-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
Copy pathRoulerius-Stuarta.xml
2025 lines (2024 loc) · 88.4 KB
/
Roulerius-Stuarta.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<?xml-model
href="https://xmlschema.huygens.knaw.nl/translatin.rng"
type="application/xml"
schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"
?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="translatin0081" xml:lang="lat">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title type="main">Stuarta tragoedia</title>
<title type="sub">Stuarta Tragoedia sive Caedes Mariae serenissimae Scotorum reginae in Anglia perpetrata, Exhibita ludis Remigialibus a iuventute gymnasii Marcianensi</title>
<author>Roulerius, Adrianus</author>
<editor>Jan Bloemendal</editor>
<respStmt>
<resp>transcription</resp>
<name>Jan Bloemendal et al.</name>
</respStmt>
</titleStmt>
<publicationStmt>
<publisher>Widow Buscardus</publisher>
<pubPlace>Douai</pubPlace>
<date>1593</date>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<bibl>
Identifier: <name>Roulerius-Stuarta</name><lb/>
Short title: <title>Stuarta</title><lb/>
Year of first edition: <date>1589</date><lb/>
Author information:<lb/>
Alias: Rouliers, Adrien de<lb/>
Birth: ??, ??<lb/>
Death: 1597, ??<lb/>
Floruit: None, Douai<lb/>
<lb/>
<emph>ed. Roman Woerner (1906)</emph><lb/>
<ref target="http://www.philological.bham.ac.uk/roulers/">Source link</ref>
</bibl>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<textClass>
<keywords>
<term type="diction">verse</term>
<term type="genre">tragedy</term>
<term type="acts">5</term>
<term type="chorus">yes</term>
<term type="medium">printed</term>
</keywords>
</textClass>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text>
<body>
<div type="level1" xml:id="front">
<head>Front</head>
<p>/</p>
<p>Stuarta Tragoedia sive Caedes Mariae serenissimae Scotorum reginae
in Anglia perpetrata</p>
<p>Nobili et sapienti viro, Domino Antonio Blondelio, Cuinciorum
domino et baroni, patrono suo, Adrianus de Roulers S.</p>
<p>Quod nobis in more est, vir nobilissime, litteratae iuventuti
accuratius formandae vocis studio</p>
<p>dare quotannis, id nuper ad Idus Septembris in Mariae Stuartae
Scotorum reginae tragico martyrii argumento peregimus. Sed quod
contemperaram spectaculo temporario et nostris institutis forsan
idoneum, nullam in spem perpetuae lucis aut formarum quibus
excuderetrlr poematium proferebatur. Nam et characteris dignitas cum
argumenti maiestate nondum coniuncta est, et a veterum, qui
severitatem tragoediae ornarunt, con suetudine invitus et historiae
servantior nonnihil recessi, crrm ex probatorum aetatis nostrae
historicorum iudicio librisque perscriptis excerptum thema compouens
in hoc vires intendi, ut artis leges et praecepta non neglegam, dum
nimium studeo veritati, voluntati tuae forsitan refragatus, ne quem
temporius eniti contenderem partus vel abigeretur vel informis
tantoque patrono indignus lucem aspiceret. Quamquam ne nunc quidem a
quantumvis candidi iudicis censura tutus esse possit, nisi omnino
nomine et auctoritate virtutum et eruditionis tuae tamquam paterna
manu asseratur, qui post frequentatam cum domi tum foris maiorum
patrisque exemplo militiamunus praeter ceteros lautiori litteraturae
sic patrocinaris, ut non iniuria liberalium studiorum auctor plurimis
habeare. Et sane si duo praeterea tales insula genuisset, multi non
mediocris ingenii homines nunc inculti et a politioribus humanitatis
disciplinis nescio quo fato alieni non modo ipsas magnis auctoribus
adducti complecterentur, verum et maiorem memoriam testimoniumque
vitae posteris relinquerent. Sed quoniam ea est temporum malitia, ut
unus fere ingenuarum artium apud nostrates patronus exsistas, quid
nisi unius opem implorem, cuius nomine supremus actus reginae
sanctissimae, magnus excellentis heroinae animus, fortitudo, pietas
omnium oculis subiciantur, ut tuae praesertim notae et generis homines
habeant, quod et in magna valeant fortuna consectari et in facili
rerum fluxu cum iucu<hi rend="italic">n</hi>ditate
admirari?</p>
<p>ARGVMENTVM ex Leslaeo episcopo Rossensi, Natali Comite, Gilberto
Genebrardo aliisque passim auctoribus.</p>
<p>Iacobus V., Iacobi IV. ex Margareta superstitum Henrici VII.
Anglorum regis liberorum maxima filius, Mariam Stuartam ex Maria Ducis
Guisii filia suscepit. Eam cum primum gentiliciis regum Anglorum
insignibus nobilitatam vidit Elizabeta, Titheraea, filia Henrici Vlll.
ex Anna Bolena adulterina sua subole, repudiata Catharina Aragonide,
Henricum vero II. Gallorum regem socerum eius sollicitare Clementem
VII. pontificem maximum, ut praecepto bullae pontificiae Pauli IV.
Regnum Anglorum nurui suae adiudicet, Iacobum Stuartum nothum fratrem
Mariae ad D. Andreae priorem Calvinistam concitat. Turbae in Scotia et
sacrorum omnium eversio, rebellio. Maria dotalis Galliae Francisco lI.
vidua avunculorum consilio exercitum illuc transmittere parabat, cum
profectus ad eam Iacobus Stuartus, sola in Scotiam ut naviget,
persuasit. Elizabeta missis legatis pignore pretiosissimo foedus cum
agnata novum ferit mutuo iam tum sororis nomine. Illa donum nihilo
minus adamantem in figuram cordis excisum remittit firmata inter
utramque condicione, ut neutra alteri viso pignore deesset
periclitantium haec geruntur, Iacobus ex Monacho, comes Moraviae,
matris fretus insomnio, quae visa sibi fuerat draconem eniti, qui
Scoticum leonem spiris involutum pedibus calcaret, archiepiscopum
Glasconium, ne novis in Scotia rebus obsit, in Gallia perpetuo legati
et oratoris regii munere fungi oportere, in animum sorori inducit. Qua
deinde Henrico Darlaeo nupta conspiratores in reginae cubiculum
ingressi Davidem a secretis eius confodiunt. Ipsa cum coniuge noctu
per posticum egressa aliquanto post Jacobum VI. peperit. Moravius
curat Darlaeum subversis pulvere tormentario aedibus Edemburgi
suffocari, reginaur haberi caedis auctorem et ad augendam adulterii et
parricidii suspicionem Bothuelio, qui in facinus impium conspiraverat,
nubere, non multo post ignominiosissime regno se abdicare, regi
infanti rectores designare; quorum ipse primus et prorex eo
confirmatus. Iacobi VI. regno inaugurati nomine in doctrinam, ritus et
verba Ioannis Calvini coniuratur. At regina catholicorum auxilio
carcere liberata, ubi egregii fratris decreto eustodia publica
tenebatur, exercitu conflato cum rebellibus confligit. Vincitur;
cogitat in Angliam; dissuadet Hamiltonus ad D. Andreae archiepiscopus
revocatis retro exemplis in memoriam: Alexandrum Albaniae ducem,
Macolmium IV. et Guilielmum fratres in Anglia quondam mancipiorum more
detentos, Iacobum I. annos duodeviginti ibidem crudeliter captivum
fuisse. Nihilominus appulsa in Angliam regina comprehenditur et a
Knollide praetorianorum praefecto, deinde a Comite Sarsberico et
Pauleto Amia in arce Fodringaiae custoditur. A Moravio parricidii
accusatam et absentem defendit Amiltonus. Hauartus Norfolciae dux in
arce Londinensi capite plectitur suspectus religionis catholicae et
captati dominatus per conubium Mariae Stuartae, in cuius condiciones
eum fraudulenter impulerat Moravius; quo tandem sclopetarii fulminis
ictu ex insidiis exstincto operam Elizabetae in diripienda Scotia
navat Mortonus. Illa capitales reginae Scotiae inimicos, accusatores,
testes, iudices delegat, qui de eius crimine inquirant. Examine in
arce Fodringaiae peracto et interceptis per Valsiganum a Morgano
Pagetioque ad Babintonum aliosque litteris super liberatione Mariae
reginae, quas Giffordius explorator Lutetia tulerat, supplicio extremo
animadvertendum in eam iudicatur. Elizabeta visa sibi pridem in somnis
statim post agnatae caedem capite truncari, latam tamen in eam capitis
sententiam vigesimo captivitatis anno publicis edictis approbat.</p>
<p>Supremis funesti iudicii actis in tragoediae formam compositis actu
primo Henricum VIII. Ab inferis evenientem sese plus malorum quam
reliquos nocentes fecisse in una Elizabetae genitura taedet. Qui
palatium et schismatis incestique sui vestigia aspectans tanto
perturbatur horrore, ut eorum, quibus primum se comparat, nominum
ordinem confundat. Vortiger enim Constantium, Donualdus Duffum: non
Duffum Vortiger, Constantium Donualdus trucidavit. Interim Elizabeta
cum Dudelaeo suo deliberat et mox Bealium ad comitem Sarsbericum
ceterosque mittit cum litteris, quibus totum eis sumendi supplicii
negotium committit. Post haec sententia publico edicto approbata
prodit exsultantium chorus Anglorum.</p>
<p>Altero actu Stuartam suas calamitates altius paulo repetentem solam
solatur solus medicus suus, indigne molestat Amias; captivorum chorus
iuvenum et puellarum mala Scotiae religionibus neglectis comparat
veteris Iudaeae malis.</p>
<p>Actus tertius continet expositionem intentae in Stuartam fallaciae
per Giffordium delatorem, qui litteras ad factionis regiae homines et
responsa resignandi Valsigano et aliis prodiderit; Stuartae famuli
quasi coniurationis participes inter venandum comprehensi, et legati
ad Stuartam Buccartius et Bealius nuntius ad Sarsbericum cum
haeresiarchis, qui adessent moriturae. Longam captivitatem queritur
chorus.</p>
<p>Actu quarto detractis reginae insignibus commissam sibi caedem
declarat Sarsbericus per litteras a Bealio latas. Stuarta eiulantes
puellas tolerantiam nunc docet ut multa alias perpetua undeviginti
annorum servitute. Proinde desine mirari, candide lector, quod eas
finxi scientiores. Chorus de regnorum vicissitudine et ambitu.</p>
<p>Actu quinto perficitur mandatum parricidium modo et ordine, quem
scriptum datum Londini 27. Martii 1587 complectitur.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="main">
<head>Main</head>
<p></p>
</div>
<div type="level1" xml:id="tragoediae-interlocvtores.">
<head>1. TRAGOEDIAE INTERLOCVTORES.</head>
<p>Henrici octavi umbra.</p>
<p>Elizabeta.</p>
<p>Dudelaeus comes Lecestriae.</p>
<p>Buccartius Palatinus.</p>
<p>Bealius a secretis.</p>
<p><hi rend="bold">Chorus AngIorum.</hi></p>
<p>Scherusbericus,</p>
<p>Kentiús comites quibus caedes</p>
<p>Erbyus etc. commissa</p>
<p>Amias</p>
<p>Drurius praefecti arcis Fodringaiae.</p>
<p>Borumgus haeresiarcha.</p>
<p>Stuarta regina Scotorum.</p>
<p>Meluinus oeconomus Stuartae.</p>
<p>Medicus.</p>
<p>Chorus captivorum, ex quo seorsim interloquuntur puellae duae.</p>
<p>ADRIANI ROVLERII INSVLANI STVARTA.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actvs-primvs.">
<head>3. ACTVS PRIMVS.</head>
<p>Henricus octavus.</p>
<p>Quis ex profundo manium cogit specu</p>
<p>Adire superos meque transcribit malo</p>
<p>Ingentiori? Iamne decretum est, utras</p>
<p>Timere genitor debeam partes magis</p>
<p>(5) Vtraeve peius oderint nostrum caput?</p>
<p>Illic Bolena est, ista Titheraeae loca,</p>
<p>Quae video, neptis et simul natae lares,</p>
<p>Augusta patrum tecta Londinae domus,</p>
<p>Vnde augurato regna mos maioribus</p>
<p>(10) Fuit auspicari. Curiae hic surgit locus,</p>
<p>Illic meum tribunal, hic miscens avo</p>
<p>Viroque patrem et filiam nepti torus.</p>
<p>Liceat reverti, nonne ferales lacus</p>
<p>Innare praestat, alter Henricus quibus,</p>
<p>(15) Homicida Duffi Vortiger, Constantii</p>
<p>Donualdus haeret: quisquis et saeclum prius,</p>
<p>Quisquis potitum fratris Heroden toris</p>
<p>Et impudicum potuit Ammonem sequi.</p>
<p>Sed ille nostri portio incesti quota est</p>
<p>(20) Et filiabus mixtus a vino senex</p>
<p>Et avi gener patrisque rivalis sui,</p>
<p>Frater suorum liberum et fratrum parens</p>
<p>Parsque thalami marita materni: Oedipus?</p>
<p>Si conferantur, quotquot infaustus reos</p>
<p>(25) Subigit fateri crimina umbrarum arbiter,</p>
<p>Vbi sempiternis Phosphorus poenis praeest,</p>
<p>Supereminebo cuncta, qui veris pater</p>
<p>Adulterinam partubus natam gravans</p>
<p>Aragonidis repudia pensavi meae,</p>
<p>(30) Nefandus, incestificus, exsecrabilis!</p>
<p>Nec ipsa frustra versa natura est retro</p>
<p>Fidesque prisca et prima relligio mihi:</p>
<p>Elizabeta matre germana sata est,</p>
<p>Quae prima foveat dogma cognatum sibi,</p>
<p>(35) Qualisque secum est nata, tueatur fidem</p>
<p>Per flagra et ignes et crucem et ferrum et rotas.</p>
<p>Quam digna sceptro, sive flagitiis calet</p>
<p>Libidinosa sive genitorem sequens</p>
<p>Ecclesiae audit Anglicae solum caput</p>
<p>(40) Supplicia sive varia disponit bonis</p>
<p>Nec vinculis damnare nec leto pavet</p>
<p>Mundi magistros, ante Norfolcum, statim</p>
<p>Longo Stuartam carcere oppressam et malis!</p>
<p>Sic ergo nata, sic suum vincat genus</p>
<p>(45) Meque innocentem faciat et inausa audeat,</p>
<p>Sic, sic pareniem superet haud unquam manus</p>
<p>Tanto notatum sanguine, et Morum licet</p>
<p>Obnuntiantem facibus et Roffae Patrem,</p>
<p>Licet Bolenam sive Titheraeam parens</p>
<p>(50) Idem ae maritus publice dederim neci.</p>
<p>Age o propago clara, genitorem incipe</p>
<p>Probare factis, gloriam ac laudes meas</p>
<p>Superare et aliquid facere, propter quod pater</p>
<p>Nolim superstes esse. Sic facies, scio,</p>
<p>(55) Et sic es orta, scelere defungi levi</p>
<p>Et usitato tanta nobilitas nequit,</p>
<p>Per quam meorum facinorum exempla appetis:</p>
<p>Non ut sequaris, sed nefas maius patres,</p>
<p>Regina, populos quae domas Britannicos,</p>
<p>(60) Domitura Scotiam sponte iam similem tibi,</p>
<p>Si perduelles et tuos et hospites</p>
<p>Exenterare, guttura elisa angere,</p>
<p>Torrere flamma et coquere t,runcatos palam</p>
<p>Fervente pergis latice membratim pios.</p>
<p>(65) Nam cur ab altis principum cervicibus</p>
<p>Vacat securis? Vnde tu dextram abstines?</p>
<p>Nondum capitibus illa magnorum venit</p>
<p>Metuenda regum? Vince genitorem et meos</p>
<p>Esse pietatem per tuos ausus iube.</p>
<p>(70) Quamquam profecto criminum quotquot facis,</p>
<p>Quis me vel unum potius auctorem neget?</p>
<p>Etenim meorum nil habes scelerum tibi,</p>
<p>At est meum, quodcumque designas mea.</p>
<p>Plus hic malorum video, quae feci nocens,</p>
<p>(75) Quam per nigrantes Ditis inferni domos.</p>
<p>Elizabeta. Dudelaeus.</p>
<p>Elizabeta,</p>
<p>O nox et umbrae visaque insomni horrida</p>
<p>Silentiumque publicum! O mundi quies,</p>
<p>Alterna Phoebe! O patria, cui tot barbarae</p>
<p>Gentes dederunt spolia, cui felix diu</p>
<p>(80) Arthurus equitum nobilem iustituit manum!</p>
<p>O insularum domina, regnatrix maris,</p>
<p>Cuius per omne littus innumerae Tethyn</p>
<p>Onerant carinae cuique det Delos manum</p>
<p>Et Creta centum nobilis quondam urbibus,</p>
<p>(85) Licet illa Phoebo melius, haec altrix lovi !</p>
<p>Quis te invidet, mea terra? Quis te aufert mihi,</p>
<p>Hereditas paterna, tot serie patrum</p>
<p>Missa in nepotes capita sacrorum et fori,</p>
<p>Quorum institutis utraque firmavi meis?</p>
<p>(90) Quin me quies communis et placitus sopor</p>
<p>Solvit paventem et consciam ingentis mali?</p>
<p>Cur dulce munus noctis et somnum fugis,</p>
<p>Mens inquieta, nec metu ponis modum?</p>
<p>IIla, illa, terror noster et regni lues</p>
<p>(95) Secuta ritus usque diversos nihil,</p>
<p>Nihilne fovit consili contra decus</p>
<p>Nostrum Stuarta? Nonne Norfolci petit</p>
<p>Conubia furtim et exteros nostris duces</p>
<p>Inimicat oris litteris communibus</p>
<p>(100) Ad transfugarum principes, qui cum solo</p>
<p>Odere patrio patriam semper fidem?</p>
<p>Eane ergo pestis usque se fastu mihi</p>
<p>Dabit timendam? Stemmate antiquo Angliae</p>
<p>Adhuc superbit nomen adfectans herae</p>
<p>(105) In subditis (pro nimius et durans tumor!)</p>
<p>Nostris? Et instituta, quae Henricus pater</p>
<p>Divinitus correxit, inimica abrogat</p>
<p>Et saepe coniunx coniugum leto madens</p>
<p>Et scelere semper sceleribus quaerens iter?</p>
<p>(110) Ego lenta, iners, enervis et, quod maximum</p>
<p>Probrum in supremis rebus imperio reor,</p>
<p>Inulta post tot scelera, post tantos metus</p>
<p>Iras inanes gemitibus pressis ago</p>
<p>Teneoque vinclis undevicenos ream</p>
<p>(115) Annos, perire morte quam volui tamen.</p>
<p>Illa ego utriusque Phoebi, utriusque et poli</p>
<p>Elizabetae nomine implevi Plagas?</p>
<p>Potui imperato protinus leto meis</p>
<p>Delere terris, tempore in primo statim</p>
<p>(120) Delere potui patria extorrem, exsulem,</p>
<p>Inopem; peperci: vivit. O lentus dolor!</p>
<p>O ira deses! Nec meorum civium</p>
<p>Nec optimatum deinde vindictam preces</p>
<p>A me impetrabunt? Scelere convicta ab suis</p>
<p>(125) Impune fuerit? Pro quod ignavos premit</p>
<p>Numen dolores! Pro nimis fuco malae</p>
<p>Pietatis occulta odia! Quem timui hactenus?</p>
<p>Guisios? Et illud Gallia indignum caput?</p>
<p>Et praepotentem gentis Hesperiae ducem?</p>
<p>(130) Nullos moror. Quin potius, ah, potius scient</p>
<p>Ruptum esse foedus in meae exitium insulae,</p>
<p>Quam varius ambit inviam Nereus freto.</p>
<p>Quid segnis autem plura consilia expetis?</p>
<p>Quid inerme tardas anime? Sic meritum est meum,</p>
<p>(135) Vt sero pereat illa, quae potuit cito.</p>
<p>Te petiit: et vix frena concedis tibi</p>
<p>Et te remittis? Pereat. Hoc tandem, hoc age.</p>
<p>Nam si securi subditam audiero semel</p>
<p>Animam exspuisse taetram, in aeternos ego</p>
<p>(140) Mea sceptra rebor deinde firmari dies.</p>
<p>Dudelaeus.</p>
<p>Quin sponte procerum potius et sine te perit</p>
<p>Patriae parente? Ne qua manet illius</p>
<p>Severitatis in tuum nomen nota</p>
<p>Apud dynastas exteros, sed sit palam</p>
<p>(145) Per iudicandi culpa eonsuetum ordinem,</p>
<p>Vt has et urbes exacerbet exteras</p>
<p>Et ducibus innotescat orbis ampiius.</p>
<p>Elizabeta.</p>
<p>Illosne vereâr, cum nec agnoscam deos?</p>
<p>Dudelaeus.</p>
<p>Et ipse parci iussit in somnis Deus.</p>
<p>Elizabeta.</p>
<p>(150) Quodcumque mentis agitat infestus timor,</p>
<p>Id per quietem sensus arcanus refert.</p>
<p>Dudelaeus.</p>
<p>Quod Christianus paret Oceanus tibi,</p>
<p>Donum Tonantis esse (ne oblitam tui</p>
<p>Dedoceat animos insolens mites honor,</p>
<p>(155) Sed abstinere caedibus statuas feris,</p>
<p>Dare tempus irae, Ilarcere adflictis) putant.</p>
<p>Elizabeta.</p>
<p>Nempe, illa sum, quae scelera committi vetem</p>
<p>Et contineri sanguine a caro velim,</p>
<p>Iuris magistra, cuius est virtus prior</p>
<p>(160) Consulere patriae, subdito tutam dare</p>
<p>Orbi quietent, saeculo pacem meo.</p>
<p>Dudelaeus.</p>
<p>Ducis est tueri liberos, vitam, bona.</p>
<p>Elizabeta.</p>
<p>Exstinguere hostem principum laus est minor?</p>
<p>Servare Mariam, quam mihi inimicam scio,</p>
<p>(165) Claro tumentem genere, quae clementia est?</p>
<p>Vna iubendum voce suspectam mori.</p>
<p>Dudelaeus.</p>
<p>Superesse malim sic ut a cauta satis</p>
<p>Nil ultra possit esse metuendum tuis’</p>
<p>Elizabeta.</p>
<p>Sufficere cura potuit haec regno prius.</p>
<p>(170) Nunc ut secundis rebus excessit modum,</p>
<p>Fessis quietem pariter haud ullam capit.</p>
<p>Exsilia nec fregere Morganum procul</p>
<p>Pagetiumque, pertinax quorum furor</p>
<p>Iuvat ministros sceleris in caedem meam.</p>
<p>(175) Absentem cum maneat etiam ingens favor</p>
<p>In urbe nostra, qui fovet spes exsulum,</p>
<p>fnvisa coniunx pereat. Havartum sibi</p>
<p>Carum sequatur. Quidquid excelsum est, cadat</p>
<p>Et antequam se firmet et vires novet.</p>
<p>(180) Petatur ipsa, ne quiescentem petat,</p>
<p>Et pereat, ut non perdat. In medio datur</p>
<p>Res occupanti.</p>
<p>Dudelaeus</p>
<p>Fama populorum duces</p>
<p>Quandoque terret.</p>
<p>Elizabeta.</p>
<p>Maximum nobis bonum es!</p>
<p>Quod facta dominae populus assuevit meus</p>
<p>(185) Quam ferre tam laudare. Quin meritae necis</p>
<p>Mergenda fuerat illa iusto funere,</p>
<p>Si Christiani vota placuisset gregis</p>
<p>Audire, quem non Anglicanorum modo,</p>
<p>Sed et fovet regnata Gallorum plaga</p>
<p>(190) Germaniaeque et Flandriae. Nescis enin</p>
<p>Britanniam venisse Cavanium, preces</p>
<p>Qui postulantum supplici poenam ultimi</p>
<p>Offerret olim?</p>
<p>Dudelaeus.</p>
<p>Nihil in agnatum genus</p>
<p>Et in propinquos temere constitui decet.</p>
<p>Elizabeta.</p>
<p>(195) Parcam propinquae, et ipsa non parsit viro?</p>
<p>Patriam propinquis nonne praeferri decet?</p>
<p>Dudelaeus.</p>
<p>Nefas malis nocere cognatis, puta.</p>
<p>Elizabeta.</p>
<p>Fas est in illa, quidquid est alibi nefas.</p>
<p>Quid enim reliquit crimine intactum aut ubi</p>
<p>(200) Sceleri pepercit? Coniugem morte abstulit</p>
<p>Regnumque ferto et specimen antiquum imperi</p>
<p>Vsurpat atque fraude corrumpit meos.</p>
<p>Et patiar esse per meum damnum viam,</p>
<p>Quo Scotica labes avida regnorum ruat?</p>
<p>Dudelaeus</p>
<p>(205) Ergo monarchae nilne Gallorum dabis,</p>
<p>Legatus unde bis, ter acceptus fuit?</p>
<p>Glorem sinet perire?</p>
<p>Elizabeta.</p>
<p>Num cupiat, vide,</p>
<p>Et Belliverus forte eolludat simul.</p>
<p>Qui regna vero ncstra, qui vitam viri</p>
<p>(210) Maiore communemque procurant fidem</p>
<p>Studio et salutem, quos sacra specie rego</p>
<p>Patriae parens et generis humani arbitra</p>
<p>Et pacis auctor: ut brevi monstrum auferam</p>
<p>Peius tumente Nerei fluctu, rogant.</p>
<p>(215) Et haec colonos terra commendat suos.</p>
<p>Et palpitante corde flagitii metu</p>
<p>Aliquod senatus prospicit sancti timor,</p>
<p>Quod quam minae iam propius accedat malum?</p>
<p>Quamdiu Stuarta, mulier infandi ingeni</p>
<p>(220) Capaxque sceleruur, noxiam vitam trahit</p>
<p>Et hostis hominum et caelitum lucem videt</p>
<p>Odioque nostri flagrat et recipit malis</p>
<p>Vires, ut ausit orbis imperio sacri</p>
<p>Dudum imminere, fraudibus geminet scelus</p>
<p>Longamque seriem facinorum, caedes, dolos,</p>
<p>(225) Regnandi amorem, sanguinis diram sitim.</p>
<p>Dudelaeus.</p>
<p>Nunc in nocentem qualibet laxa manum,</p>
<p>Nunc spes nefandas amputa quovis modo</p>
<p>Sceptrum appeteniis per gradus scelerum oltnium.</p>
<p>(230) NiI ultra revoco.</p>
<p>Elizabeta.</p>
<p>Quae viro vitam abstulit,</p>
<p>conspirat, ut cruore foedentur meo</p>
<p>Patrii penates, post nefas tantum tibi</p>
<p>Quae spes salutis esse, quae possit mihi?</p>
<p>Igitur moneto perfidam tandem mori.</p>
<p>Eiizabeta, Bealius, Dudelaeus.</p>
<p>Eiizabeta.</p>
<p>(235) Et tu suprema perfer emensus viam</p>
<p>Ad Sarsbericum iussa. Tollatur rea</p>
<p>Pronuntiata iudicum sententia</p>
<p>Meaque, quam post publicis vulgo locis</p>
<p>Edi per urbes Angliae cunctas volo.</p>
<p>Bealius.</p>
<p>(240) Perago imperata,</p>
<p>EIizabeta.</p>
<p>Cui superstitio vetus</p>
<p>Incessit una, contumax vesania</p>
<p>Et animus ingens, animus immodicae spei.</p>
<p>Ne sit superstes.</p>
<p>Dudelaeus.</p>
<p>Si foret matri comes</p>
<p>Heres in aula caede Mortoni madens</p>
<p>(245) Et ceterorum, qui bonam his operam dabant,</p>
<p>Pretio illa tali regna constarent bene.</p>
<p>Elizabeta.</p>
<p>Plutona testor, testor ultrices deas</p>
<p>Et quisquis illic anguibus nectit comam:</p>
<p>Nihil reliqui inausum et huc usque omnia</p>
<p>(250) Experior intus, funere ut merito caput</p>
<p>Vtrumque perdam, filium, agnatum licet,</p>
<p>Matrem, sororem. Fecit impietas genus</p>
<p>Nil aestimari. Nemo sat tuto favet</p>
<p>Vnquam propinquis, peius et tecti nocent.</p>
<p>(255) Deus esto testis, si quis haec audit deus,</p>
<p>Et quidquid usquam consciae mentis bene est,</p>
<p>Testis fides arcana et exstinctus pudor:</p>
<p>Sic me necandam, Maria ni sic occidat.</p>
<p>Sed ipse malim, si quis est, caelo tonans</p>
<p>(260) Meme igne Tullo comparem in cineres terat</p>
<p>Reddatque nihilo, quae decus Britanniae</p>
<p>Et insularum lumina imperiis ago</p>
<p>Aequalis astris, sola nobilium potens</p>
<p>Late virorum domina, quam cesset magis</p>
<p>(265) Iram expiare, quae diu meruit, meam,</p>
<p>Iram in nocentes saepe patientem nimis,</p>
<p>Dum nec cruor catholicus accensas faces</p>
<p>Exstinguit in nos nec nece horrifica rubet</p>
<p>Quaecumque tellus asseclas papae tulit.</p>
<p>(270) Exsultat illa saeculi nostri bonis</p>
<p>Corrupta turba nec capit clementiam</p>
<p>Ingrata nostram nec potest pacem pati,</p>
<p>Sed inquieta fertur in praeceps levi</p>
<p>Hinc temeritate, rapitur hinc audacia. .</p>
<p>(275) Admissa quamvis morte puniri parun est,</p>
<p>Graviora quamvis postulat sontum scelus,</p>
<p>Dtuos dolori spiritus reddant meo</p>
<p>tamque nostram sanguine exstinguant placet</p>
<p>Et ut ipsa, cuius omnia exsuperat furor,</p>
<p>(280) Malis domentur nec meum in solium audeant</p>
<p>Attollere oculos atque per poenae metum</p>
<p>Parere nutu principis discant suae.</p>
<p><hi rend="bold">Chorus Anglorum.</hi></p>
<p>Publica per magnas agitare licentius urbes</p>
<p>Sacra decet, resonare cavis tinnitibus aera,</p>
<p>(285) Inflammare pyras. Pueri passim atque puellae</p>
<p>Innuptae nuptaeque, senes iuvenesque, recentem</p>
<p>Laetitiam ostentate simul: date signa faventum</p>
<p>His animoruln omnes’ gaudete, extollite flammas</p>
<p>Ignesque solemnis rogi,</p>
<p>(290) Incendiumque laetius</p>
<p>Et aestuum volumina</p>
<p>Caelo favillas efferant</p>
<p>Et circum thiasis felicia carmina dicat</p>
<p>Longus amatarum nuruum cum matribus ordo,</p>
<p>(295) Nunc est canendum, nunc pede libero</p>
<p>Pulsanda tellus, nunc ducis additus</p>
<p>Astris sonandus Helisabes honor.</p>
<p>Tympana campanis et bucina crebra per aedes</p>
<p>Londinas miscento sonos. Pax altera nata est:</p>
<p>(300) Longas o utinam praestet amicior</p>
<p>Herois choreas urbibus Angliae!</p>
<p>Tutum verna pecus prata perambulat,</p>
<p>Vestit rura Ceres et bona Faustitas,</p>
<p>Et pacata secant aequora navitae:</p>
<p>(305) Quis Gallum paveat, quis mala Belgiae</p>
<p>Et Germania quos hostica protulit</p>
<p>Fetus incolumi principe? Quis ferae</p>
<p>Regem curet Hiberiae?</p>
<p>Exspectat mulier Scotiae damnata securim:</p>
<p>(310) Vidi ego iudicium valvis et in acta referri.</p>
<p>Nec metuemus enim posthac: nec sceptra Britanni</p>
<p>Occupet imperii neu religionis avitae</p>
<p>Fundamenta ruat papales amplius aras</p>
<p>Devenerata focis. Vivet vetus Albio nomen!</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actvs-secvndvs.">
<head>5. ACTVS SECVNDVS.</head>
<p>Stuarta cum Medico suo.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>(315) Quam vana prae se decora regnantes ferant</p>
<p>Flexo clientum late adorati genu</p>
<p>Et dignitati caelitum visi pares</p>
<p>Soloque formidati et ingenti salo,</p>
<p>Nunquam dedit maiora tot nostris Deus</p>
<p>(320) Exempla vicibus nec magis docuit duces</p>
<p>Haud posse certo sceptra fundari loco</p>
<p>Quam nunc ubi vertente fortuna obruor</p>
<p>Expulsa, supplex, sola, captiva, undique</p>
<p>Adflicta. Centum a regibus duco genus</p>
<p>(325) Huc usque Scotici frena molitis soli,</p>
<p>Ex quo Caledon silva fert caelo comas.</p>
<p>Quodcumquc monstrorum altor, Oceanus parens,</p>
<p>Ab orbe toto dividit longo ambitu,</p>
<p>Hoc omne nostris hactenus subest avis;</p>
<p>(330) Et quidquid hominum perfluit rapidus Liger,</p>
<p>Garumna quidquid, quidquid et Sequanam bibit</p>
<p>Ad Scaldin, omine hoc Francus imperio meus</p>
<p>Coniunx regebat. Guisios inter (domo</p>
<p>Materna) et armis et potestate inclitos</p>
<p>(335) Decora, felix extuli augustum decus,</p>
<p>Donec marito decidi et socero nurus</p>
<p>(O nulla longi temporis felicitas,</p>
<p>O inquieta sedis augustae quies)</p>
<p>Et patria ventis regna remeavi meis,</p>
<p>(340) Regna impiorum dogmatis deperdita.</p>
<p>Qui tunc meum petiere conubium proci,</p>
<p>Priusquam eundem premere Darlaeus torum</p>
<p>Et facere matrem posset infelix tuam,</p>
<p>Iacobe fili, cui nimis metuo, nimis</p>
<p>(345) Ab impotentum manibus homicidis, quibus</p>
<p>Huic vertici diadema detractum geris,</p>
<p>Tu rex inani nomine: ii regum duces</p>
<p>Ad arbitratus cuncta moderantur suos.</p>
<p>Testor Tonantem iure non placidum mihi,</p>
<p>(350) Vbi Scotica divum templa spretorum iacent;</p>
<p>Testor mariti pulverem oppressi rogis,</p>
<p>Quem subitus ignis tecto Edemburgae obruit,</p>
<p>Tuum patrem, Iacobe, deiicias meas:</p>
<p>Non est recens hic ipse quo paveo metus.</p>
<p>(355) Tibi timebam namque, cum nondum fores</p>
<p>Et cum necis terrore Davidis mei</p>
<p>Vix non abigerem debitum partum Scotis,</p>
<p>Pro quo parens miseranda tot casus adi,</p>
<p>Sive immineret tertius nobis hymen</p>
<p>(360) Et parricida, quos modo orbarat, toris,</p>
<p>Seu vinculis ad iussa servarer nothi</p>
<p>Tantum cruentae tempus opperiens necis,</p>
<p>Seu perfida inter arma pcrduellium</p>
<p>Conarer urbes pace moliri bona</p>
<p>(365) Tuumque solio asserere proavito caput.</p>
<p>O iam Scotorum reliqua spes, sanguis meus,</p>
<p>Dent fata fluere quam tuae matri, puer,</p>
<p>Secundiore cuncta successu tibi!</p>
<p>Prius diei meta componat polum?</p>
<p>(370) Quam quis malorum audire nostrorum moras,</p>
<p>Ego summa possim persequi vestigia;</p>
<p>Quis enim scelesti fratris et parium nefas</p>
<p>Et asseclarum veteris evolvat mali,</p>
<p>Subversionem qui procurabant meam</p>
<p>(375) Et religionum et rebus inhiabant novis.</p>
<p>O lenitatem principi lentae malam!</p>
<p>Debebam eodem patre prognatum, Deo</p>
<p>Addictum et aris praesulem et claustris sacrum</p>
<p>Non ad regendi cuilnen imperii nothum</p>
<p>(380) Evehere mecum, sed, modo incolumis forem,</p>
<p>Sic continere: nolì tot hausissem vices,</p>
<p>Tam saepe falso prodita indicio nocens,</p>
<p>Tam saepe adacta, quo trucis pepulit ferus</p>
<p>Populi furor procerumque et (o audi, exsulans</p>
<p>(385) Iustitia) falsae ficta cognatae fides.</p>
<p>Nam si loquor praeterita nec potius subit</p>
<p>Praesens memoriam casus et luctus recens:</p>
<p>Vigesimo nunc orbe signiferum vagus</p>
<p>Sol permeabit, cuur mea excussae manu</p>
<p>(390) Fluxere habenae rerum et elapsa omnium</p>
<p>Media meorum strage in Anglorum sinus</p>
<p>Demens profugi meque periuris dedi.</p>
<p>Postquam meorum non fero caedes, abi,</p>
<p>Post carceres et vincla, post veros metus</p>
<p>(395) Et bella, superi, quanta, quam civilia</p>
<p>Non ipsa generi Roma cum socero tulit.</p>
<p>Hereditate profuga quid facerem, nisi</p>
<p>Isthuc asylum quaererem? Sed me diu</p>
<p>Genibus prehensam amplexus infido mari</p>
<p>(400) Tunc abstinere precibus urgebat sacer</p>
<p>Divis et alto proprium Christo caput,</p>
<p>Qui deinde tuitus causam Amiltonus meam.</p>
<p>At incitabat foedus, invitans soror</p>
<p>Et pignus ante mutuum, quod littori</p>
<p>(405) Appulsa socio reddidi auxilium rogans,</p>
<p>Foret ut quietus aliquis in regno locus.</p>
<p>Multo ipsa, multo flexa quam scopuli minus,</p>
<p>/24/ Quos unda tumido tundit in cassum salo,</p>
<p>Non alioqui, non esse praesidio suae,</p>
<p>(410) Sed, quam ministri parricidae, quam nothus</p>
<p>Non aliter habuit, barbaris committere</p>
<p>Vt inquinatam crimine ex vulgo nurum,</p>
<p>Modo Knollidae, quem nimia barbaries virum</p>
<p>Fecit negari, dein Scherusberio datam</p>
<p>(415) Et Amiae, qui facile superavit duos.</p>
<p>Ah misera, tu te credis incautam lupis,</p>
<p>Quibus carere fama mentitur diu</p>
<p>Fallax Britannos: namque sunt isthic lupi</p>
<p>Impune sanctis semper hospitibus feri</p>
<p>(420) Necdum tot annos funere expleti meo,</p>
<p>Meo et meorum, quos iniquum carcerem</p>
<p>Suspecta cogunt scripta comprensos pati.</p>
<p>Et iam per annos paene bis denos agor</p>
<p>Hinc inde noxis mente confictis virum,</p>
<p>(425) Qui non magis, quid iura, quid leges velint,</p>
<p>Intellegunt, quam lumen astricomum videt</p>
<p>Solaris olim lampadis bubo reses.</p>
<p>Vbi, Albion vetusta, nunc candor tuus?</p>
<p>O victa pietas foederum rupta fide,</p>
<p>(430) Quam consecraras ultro pignoribus datis</p>
<p>Tibi mihique, si iuvat dici, soror,</p>
<p>De iure regni, quam neque agnati movet</p>
<p>Et tam propinqui sanguinis reverentia,</p>
<p>Vt unico digneris adfatu ream,</p>
<p>(435) Quam debuisti supplicem fido lare</p>
<p>Protegere quondam quamque carceribus novis</p>
<p>Totiens fatigas et fatigari iubes</p>
<p>Crebro efferatis traditam custodibus</p>
<p>Et prae malorum taedio morbis gravem.</p>
<p>(440) Vbi criminantes? Quidve patrasse arguor</p>
<p>Sic expiandum? Quidve criminibus magis</p>
<p>Adhibere falsis in dies perstas fidem:</p>
<p>Primum imperasse coniugis mortem, modo</p>
<p>Tentasse sceptrum subdere Anglorum Scotis,</p>
<p>(445) Post excitasse Christianos principes</p>
<p>In ultionem? Neve non sperem necem?</p>
<p>Quid non eam portendit? Et dira cruce</p>
<p>Alte ora nuper nostra sublatus fuit</p>
<p>Fidei professus dogma Romanae Scotus.</p>
<p>(450) Quod si fidem servare Romano datam</p>
<p>Scelus est parenti et scita sectari patrum</p>
<p>Veterum nec aliud crimen in vinclis tenet,</p>
<p>Nihil morabor carcerem, neçlue si parem</p>
<p>Sexu statuque et genere praecipias mori</p>
<p>(455) Soli Tonantis subditam arbitrio tamen.</p>
<p>Medicus.</p>
<p>Heroi, memoras, quae mihi mentem movent,</p>
<p>Quae passa sis, quae experta post saevissima</p>
<p>Lecti iugalis caede pollutas faces.</p>
<p>Sed conquerendum potius arcana domo,</p>
<p>(460) Sive magis indulgere maerori iuvat.</p>
<p>Remitte questus, falle colloquio tuam</p>
<p>Sine voce curam, ne quid ad morbum adice.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Quid me in domum sic socius arcanam vocas?</p>
<p>Ablata sunt et auri et argenti omnia</p>
<p>(465) Infecti ad usus atque facti: vascula</p>
<p>Decusque collo circulí, gemmae graves</p>
<p>Bacisque nexa mollibus monilia</p>
<p>Et brachiorum pignora et manuum anuli.</p>
<p>Epistularum deinde fasciculi, schedae,</p>
<p>(470) Monimenta rerum quaelibet, scripta et libri.</p>
<p>Medicus.</p>
<p>Sed melius, heroina, quam primum precor:</p>
<p>Spera tibi tuisque: qui nil non potest,</p>
<p>Respiciet alto facilis adflictam Deus.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Quin comminisci non satis posse in caput</p>
<p>(475) Nostrum, quod ipsa morte damnari queat,</p>
<p>Quasi subigenda legibus princeps forem,</p>
<p>Contaminatis fraude indicibus dolet,</p>
<p>Dolet Britannae. Servor in vivis, quia</p>
<p>Neque esse vera culpa neque fingi potest.</p>
<p>(480) Qui summa caeli templa sonitu concutis,</p>
<p>Converte vultus ad meas clades, pater,</p>
<p>Mariamque serva regibus viduam, precor,</p>
<p>Sicut Iosephon improbis adulterae</p>
<p>Olim, Susannam iudicum ereptam probris.</p>
<p>Medicus.</p>
<p>(485) Et si perosus nondum es humanum genus,</p>
<p>O qui potentum conscios motus regis,</p>
<p>Aeterne dlvum rector et nostri sator</p>
<p>Generis, reverte haec numine in melius tuo.</p>
<p>Immitte molle pectus et mentem bonam</p>
<p>(490) Elizabetae: per, quod adfectat nimis,</p>
<p>Signum imperi, diadema, per ius hospitum</p>
<p>Consilia mutet, moveat agnatae domus</p>
<p>Et par potestas et diuturnus nimis</p>
<p>Paedor, nec addat crimini falso fidem.</p>
<p>(495) Quia namque regnat, concipit faciles metus,</p>
<p>Vanusque magno constat hospitibus timor,</p>
<p>Qui mentiuntur scelera, quo leto probent</p>
<p>Dignam verendis coniugem virtutibus,</p>
<p>Matrem, sororem) filiam regum occidant.</p>
<p>Amias. Stuarta.</p>
<p>Amias.</p>
<p>(500) Mortis liquescunt in dies causae, et prius</p>
<p>Semper negata veritas iam fit palam.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>De rebus esse veritas nullis potest?</p>
<p>Amias.</p>
<p>Nequiquam aperta pernegas. Alto tibi</p>
<p>Dirae malorum corde reclamant nimis.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>(505) Nullum tuis, praefecte, succurrit malum</p>
<p>Mihi piandum laribus. Intueor satis,</p>
<p>Satis intuetur penitus admissus Deus.</p>
<p>Amias.</p>
<p>Perdis Britannos.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Et volo fieri meos ?</p>
<p>Amias.</p>
<p>Cur ergo clam conubia Norfolci ducis?</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>(510) Conubia certo nulla sine teste ambii.</p>
<p>Amias.</p>
<p>Quis ad illa testis?</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Quisquis auspex et mei</p>
<p>Moravius ipsa pestis imperii nothus.</p>
<p>Amias.</p>
<p>Quo more testem mortuum produxeris?</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Idoneus, dum vixit, haud unquam exstitit.</p>
<p>Amias.</p>
<p>(515) Non clam sorore coeptus hymenaeus fuit?</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Quem nesciebat nemo concilii virum?</p>
<p>Visuntor actaque tabulaeque publicae,</p>
<p>Descripta pacto nomina auctorum leges,</p>
<p>Vbi quisque testes addidit scripto manus.</p>
<p>Amias.</p>
<p>(520) At cur Hauartus arce Londina perit?</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Si iure, vindex doceat aliquando Deus.</p>
<p>Amias.</p>
<p>Ius vult necari, patrios quotquot negant</p>
<p>Ritus et abeunt in maritales toros</p>
<p>Cum perduelli cuique religio sua est.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>(525) Sum perduellis et mei ritus ego?</p>
<p>Amias.</p>
<p>Papam Latinum sequeris.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Et fateor sequi.</p>
<p>Amias,</p>
<p>Diversa nostris iura scelerate fores.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Manere laus est in priorum dogmatis.</p>
<p>Amias.</p>
<p>Quoscumque ab alta parte glacialis poli</p>
<p>(530) Populos tuetur arctos et classes agit,</p>
<p>Flagitia vulgo quae patravisti legunt.</p>
<p>Te continente regna quod probri genus</p>
<p>Non vidit exlex patria?</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Quocumque arguor</p>
<p>Et ex libro quodcumque famoso obicis.</p>
<p>(535) Qui Galliam, Germaniamque et Flandriam</p>
<p>Aliosque fines turba Christiadum colunt,</p>
<p>Elizabetam principem crebra prece</p>
<p>Adhuc molestant et tuam mortem expetunt.</p>
<p>At ipsa nomen regium nulla inquinans</p>
<p>(540) Crudelitatis labe tibi vitam dedit.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Quod non ademit, illud obicias datum?</p>
<p>Egone ex sorore debeam aequali statu,</p>
<p>Genere atque sexu eodem et innocentiae</p>
<p>Sperare veniam? Iudicem reges habent?</p>
<p>(545) Quod si tamen cognata iudicium in parem</p>
<p>Exercet ullum sive amor legum iubet,</p>
<p>Cur statuit aliquid parte inaudita altera?</p>
<p>Amias.</p>
<p>Partes peregit tuus Amiltonus tuas</p>
<p>Coram Britannae rite concitis ad hoc</p>
<p>(550) Iudicibus aulae.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Nemini audiri ream</p>
<p>ln servitutem quattuor lustris datam?</p>
<p>Amias.</p>
<p>Huc venit omnis urbe missus regia</p>
<p>Coetus: dynastae, principes, docti, senes,</p>
<p>De causa abunde cognitum nuper tua.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>(555) Quid? Principis cognosse de causa minor?</p>
<p>Amias.</p>
<p>Elizabetae iudicis locum tenent.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Aliusne iudex a Deo reges manet?</p>
<p>Amias.</p>
<p>Es Anglicae privata reginae cliens.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Qua lege tandem subdor Anglorum duci?</p>
<p>Amias.</p>
<p>(560) Suscepit ad se teque protexit suam.</p>
<p>Stuarta.</p>
<p>Protexit? O ius gentium! Nonne audiit</p>
<p>Atque incitavit, qui malis contra fidem</p>
<p>Onerare falsis principem audebant, meos?</p>
<p>Quis tam ferum, tam triste praeteritis nefas</p>
<p>(565) Expertus annis? Quid prius querar? Tuam,</p>
<p>Scotas tenello flore qui gentes regis,</p>
<p>Iacobe fili? Vel genitricis vicem?</p>
<p>Vtriusque pariter, attamen potius meam:</p>
<p>Cuius superba sprevit herois preces,</p>
<p>(570) Et fors parentem properat indignis tibi</p>
<p>Auferre fatis. Caelites fallant metum.</p>
<p><hi rend="bold">Chorus Captivorum.</hi></p>
<p>Gens, quae ritus coluit priscos,</p>
<p>Qua Iordanis labitur unda,</p>
<p>Pecudum fibris et ture litans</p>
<p>(575) Et quae cultus amplexa Dei</p>
<p>Rite novatos et meliores</p>
<p>Lege priori, si quando suae</p>
<p>Religionis tempsit honorem</p>
<p>VeI falsorum simulacra deuur</p>
<p>(580) Vel plena dolo scita novorum</p>
<p>Sectata virum: quantos, eheu,</p>
<p>Quotque labores cladesque tulit!</p>
<p>Nam modo pugnax nullum a tergo</p>
<p>Tunc respiciens Sisara clavum</p>
<p>(585) Spretorque sacri numinis Eglon,</p>
<p>Modo crudeli Marte Philisteus</p>
<p>Et Madiani bellator eques.</p>
<p>Modo ferales Amalechitae</p>
<p>Pressere iugo genus Isacidum.</p>
<p>(590) Et sub Thaboro castre aut Libano</p>
<p>Aut Gelboëis fudere iugis</p>
<p>Alibique diis adfusa prius</p>
<p>Et fabrefactos ante iuvencos</p>
<p>Atque in lucis strata Profanis</p>
<p>(595) Et divini nescia iussus.</p>
<p>Quis sat misera voce queratur</p>
<p>Clausum longo tennpore caeluiìl</p>
<p>Terris imbres ultro negasse</p>
<p>Tanquam rigidam ferri cameram</p>
<p>(600) Diraque fame vulgo exstinctum</p>
<p>Mortale genus? Quis mihi dignas</p>
<p>Det ploranda Solyma lacrimas,</p>
<p>Quae populorum regina ingens</p>
<p>Tantumque alias superans urbes</p>
<p>(605) Quantum nebulas arduus aether?</p>
<p>Postquam numinis oblita minas</p>
<p>Nec simulacris rite litavit,</p>
<p>Sacra confestim vertit ab imo</p>
<p>Dux Assyrius moenia fundo</p>
<p>(610) Et Salomonis penetrale vetus.</p>
<p>Caesi iuvenes et communi</p>
<p>Senibus pueri puerisque senes</p>
<p>Funere iuncti, caesae matres</p>
<p>VeI servitum ductae ad Syrii</p>
<p>(615) Regna tyranni.</p>
<p>Heu heu geminas post terga manus</p>
<p>Capta revinctum</p>
<p>Heu Sedechiam saeva suorum</p>
<p>Fata videntem!</p>
<p>(620) Illa antiquis cognita saeclis,</p>
<p>Haec mala nostris:</p>
<p>Vbi religio mutata prior:</p>
<p>Et turba semel credita crevit</p>
<p>Inimica piis, illa errorum</p>
<p>(625) Sedula fautrix, qua celsa ferit</p>
<p>Astra Caledon, qua dat ratibus</p>
<p>Anglia portus. Etenim regis</p>
<p>Nos aetherei iusta fatigat</p>
<p>Ira merentes; cum Moravio</p>
<p>(630) Auctore mali funere merso</p>
<p>Amiltoni vindice dextra</p>
<p>Subiit Scotiae Mortonus atrox:</p>
<p>Quo sua nostris auspice misit</p>
<p>Agmina terris atque latrones</p>
<p>(635) Angla virago;</p>
<p>Vbi nec divis fana supersunt,</p>
<p>Vbi nec superat gaza, nec ulli</p>
<p>Sua delubro gratia mansit.</p>
<p>Nam templa iacent aequata solo</p>
<p>(640) Aut stant vacuae numine moles</p>
<p>Et sacrilega male voce sonant.</p>
<p>Atque ut cladis nostrae cumulo</p>
<p>Totque piorum caedibus illic</p>
<p>Nil queat addi neve bonorum</p>
<p>(645) Possit haberi spes ulla super,</p>
<p>Decus ipsa Scoti regina soli</p>
<p>Atavis ducens regibus ortum.</p>
<p>Iam bis denos exsulat annos</p>
<p>Solio princeps exacta suo</p>
<p>(650) Atque Britannae metuit leges</p>
<p>Vix par magnis hucusque malis.</p>
<p>Eheu species, species regum</p>
<p>Indigna nuru! Nimis o cuivis</p>
<p>Aspera, cuivis flagitioso</p>
<p>(655) Fortuna reo iure levanda;</p>
<p>Quae tamen insons impune caput</p>
<p>Hactenus urget!</p>
<p>O humanae sine lege vices !</p>
<p>Nec dubitamus cernere iustos</p>
<p>(660) Omnia divos.</p>
</div>
<div type="level1" xml:id="actvs-tertivs.">
<head>7. ACTVS TERTIVS.</head>
<p>Drurius.</p>
<p>Humana nimium principis nostrae manus</p>
<p>Tollat Stuartam rebus Anglorum grauem,</p>
<p>Aut cuncta pereunt quodque praesagit mihi</p>
<p>Mens tacita d.udum, concidit patriae status,</p>
<p>(665) Meliusque restituta religio retro</p>
<p>Pessumque dabitur, si, quod avertat Deus,</p>
<p>Bello superbos Gallia auxilio semel</p>
<p>Guisios et urbes hucce dotales agat</p>
<p>Opesque pariter conferat princeps Hiber</p>
<p>(670) Scotusque nonilum matris oblitus puer,</p>
<p>Quem comprehensum vinsulis una fuit</p>
<p>Par continere: utrumque cessisset tibi,</p>
<p>Titheraea, sceptrum; graditur interea potens</p>
<p>Heresque regni duplicis. At melius tamen,</p>
<p>(675) Timor, ominare; melius incertas vices</p>
<p>Incerte loquere. De rea excedat metus:</p>
<p>Quamquam decebat obrutam merito malo</p>
<p>Poenas dedisse numini infenso graves.</p>
<p>Amias. Drurius.</p>
<p>Amias.</p>
<p>Virtus dolusve feminae perdet caput,</p>
<p>(680) Quae sat malorum machinatrix facinorum</p>
<p>Fuit in ruinam nuper et cladem Angliae</p>
<p>Nostrique ritus atque regalis domus.</p>
<p>Promisit illud opera Giffordi recens,</p>
<p>Perspecta regni quem dedit rebus fides</p>
<p>(685) Sive Anglicano sive Celtarum solo.</p>
<p>Drurius.</p>
<p>Effare quinam?</p>
<p>Amias.</p>
<p>Tecta profugorum colit.</p>
<p>At at cavendum, ne quis arcana occupet.</p>
<p>Drurius.</p>
<p>Prosequere. Locus hic arbitros nullos habet,</p>
<p>Amias.</p>
<p>Curas ibidem fictus exposuit suas</p>
<p>(690) Et ceterorum, quotquot illius notae</p>
<p>Restant in Anglis atque servitio Scotam</p>
<p>Longo teneri pro fide et regno dolent.</p>
<p>Hanc posse forsan, si quis auxilium daret,</p>
<p>Tuto expediri. Quin peregrinos ait</p>
<p>(695) Isthuc Britannos callidus secum pares</p>
<p>Adicere curas idque consilium datis</p>