue tibi à selibus, antè qui lambunt, retrò</p>
<p>Fricant. Pol. Et tu Iehuda Rabbinorum signifer.</p>
<p>He. Non ille dat tibi mercedem pro tuis laboribus?</p>
<p>Pet. Articuli certè delassati nummulis aliquot erunt.</p>
<p>Vngendi, quod meum iustum, quodque omnes factitant.</p>
<p>Ho. Ille bonus socius neutiquam gratis potest propter DEVM</p>
<p>Sanctum sepulorum custodire. Pol. Cape. Pet. quid hoc? Pol.
vides?</p>
<p>Drachmus est. Pet. ha ha hae; Pol. quid rides? Pet. Tanto pro
labore quid putas?</p>
<p>Pol. Hem tibi didrachmum. ne quoque tot circumsitus negotijs</p>
<p>Tempus disperdam cum pecunia. Pe. Facis vt virum decet.</p>
<p>Pol. Eo domum, sarcinas conuasaturus itinerarias.</p>
<p>Per. Quid arbitraris morio? pecuniam quidem</p>
<p>Habeo, sed vnde tesseras, quibus iterùm aut deperduim,</p>
<p>Aut adduim plus aleis pecuniae ad meam,</p>
<p>He. Ho ho, quàm suauis & quàm scitus es fratercule!</p>
<p>Habes pecuniam, & anxiè laboras de illis resculis!</p>
<p>Vt enim canem cedas, baculum aliquem facillimè iuuenis.</p>
<p>Pet. Verum est. hic Moschus est Iudaeus, qui quàm plurimas
habet.</p>
<p>He. Cogemus illum, vt nobis det. Pe. At auarus est nimis,</p>
<p>Non dabit. He ho non dahit: oportebit est meticulosißimus;</p>
<p>Nec habet cor, sicut tu, in bellum qui non audes proficiscere,</p>
<p>Ostendores enim hosti podicem; quando vel maximè</p>
<p>Esset pugnandum, tum tù fugeres maximè.</p>
<p>Pet. Sed ecce, quem volumus, obstipo capite cernuus in humum</p>
<p>Deiectat oculos. He. quaerit loculos & nummos obambulans.</p>
<p>Pet. Quin imò expectat obambulans famem. He. Infortunium.</p>
<p>Expectat non famem. Pe. Et famem bic expectat &
infortunium.</p>
<p>Ni infortunio famelicum satiabims. He. quàm mox eum.</p>
<p><milestone unit="folio" facs="B"/></p>
<p>Incurrimus? Pe. Mane, mane, priùs obseruemus quàm rem agat.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-i.-scena-iv.">
<head>6. Actus I. Scena IV.</head>
<p>Moschus. Petrucius. Henno.</p>
<p>AVditione nuper, eaquae famigerabili</p>
<p>Percepi in Holsatorum maritimo meditullio</p>
<p>Stupendae quantitatis atque longitudinis.</p>
<p>Duos fuisse pisces captos, quorum masculus</p>
<p>Vix quatuor & triginta equis in aulam proximè</p>
<p>Mari adiacentem deduciet, & eiusdem caput</p>
<p>Bipenni maximâ amputatum, à strenuißimis</p>
<p>Validissimis & robustißimis tribus viris,</p>
<p>Iisque rusticis quadratis alleuari potuerit.</p>
<p>Femellam verò insana quantitate masculo</p>
<p>Multum ceßisse, licet ob embryon, quod se penes</p>
<p>Trium cubitorum habuerit tumidiorem: Carnibus</p>
<p>Autem vtriusque praeter capita, spinas, intestinaque</p>
<p>Viginti tonnas repletas fuisse maximas,</p>
<p>Nouem lardo integras. Eiusdem magnitudinis & ego</p>
<p>Cepi marinum piscem, balaenam valentem praenimis,</p>
<p>Qui quantitate licet non comparandus cum cetaceis,</p>
<p>Multis tamen parasangis qualitate praevalet</p>
<p>Et antecellit omnes squamiuestes Oceani incolas.</p>
<p>Paulisper in aqua lusitare sinam hanc cetaceam</p>
<p>Balaenam, donec praeterlapsa termini die</p>
<p>Mihi liceat omne virus acerbitatis & tyrannidis</p>
<p>Euomere, tunc exenterabo primùm, sed inhumariter;</p>
<p>Deinde quasi muraenam exossabo, verùm crudeliter;</p>
<p>Hinc reddam elixum, verum immaniter, hinc frixum, etiam verùm
atroi</p>
<p>Citer, quid tandem? non tostum etiam, verùm immisericorditer.</p>
<p>Quid inde? concisum deglutiam, sed auariter.</p>
<p>He. Vide ne tibi maneant haerentes spinae in faucibus.</p>
<p>Pe. Satis superque vaciuas dedimus aures isti propudio,</p>
<p>Age adoriamur. He. Terram tu ipsius calca tuam,</p>
<p>Quid hîc habes negoci. Mo. Publica via est, ego non hac
ambulem?</p>
<p>Pet. hac? Mo. Inquam. Pet. Imò illâ, quae te ducit ad patibulum
publicum.</p>
<p>He. Hanc ire debes, hanc hanc inquam. Mo. In ciuitate liberâ</p>
<p>Nullae nec audiuntor, nec tolerantor contumeliae.</p>
<p>Pe. Cedo ergò cubos, cubos ergò cedo, si vis calumnijs</p>
<p>Vacare. He. Mosch Mosch tesseras age huc, Mosch tesseras cedo.</p>
<p>Mo. Ego nullus habeo tesseras, quid estis mihi molestiae?</p>
<p>Pe. Ehem prodigium, Iudaeus sine tesseris. Ho. sine tesseris!</p>
<p>Proh summe Deus. Pe. mentitur carnifex. He mentitur per Deum.</p>
<p>Iudaeus omnis sine praeputio est, sed non sine tesseris.</p>
<p>Mo Quasi verò habere oporteat. He. Hem negabis titivillitium?</p>
<p>Pe. Non aedepol tibi longè est os ab infortunis,</p>
<p>Ita dentifrangibula mes haec manibus gestiunt.</p>
<p>He. Dic ergò vbi sumpsistis, quando de Crucifixi pallio</p>
<p>Tesserulis luderetis? Mo ô tace, tibi dabo quod voles.</p>
<p><milestone unit="folio" facs="B2"/></p>
<p>He. Euge, age age, age proferas. Mo. Verùm hic non habeo, sed
domi.</p>
<p>He. Tecum ire volumus. Mo. Si libuerit. Pe. at ne frustrà
verbero.</p>
<p>Mo. Non per DEVM. Nam familiares vos haud familiariter</p>
<p>Faxo accipiamini. Pe quid ergò moraris nos diutiasa</p>
<p>Mo. Venite celeriter. He. non obliuiscemur nostros pedes,</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-i.-scena-v.">
<head>7. Actus I. Scena V.</head>
<p>Petrucius. Henno. Moschus.</p>
<p>Barrabas.</p>
<p>DE. Oh! He. oh! Mo. Age tu hunc, ego istum debachare fortiter.</p>
<p>Facito, inter terram& inter coelum vt medius sit,
contundito,</p>
<p>Tundito, pulsato strenuè Bar. Tax. tax. Pe. oh oh! He. oh oh. Mo.
Ehem.</p>
<p>Tenere sultis tessaras. Bar. Tenete cubos. Pe. obsecro.</p>
<p>He. Obsecro. Mo. pro cubis fustes cubitales verberabelißimi.</p>
<p>He. Oh parcite vestris manibus. Mo. Vos male. Inctis vestris
parciti.</p>
<p>Pe. Oh satis in nos fuistis debacchati. Mo. Hinc vos ergò in
pedes,</p>
<p>Aut duplicabimus. He. fugiamus hinc fratercule</p>
<p>Pe. Fugio tecum mulctatus optimè. He. at ego pessimè,</p>
<p>Retineto tu tibi tuas tesseras, Di bolus postulet</p>
<p>A te, non autem ego. Facio tibi aliquid in tesseras tuas.</p>
<p>Pe. Sublimem rapiant me omnes Daemones, nisi vindicauero</p>
<p>Iniuriam modò fuctam Mo. Quid? minaris etiam furcifer?</p>
<p>He. Oh oh veniunt, fugiamus hinc, ne verberemur denuò.</p>
<p>Adhuc ne habes voluptatem à Mosch extorquendi tesseras?</p>
<p>Pe. Herclè verò Morio, nunc te melius est expergiscier.</p>
<p>He. Non tamen ego dormio, Nam flagris seruet adhuc tergum meum.</p>
<p>Pe. Quid senestras eius si assulatim deijciamus lapidibus?</p>
<p>He. Sed miserae fenestrae non fecerunt nobis quippiam mali.</p>
<p>Pe. Hic funem habeo. He. Video; verùm tu videto ne te
strangulet.</p>
<p>Pe. Hem! He. Iocari non bonum est, non collo innexus suffocat
homines,</p>
<p>Et turdus sibi ipsi saepè malum cacat. Pe. Non tam spero malum</p>
<p>Fiet. He nec ego spero. Pe. Sed quid linguâ largiores hic
sumus.</p>
<p>Quin hoc agimus, & consultamus de vindicanda iniuriâ?</p>
<p>He. Scilicet, vti verberemur denuò. Pet. Non semper nobis
verbera</p>
<p>Accipienda sunt, sed danda etiam. He. Age, abstabo tibi
fideliter.</p>
<p>Sed vsque ad conflictum; tunc capitulum deportauero meum.</p>
<p>Pe. Belle succedet, ne dubites Obtendemus ante huius foras</p>
<p><milestone unit="folio" facs="B3"/></p>
<p>Funiculum huncce. He. quid tum? Pet quid tum? stultè nihil
intelligis?</p>
<p>Euocabimus & poscemus tefferas, quod si egrediantur, vt
iterùm</p>
<p>Persequantur aufugientes nos, super hanc funem cadant,</p>
<p>Illicò accurremus, & jacentes opprimemus fustibus,</p>
<p>Quod si non cadant salutem celeritate recuperabimus</p>
<p>Cursurae pedum. He. Euge pae! Pe. praetendi funem, agamus
stentora:</p>
<p>Mosche, Mosche, tesseras age. huc, da tefferas trifurcifer.</p>
<p>He. Mosche Mosche, cubos, cubos, cubos, Mosche cubos huc age.</p>
<p>Mo. Malum herclè vobis quaeritis. He. Veniunt. Pey. Fugiamus
ocyus.</p>
<p>He. Videte ne cadatis. Pe. Hem cadunt quasi tacti fulmine.</p>
<p>He. Cadite, vt francatis collos & pedes. Mo. Ob cecidimus,</p>
<p>Pet. Videmus oppido. hui, cooperiamus plagis bestias.</p>
<p>Mo. Ob. Bar. ob. Pe. Age tu hunc, ego istum, debacchare
fortiter,</p>
<p>Facito inter terram & inter coelum vt medius sit,
contundito,</p>
<p>Tundito, pulsato strenuè. He. tax!. Pet. tax. Mo oh oh! Ba. Oh oh.
Pet. Ehem,</p>
<p>Non dare voluisti tesseras, nunc accipito plagas. He. Ehem,</p>
<p>Non dare voluisti tesseras, nunc accipito plagas. Mo. Oh! Bar
oh.</p>
<p>Pet. Adhuc vnum, & adhuc vnum. Mo. oh. He. Adhuc vnum, &
adhuc vnum. Bar. obsecro.</p>
<p>Mo. Obsecro. Pe. Adhuc insuper vnum. He. adhuc insuper vnum. Pe.
nunc duplico.</p>
<p>He. Ego et iam duplico. Mo. Ah dabuntur vobis, quos modò</p>
<p>Voletis, ab satis vindictae de nobis sumpsistis. Ba. Ah</p>
<p>Satis fuistis debacchati. Pe. Desinemus cedere,</p>
<p>Si deprecabimi ii. Mo. perquam libenter, & ago gratias.</p>
<p>He. Et tu vis deprecari? Ba. Deprecor. He. Etiam ad bonum
vltimum</p>
<p>Hunc cape. Bar. ago gratias. Pe. vbi autem habetis tesseras?</p>
<p>Mo. En. He. ha ha hae! non plures? Pe. pro labore tali tale
praemium!</p>
<p>Apagite, & hic fuisse edicite vestrae familiae.</p>
<p>He. Apagite, abite, fugite hinc in maximam malam crucem.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-ii.-scena-i.">
<head>8. Actus II. Scena I.</head>
<p>Musophilus.</p>
<p>IN literarum quisquis studijs stabilire tabernaculum</p>
<p>Rerumque vult suarum figere perpetuum tentorium,</p>
<p>Habeat omninò persuasißimum sibi omnibus modis,</p>
<p>Haud vllum repperiri posse miserius genus hominum.</p>
<p>Et multò pluris aestimari sutorem & caligarium,</p>
<p>Quàm Musarum asseclas. Quod experiendum cum magno mihi est</p>
<p>Malo. Quid enim nunc dicam de parente, quem studia mea</p>
<p>Deceret promouere plusquam liberaliter, neque</p>
<p>Trimodio, sed propemodum & horreo ipso demensas opes</p>
<p>Largiri, vix obtuso subuenit aere! Quid faciam miser?</p>
<p><milestone unit="folio" facs="B4"/></p>
<p>Quo me conuertam tandem? Non enim aquilam ex silice metuo,</p>
<p>Nec de caprinae verba facio lanâ, sed corio meo</p>
<p>Meaque salute, qui pertexere telam posthac ampliùs</p>
<p>Meam poßim. Inter malleum & incudem sto, neque quid agam
scio.</p>
<p>Perscripsit ad me nuper nimiùm quantùm duram epistolam,</p>
<p>In qua mihi persuadere etiam atque etiam conatur sedulò,</p>
<p>Musarum vt vellem familiam miserrimam & pauperrimam</p>
<p>Deserere, mihique ditiorum conciliare virginum</p>
<p>Amorem & matrimonium. Sed nunquam gentium mihi</p>
<p>Id persuadebit ille, ne si vel persuaserit quidem;</p>
<p>Nam quiduis potiùs advorsi perferreo perpeti placet,</p>
<p>Quàm me diuorsum consilijs eiusmodi abripi nouis.</p>
<p>Quae miserior enim quaeque maior egestas inopia,</p>
<p>Paupertas, indigentia reperirier potest.</p>
<p>Quam literarum destitui & carere scientia?</p>
<p>Adeone hominem esse inuenustum, aut infelicem quenquam vt ego
sum?</p>
<p>Tot me impegiunt curae, quae meum animum diuersae trahunt.</p>
<p>Amor, misericordia huius, ab illa si miser abstrahar.</p>
<p>Tum patris pudor, qui me tàm leni passus est, anime vsque
adhuc,</p>
<p>Quae meo cunque animo libitum est facere, ei ne ego vt aduorsor.
hei mihi,</p>
<p>Incertum est quia agam. Nam refragari maximum piaculum</p>
<p>Esse duco: parenti quippe vel impio obsequi decet.</p>
<p>Sed illam deserere, plusquam contumeliosum erit mihi,</p>
<p>Tum verò naturae & ingenio meo aduorsißimum.</p>
<p>Quid fiet igitur? Egon’ conari istud queam?</p>
<p>Egon’ propter me illam decipi miseram sinam,</p>
<p>Quae mihi suum animum atque omnes artes credidit?</p>
<p>Benè & pudicè doctum atque edectum sinam</p>
<p>Coactum repudio ingenium immutarier?</p>
<p>Non faciam. Adeone me ignauum quis censeat?</p>
<p>Adeón’ porrò ingratum, ius inhumanum aut ferum?</p>
<p>Vt neque me consuetudo, neque me amor, neque pudor</p>
<p>Commoueat, neque commoneat, vt seruem fidem?</p>
<p>Vnum hoc scio, hanc meritam esse. vt memor essem sui.</p>
<p>Memor essem? O Sophie! Sophie! etiam nunc mihi</p>
<p>Scripta illa dicta sunt in animo, cum discederem;</p>
<p>Mi Musophile, meam formam atque aetatem conspicis,</p>
<p>Nec clam te est, quàm ille vtraeque res inutiles mihi</p>
<p>Et ad pudicitiam, & tutandam rem sient.</p>
<p>Alias aduertis in me dotes esse non vulgarias,</p>
<p>Non momentaneas, caducas, temporaneas;</p>
<p>Sed immortales atque sempiternas; quae licet</p>
<p>Apud plerosque flocci fiant, & malè audiant,</p>
<p>Tamen erit olim, vbi vindicabunt cultores suos.</p>
<p>Quare ego per hanc te dextram oro & genium tuum.</p>
<p>Per hanc fidem, perque meam solitudinem</p>
<p>Obtestor, ne me segreges abs te, neu deseras.</p>
<p>Bona nostra haec committe & tuae mando fidei.</p>
<p>Accepi, acceptam seruabo ita me Deus adiuuet.</p>
<p><milestone unit="folio" facs="B5"/></p>
<p>Sed quid tam multa spacia conficio miser?</p>
<p>Quin regredior, & ad itiner me praeparo,</p>
<p>Vt quàm primùm parenti me sistam meo,</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-ii.-scena-ii.">
<head>9. Actus II. Scena II.</head>
<p>Barrabas. Moschus.</p>
<p>QVid audio. Tantine Thalmud est honoris apud DEV?:</p>
<p>Mo. Imò, adeò delectatur eo, primis vt ordinarià</p>
<p>Tribus horis cuiusuis diei studeat in Thalmud. & hinc</p>
<p>Coelique terraeque gubernationis sumat initium.</p>
<p>Bar. apud Elohim, si tanti fit liber hic, cur non homunculis</p>
<p>Nobis misellis magnus aestimeturi Mo. Tostl Taß! benè, benè!</p>
<p>Nam quaestiones intricatas, in coelo quae nec sibi</p>
<p>Nec angelis sunt explicabiles, aut ad Thalmudicos</p>
<p>Rabbinos defert, aut ex ipso Codice difficilis rei</p>
<p>Petit solutionem. Bar. Mira memoras. Num Deus etiam</p>
<p>Exemplar habet in coelo? Mo. Non vnum, sed multa millia.</p>
<p>Ba. Sed illa, suntne scripta Rabbinorum, vel manu DEI?</p>
<p>Vel angelorum? Mo. Rabbinorum. Ba. Non in coelo est & manus</p>
<p>Tua? Mo. Maximè. Nam Gabrielis exemplar scriptum est manu</p>
<p>Mea. Ba. Beatum te, cui tanta contingit felicitas,</p>
<p>Imò compluries cum sanctis angelis sermocinor.</p>
<p>Ba. Quid autem tecum colloquuntur, aut quid adferunt noui?</p>
<p>Mo. Meßiam mox venturum, & liberaturum gentem suam,</p>
<p>Vrbemque Romam subuersurum. Hinc nationes corruent,</p>
<p>Nos autem consurgemus. Interim verò imprecarier</p>
<p>Iubent nos Christianis, odio prosequi, malefacere,</p>
<p>Conspuere viuos, insectari mortuos. Bar. quorsum opus erat.</p>
<p>Istud monere? Quid n. nobis accidere potest iucundius?</p>
<p>Mo. Nescio, nisi quod & ipsi Meßiae est in iucundisimis.</p>
<p>Ba. Ipse ego dieb. singulis ter imprecor genti improbae.</p>
<p>Mo. Benè facis: & ego, si quem vel dolo, vel astu, vel
technis</p>
<p>Decipere possum, nullos non obtendo neruos ingent.</p>
<p>Ba Quò nunc abis? Mo. domum, visuris, num quis advolaverit</p>
<p>Larus hians. Ba. Vade, ego in hac ero auceps audax areà</p>
<p>Hem! quàm bonus auceps! quàm bonus auspex aucupij sum ego!</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-ii.-scena-iii.">
<head>10. Actus II. Scena III.</head>
<p>Menalcas. Barrabas. Bryllis.</p>
<p>Corydon.</p>
<p>QVae plostra miseriarum maxumarum me premunt;</p>
<p>O Iupiter Iudaeos pessumos pessumduit,</p>
<p>Qui mihi domestucam rem totam pessumis modis</p>
<p>Exenterant, depuluerant, annihilant foenore;</p>
<p>Vix septumanae elapsae sunt sex, vbi sex aureos</p>
<p>Sum mutuatus ab improbo Iudaeo Barraba</p>
<p>Ba. Calumniare quid voles, modo sit è re mea.</p>
<p>Me. Et foenus horum tantum creuit, vt laboribus</p>
<p>Meis grauißumis vix partem dimidiam queam</p>
<p>Lucrari rursus, nedum mutuum cùm foenore.</p>
<p>Iam tempus est soluendi surs, o sors dunißumal.</p>
<p>Nequeo mearum rerum rerum repperite idoneum</p>
<p>Consilium, nec meo insunt speres vllae pectori.</p>
<p>Hai. vai quid incipissam? Bartabam ne adeam & rogem,</p>
<p>Vt velit habere mecum paullulum patientiae?</p>
<p>Ba. Inexorahelis ero, si vel millies roges.</p>
<p>Me. Sed vereor, ne vel littori vel lapidi supplicem!</p>
<p>Verùm periclitari si non prodest. non oberit tamen.</p>
<p>Adibo, compellabo, & supplicabo. Ehem lupus</p>
<p>In fabula heus Rabbi. Bat. Quas me prehendit pallio?</p>
<p>Tun’ es Menalca? affers argentum? Mc. Lapides ah meros</p>
<p>Loqueris. Ba. Restande tu nocabula aurea.</p>
<p>Me. Ah Domine Rabbi, mecum habeas, oro, patientiam.</p>
<p>Ba. Ehem non affers? Me. nil quicquam, nisi preces supplices.</p>
<p>Ba. Nae perparum me supplices iuuant tuae preces.</p>
<p>Me. Nec me parùm molestaut hae minaciae tuae.</p>
<p>Ba. Non verba volo sed aurum. Me. Nec seueritudinem</p>
<p>Ego. volo, sed placorem Ba. Redde quod debes mihi.</p>
<p>Redde inquam, redde, non quiescam, donec solueris</p>
<p>Vnà cum foenore mutuum. Me. ob saltem vnam atque alteram</p>
<p>Exspecte septumanam adhuc. Ba. ne vnam diem quidem.</p>
<p>Ma. Sine exorare te. Ba, non audio. Me. nec ex cute</p>
<p>Meâ exscideris. Ba. siue ex cute, siue ex culo secuero,</p>
<p>Meâ non interest. Me Mi polcher homo, paciscier</p>
<p>Ego volo tecum.: Ba. Quod pacti sumus, pacti sumus,</p>
<p>Tu iuxta pactionem nostram redde pecuniam.</p>
<p>Aut si libido est conuenire, praescribam tibi</p>
<p>Modum conuentionis. Si tibi circumcidier</p>
<p>Volueris, omne debitum remissum esto tibi.</p>
<p>Me. Quid autem, an aures? Ba. non. Me. an nasum? Ba. propudium vt
nihil</p>
<p>Intelligis. Si nescis, dicam tibi, praeputium.</p>
<p>Me. An patitur quis dolores? Ba. patitur, ad exiguous eos.</p>
<p>Me. Quidnunc faciundum? Debeo, nec possum soluere.</p>
<p>Me creditor vrget tum deinde inutilis senex</p>
<p>In cymba habens Charontis alterum pedem meum;</p>
<p>Praefectum coemiterij allatro quotidiè.</p>
<p>Ba. Habes electionem horum alterum fac quod velis,</p>
<p>Aut aes alienum redde, aut circumcidi te sine.</p>
<p>Me. Sed an tibi culter est acutus? Ba. Perquàm. Me. ne diu</p>
<p>Moreris in opere. Ba. dictum factum, dum soli sumus.</p>
<p>Me. At me pudet. Ba. Tuus hic est plusquam rusticus pudor.</p>
<p>Vti vos soletis. Sed pudor deruncinandus est,</p>
<p>Hanc occupa modò sellam. Me. Hai. vui quid perpetiar mali!</p>
<p>In quae nunc fata reseruor depontanus ego senex!</p>
<p>Ba. Bono sis animo, mox erit, vbi nil quaeraris ampliùs,</p>
<p>Hac iam nunc clausos oculos habeas, aggredior opus.</p>
<p>Me. Sed quid mea Bryllis dicet, hanc vbi rem cognouerit?</p>
<p>BA. Id nulla mihi curatio est. Me. Credo; tamen Bryllidi est</p>
<p>Meae. Num verò non licet huius facere consciam rei?</p>
<p>Ba. Licet, sed absque tamen jactura pacti mutui.</p>
<p>Me. Quid aiutas? Si non vult consentire, eam volo</p>
<p>Et verbis & verberibus cogere, vt consentiat.</p>
<p>Ba. Ego praestolabor interim: ocyus reuertere.</p>
<p>Me. Rebitam celeriter. Ba. assulatim concisum dabo</p>
<p>Hunc rusticum, aut exenterabo eius marsupium.</p>
<p>Iam ego me conuerti in hirudinem exsucturus sanguinem,</p>
<p>Succumque medullamque omnem rusticum. Sed quidnam hoc est?</p>
<p>Br. Hoc est mariti facinus frugi se subducere</p>
<p>Vxori, te docebo quid valeant manus tuae</p>
<p>Vxoris; aliàs sicut truncus in lecto jaces,</p>
<p>Madidus, incontinens, nihili osor vxoris tuae.</p>
<p>Illuc regredere ab ostio meo, illuc sis vide</p>
<p>Vt nunc incedit. an scin, quomodo tibi res se habet</p>
<p>Hoc facinus si facis, imbitas nunquam in domum meam.</p>
<p>Ba. Scelestiorem me hac anu scio certißimè</p>
<p>Vidisse nunquam, nimiumque adeò ego hanc metuò malè.</p>
<p>Me. Obsecro mea Brylli, mea Brylli, obsecro, ignoscas mihi;</p>
<p>Non ex malo animo feci. sed coactus inopiâ;</p>
<p>Cor. Quas audio concitari turbas in viciniâ?</p>
<p>Heus heus Menalca, quid rei est? Br. quid waar? hîc meus</p>
<p>Maritus, non maritus. Cor quidnam commeruit mali?</p>
<p>Me. Ah Corydon subueni, succurre, fer opem miseriae.</p>
<p>Br. Suscipere vetus vult nebulo Iudaismum, quid putas?</p>
<p>Cor. Quis? Br. meus. Cor. hem quid tuus? Br. maritus. Cor. hem tu
familiam.</p>
<p>Tuam vis collutulare tanta infamiae notâ?</p>
<p>Me. Vtinam me DI Deaeque, adaxint ad suspendium</p>
<p>Potiùs, quam talis de me fiat famigeratio.</p>
<p>Ca. Vicina, veromne est? BI. Est herclè veram, non spicis?</p>
<p>En cultrem habentem! Ba. Reddat ergò, quod debet mihi?</p>
<p>Et missum, faciam. Br. hem tun marito vim facias meo?</p>
<p>Oculos meherclè ego istos pessumè effodiam tibi.</p>
<p>Ba. Non volo, nec feci; sed suaptè spontè pactus est</p>
<p>Mecum ob pecuniam, quam debet; an sum iniurius?</p>
<p>Cor. Veram est. Sed hic vicinus ne debet obulum tibi.</p>
<p>Ba. Quid? tu negabis? Me. atqui pernego. Cor. Pulchrè facis.</p>
<p>Ba. Per inficias non inde sic euaseris tuas.</p>
<p>Ge. Si quid habes juris, quaesere poteris apud iudicem.</p>
<p>Ba In ius ergò ambula? Me. non refugio. Ba. Quin jam. Me placet</p>
<p>Sed heus. BA. quid est? Me prius aduocatum aliquem mihi volo.</p>
<p>Ea. Vt placet. Ego interim praeoccupauero iudicem</p>
<p>Br. ego capellas interim mulgore volo meas.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-ii.-scena-iv.">
<head>11. Actus II. Scena IV.</head>
<p>Corydon. Menalcas. Petrucius.</p>
<p>Praetor. Bryllis. Hupim.</p>
<p>EN illic ambulantem, ni fallor, video virum</p>
<p>Eiusmodi. Me. Accedamus. Co. Salue. Me non potes</p>
<p>Mihi dare manum? Pet. non porrigenda cuiuis est manus.</p>
<p>Me. Nec indicem facere? Pet. Illic habitat sculptor, hunc adi;</p>
<p>Vel truncum, qualis es tu, conficiet facillimè.</p>
<p>Cor. Hem lingua lapsus est, indicium voluit dicere.</p>
<p>Me. Polchrè. Nam quaero, an indicare mihi queas. vbi</p>
<p>Habitet, qui linguam habet venalem. Pet. Quid me propudium</p>
<p>Datâ opera quaeris? an ignoras laniorum habitacula?</p>
<p>Me. Non iumentorum, sed hominum lanios volo.</p>
<p>Pet. Hunc tibi commonstrent alius. Me. Hem, me non intelligis?</p>
<p>Volo aliquem qui vel halecem sumit, caussamque agit,</p>
<p>Et AD se qui VOCAT, nummis vt emungat, homines.</p>
<p>Pat. Quas haleces, quas garris gerras? an ludibrio</p>
<p>Tam doctos tu viros habeas? Me non herclè, sed vtier</p>
<p>Volo aduocato. Pet. Num quid lucri ex caussa nascitur?</p>
<p>Me. Non vile Pet. Cedo, quid est negotij? Cor. Dicam tibi</p>
<p>Iudaeus Barrabas dicam scripsit huic vicino meo.</p>
<p>Pe. Quare? Cor. quia debet ei sex aureos cum foenore,</p>
<p>A quorum redditione liber si foret aliquo</p>
<p>Auxilio, pollicetur mercedem haud minimi precI.</p>
<p>Pet. An aliquis adfuit, vbi numeraret pecuniam?</p>
<p>Me. Ne mus quidem. Pet. Ecce, si mihi dabis dimidium optimam</p>
<p>Fouebis caussam. Me Cui darem? Pet. mihi, patrono tuo.</p>
<p>Me. Quid si duos? Pet. age acquiesco; sed instruendus es</p>
<p>Priùs, quàm deuenias ad iudicem: Me. Dic quomodo</p>
<p>Me gerere debeam? Pe. Si quid iudex quaesiuerit,</p>
<p>Ad eius quaestionem semper BLE respondeas.</p>
<p>Interrogatus, inquam, si fueris, tu dicito</p>
<p>BLE, nec aliud quicquam; fac huius verbi memineris.</p>
<p>Me. Faciam. Pet. Si viceris, tum certo dabis etiam aureos?</p>
<p>Me. Promitto me daturum. Pet. Eamus huc, iudex venit</p>
<p>Et occupat tribunal. PR. Hunc diem tibi dixi Barraba,</p>
<p>Age, si quid agis, quando aduersarius comparuit.</p>
<p>Ba. Accuso Domine Iudex hunc Menalcam, quem vides,</p>
<p>Et aio, quod ei mutuo sex aureos dedi</p>
<p>In foenus, nec obulum iam ceßo termini die</p>
<p>Persoluit; Imploro ergò Iudex officium tuum,</p>
<p><milestone unit="folio" facs="C"/></p>
<p>Vt illos senos aureos vnà cum foenore,</p>
<p>Quod vsitatum est nobis, cogatur persoluere.</p>
<p>Pr. Ad haec quid tu respondes? Me. BLe. Pr. non audis, surdus
es?</p>
<p>Me. Ble. Pet. Certè surdus est: male audit. Pr. Petruci tu eas,</p>
<p>Et huic patrocineris surdo. Pet. Ducendus miser</p>
<p>Est, haud vocandus. Cor. hercle vereor, quorsum res cadat,</p>
<p>Ita Sycophantiosis hic instructus est dolis.</p>
<p>Sed introit, tacebo, judicis vt sententiam</p>
<p>Auscultem. Pet. Mutus est surdaster hic nequit loqui,</p>
<p>Multò minus faterier vel diffiterier.</p>
<p>Proinde consulo, Barrabas, vt caussam testibus</p>
<p>(Si vincere, quod petit, optat & obtinere) jam probet.</p>
<p>Ba. Seu taceat, seu loquatur, solus ego soli dedi,</p>
<p>Testes adhibere nullos possum, sed peto tamen,</p>
<p>Vt iuret ille decisorium & calumniam.</p>
<p>Pr. Adhuc clientem Petruci. Heus homo, quid Barrabae</p>
<p>Respondes? Me Ble. Pr. non vis inferre calumniam?</p>
<p>Me. Ble. Pr. vera nec negabis. Me. Ble. Pr. num litem vis tibi</p>
<p>Differri? Me. Ble. Pr. nihil nisi Ble. Tibi Barraba impero</p>
<p>Auctoritate muneris mei, hunc missum vt sinas.</p>
<p>Ba. Est acquiescendum, etsi non adeò facio lubens.</p>
<p>Pr. Tuum Petruci & nos absoluimus clientulum.</p>
<p>Ba. Sed erit locus vlciscendi tantam iniuriam.</p>
<p>Abeo. Cum tempore iui perditum pecuniam.</p>
<p>Pet. Abijt. Nunc liberè loquaris & aureos duos</p>
<p>Quos merui; des mihi. Me. Ble. Pet. non audis? Liberè loqui</p>
<p>Licet nunc iam. Me. Ble. Pet. non oportet istis moribus</p>
<p>Nunc vti. Me. Ble. Pet. Non reddere aureos mihi vis duos?</p>
<p>Me. Ble. Pet. non ioco, sed seriò loquor. Me. Ble. Pet.
simplicem</p>
<p>Te volo, non versipellem. Me. Ble. Cor. pol habent &
rustici</p>
<p>Salem. Pet. Heus tu, non fuisti vnà, mihi cum promitteret</p>
<p>Precium pro patrocinio? Cor. Verom, quid tum posteâ?</p>
<p>Si quid pollicitus est, tibi soluat, haud curatio</p>
<p>Mihi est hanc rem Pet. pol ambo naso circumducitis</p>
<p>Me strenuè. Non aureos duos vis reddere?</p>
<p>Me. Ble. Cor. modò viam tuam abi, nec sterquilinium tibi datur.</p>
<p>Br. Prouiso, quid maritus agat, an circumcidier</p>
<p>Se velit etiamnum. Hu. Quid ais Brylli vicinissuma</p>
<p>Mea? Br. Id quod audis. Hu. herclè dignus est ludibrio.</p>
<p>Br. Salue Iudaee. Me. Non sum Iudaeus, sed rusticus.</p>
<p>Hu. Quasi verò non & rustici se circumcidier.</p>
<p><milestone unit="folio" facs="C2"/></p>
<p>Sinant. Me. etiam subsannas me? Br. mi vir benè fit tibi.</p>
<p>Quam tu putas poenam in se vt recipiat? Hu. Herclè dignus est,</p>
<p>Vt clunicutiatur. Br. Ego sellam huc afferam & spatham.</p>
<p>Hu. Qui scit rem totam, praecinat, nos respondebimus.</p>
<p>Cor. Ego rem totam, totum scio negotium. Cedo</p>
<p>Spatham. Reclina tu Menalca. Vos me sequimini.</p>
<p>Adeste, venite rustici!</p>
<p>Habemus aliquid ludrici!</p>
<p>Clunicutiemus rusticom,</p>
<p>Qui fecit aliquod ludicrom.</p>
<p>Hic hominis, ecce, propudium</p>
<p>Suum sibi praeputium</p>
<p>Volebat circomcidier,</p>
<p>Et coniugem tristarier.</p>
<p>Videte quàm socius senex,</p>
<p>Quamque inuenustus & tenax.</p>
<p>Rem vult suam deperdere,</p>
<p>Et sicut truncus stertere.</p>
<p>Sed nunc retinet pecuniam,</p>
<p>Et frodem est frosus maxumam,</p>
<p>Videte quàm socius bonus</p>
<p>Qui tale recipit poenae onus;</p>
<p>Et hanc lenire dum volo,</p>
<p>tibi, resurgas, imperi,</p>
<p>Pro poena gratias agas</p>
<p>Nec circumcidi te sinas.</p>
<p>Me Ago gratias, & oro, meam veniatis in domum,</p>
<p>Ibi vno & altero hosto conciliabimus meam</p>
<p>Bryllida. Br. Turundis & ego faciam. Cor. perplacet.
rebitimus.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actus-ii.-scena-v.">
<head>12. Actus II. Scena V.</head>
<p>Mercator. Henno.</p>
<p>PLenis beatum tibijs me praedicat</p>
<p>Vulgus hominum, quod scilicet ocularibus</p>
<p>Et in aspectum extus exsectis coloribus</p>
<p>Res aestimare consolet; hinc primarium</p>
<p>Summumque ciuem censet huius oppidi</p>
<p>Me censendum esse. verùm si quis purpuram</p>
<p>Dijudicare iuxta purpuram velit,</p>
<p>A vulgi opinione diuersißimam</p>
<p>Statuat oportet, & foueat sententiam.</p>
<p>Etenim si ficum ficum, si scapham scapham</p>
<p>Appellitarent, non beatum dicerent,</p>
<p>Nec omne semper magnificum atque splendidum</p>
<p>Arbitrarentur, quicquid in oculos ita</p>
<p>Incurrit semper magnificum atque splendidum.</p>
<p>Nam mercaturam quisquis exercere vult, ita</p>
<p>Vt ne iacturam faciat vllam mercimonijs</p>
<p>Vel emundis vel vendundis, callidissimus siet</p>
<p>Oportet atque callentißimus; Imò quotidiè</p>
<p>Noctesque diesque curis differatur maximis,</p>
<p><milestone unit="folio" facs="C3"/></p>
<p>Aestuque exestuet decumano sollicitudinum,</p>
<p>Hac tempestate praesertim hisque seculis, vbi</p>
<p>Astutiores ipsis rustici sunt ciuibus,</p>
<p>Versutiores ipsis ciues mercatoribus,</p>
<p>Attentè, diligenter, accuratè, iugiter</p>
<p>Occasiones obseruandae sunt & tempora;</p>
<p>Versutijs est instruendum pectus & dolis,</p>
<p>Periurijs suffarcinanda lingua perfidis;</p>
<p>Nam mercatori nulla merces vilior</p>
<p>Est conscientia: vel exiguißimo</p>
<p>Divendit animam lucro mercatorculus.</p>
<p>Inprimis istud verò cogitandum sedulò.</p>
<p>Ne pluris ematur, quàm vendatur, vnus hic scopus</p>
<p>Est proponendus, ad quem dirigantur omnia,</p>
<p>Qui non curat obulum, non peruenit ille ad triobolum,</p>
<p>Sicut Epaminondas ille plusquam stultè dicitur</p>
<p>Egisse: cum Persarum rex magnam pecuniae</p>
<p>Vim misisset, non admisit nec accepit stolidus homo,</p>
<p>Itaque vestem vnam habebat, eamque tritam, & sordibus</p>
<p>Squallentem, quam si quando fulloni dabat</p>
<p>Interpolandam vel lauandam, se domi miser</p>
<p>Intra fornacem cogebatur continere; nam</p>
<p>Praetereâ non habebat aliam Quis non rideat</p>
<p>Derideatque plenis faucibus seruilis admodùm</p>
<p>Hominem ingenij, squarosum, morosum atque sordidum?</p>
<p>Sed vt à diuerticulo reuertar ad orbitam meam,</p>
<p>Nullum ergo ex quauis re, quantumuis exiguum lucrum</p>
<p>Spernendum nobis est aut negligendum, vt Caesari</p>
<p>Vespasiano turpe non fuit ex letio sibi</p>
<p>Colligere vectigalia corrogare pecuniam:</p>
<p>Et quid faciundum nobis, talia quando factitant</p>
<p>Reges & Principes? quis vitio nobis verterit?</p>
<p>Et quamvis vitio nobis verterit, illud vnicum</p>
<p>Tamen est perdiligenter cogitandum, Faciliùs</p>
<p>Potesse ferri verba, quàm pauperiem & inopiam.</p>
<p>Ei haec quidem leviora, ponderosiora sunt,</p>
<p>Quae consequuntur. Quod genus enim hominum est, maioribus</p>
<p>Quod obiectare sese consolet laboribus?</p>
<p>Imo periclis? Impigerrimi ad Indos cursitant</p>
<p>Extremos, & fragili se ligno per vastum mare,</p>
<p>Aut itineri pedestri, saxa per, pericla per</p>
<p>Committunt; tanta lucri capiuntur dulcedine.</p>
<p>Hic pannum exoticum advehere solet ex Britannia;</p>
<p>Sed non sine magna difficultate & periculo;</p>
<p>Ille adducit boves ex Pannoniâ & Poloniâ</p>
<p>Sed non sine magna difficultate & periculo;</p>
<p>Ille omnis aromata generis & speciei ex Arabiâ,</p>
<p>Sed maxima cum difficultate & periculo.</p>
<p>Alius alias preciosas captat res in Americâ,</p>
<p>Sed maxima cum difficultate & periculo.</p>
<p>Accedit insuper illud, quod hodiè praedonum vbi¬</p>