-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 4
/
Copy pathbenesa-d_sat_croala8033200.croala-lat1.xml
3311 lines (3311 loc) · 220 KB
/
benesa-d_sat_croala8033200.croala-lat1.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc xml:id="benesa-d_sat_croala8033200.croala-lat1">
<titleStmt>
<title>Sermonum liber, versio electronica</title>
<author ref="http://www.wikidata.org/entity/Q31198595">
<persName xml:lang="hr">Beneša, Damjan</persName>
<date>1476-1539</date>
</author>
<editor role="annotator" xml:id="viaf311814881">
<persName>
<ref type="viaf" target="311814881">Antun Agić</ref>
</persName>
</editor>
<editor>
<persName xml:id="viaf2726561">
<ref type="viaf" target="2726561">Vladimir Rezar</ref>
</persName>
</editor>
<respStmt>
<resp>Hanc editionem electronicam curavit</resp>
<persName>
<ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
</persName>
</respStmt>
</titleStmt>
<publicationStmt>
<publisher>
<orgName>
<ref type="viaf" target="124389134">Filozofski fakultet Sveučilišta u
Zagrebu</ref>
</orgName>
</publisher>
<authority>Znanstveni projekt Tekstualne mreže ranonovovjekovne Hrvatske (<placeName ref="3186886">Zagreb</placeName> Hrvatska).</authority>
<pubPlace>
<placeName ref="3186886">Zagreb</placeName>
</pubPlace>
<date>Siječanj 2018</date>
<availability>
<licence target="http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/" notBefore="2018-01-01">
<p>The Creative Commons Attribution 3.0 Unported (CC BY 3.0) Licence applies to
this document.</p>
<p>The licence was added on January 1, 2018.</p>
</licence>
</availability>
</publicationStmt>
<notesStmt>
<note>Created by the <ref target="http://cte.oeaw.ac.at/">Classical Text Editor</ref>
</note>
</notesStmt>
<sourceDesc>
<bibl>Rezar 2017</bibl>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<langUsage>
<language ident="lat" xml:lang="hrv">latinski</language>
</langUsage>
<creation>
<date from="1499" to="1539" period="15xx_1_third">c. 1499 - c. 1539</date>
</creation>
<textClass>
<keywords scheme="typus">
<term>poesis</term>
</keywords>
<keywords scheme="aetas">
<term>Litterae renatae (1400-1600)</term>
<term>Saeculum 16 (1501-1600)</term>
<term>1501-1550</term>
</keywords>
<keywords scheme="genre">
<term>poesis - satura</term>
</keywords>
</textClass>
</profileDesc>
</teiHeader>
<text>
<front>
<milestone unit="page" n="82"/>
<docTitle>
<titlePart>SermonVm liber Damiani Benessę</titlePart>
</docTitle>
</front>
<body>
<div type="poesis-sermo" n="s1" met="hexameter">
<milestone unit="page" n="96"/>
<head> Satyra<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w6">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Satyra prima] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">quis et quid in hominis uita laudandum, et cui
magistratus honoresque mandandi sint, disputatur; datatio incerta, sed post
a. 1530. satyra scripta uidetur, cum Benessa poesi religiosae magis uacare
coepit</hi>
</p>
</note>
<seg xml:id="w6">prima</seg>
</head>
<l n="s1.1"> Seposito<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w13">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Seposito … labore] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">scribendi, ut uidetur, libros carminis epici De
morte Christi</hi>
</p>
</note> interea scribendi sacra <seg xml:id="w13">labore</seg>
</l>
<l n="s1.2">Nunc paucis iuuat hic rationem sumere <orig>uitę</orig>.</l>
<l n="s1.3">Proposito semel an pergam, aut diuertere calle</l>
<l n="s1.4">Expediat, qua vulgus iners uestigia pone</l>
<l n="s1.5">Linquit, et impressa, quo semita ducit, harena</l>
<l n="s1.6">Ostendit suadens assuescere tramite trito?</l>
<l n="s1.7">Ardua si tendas uirtutum ascendere, parui</l>
<l n="s1.8">Non assis fueris cunctis spectantibus aurum,</l>
<l n="s1.9">Ciuiles et opes, magis et nunc quam esse teneri.</l>
<l n="s1.10">Omne quidem campo tulit<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w72">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">tulit … punctum] </mentioned>
cf. <bibl>Hor. Ars P. 343</bibl>
</p>
</note> assentatio <seg xml:id="w72">punctum,</seg>
</l>
<l n="s1.11">Re parua et magna populo sententia concors,</l>
<milestone unit="page" n="96v"/>
<l n="s1.12">Non pugnare uiris, obliquant tramite recto</l>
<l n="s1.13">Si gressus, praua et patientem sorbere<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w94">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">sorbere quęque] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">metr. corrupt.</hi>
</p>
</note>
<seg xml:id="w94">
<orig>quęque</orig>:</seg>
</l>
<l n="s1.14">Ista magistratus ac cuncta insignia donant.</l>
<l n="s1.15">Conuentus adeas, neu tu periuria uita.</l>
<l n="s1.16">Inde uenit tantum censeri et dicier: »Hic est,</l>
<l n="s1.17">Insuper expediet <orig>quęcunque</orig> libenter amici,</l>
<l n="s1.18">Istum <orig>quęre</orig>, tibi priuata et publica curet.«</l>
<l n="s1.19">Sin asper solitis alio tu deuius ibis,</l>
<l n="s1.20">Sudorum decus et uirtutem mente secutus,</l>
<l n="s1.21">Nemo colet uiuum, tum demum ignotus obibis.</l>
<l n="s1.22">Sin capit, ingenii <orig>quidcunque</orig> exercet acumen,</l>
<l n="s1.23">Hic quoque sunt artes <orig>pręscriptaque</orig> certa, parantur</l>
<l n="s1.24">Indocti nobis qua nam suffragia vulgi.</l>
<l n="s1.25">Autor materia non hac tibi futilis, et non</l>
<l n="s1.26">Inficiendus erit, suadet<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w179">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">suadet … fratri] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">forsan Cicero in epistulis ad Quintum
fratrem</hi>
</p>
</note> qui codice <seg xml:id="w179">fratri.</seg>
</l>
<l n="s1.27">
<orig>Hęc</orig> tacita vulgus mihi fac immurmuret aure:</l>
<l n="s1.28">Responsum, ut ualeo, sermoni redditur isti</l>
<l n="s1.29">
<orig>Pręsens</orig>, tu mentem dictis aduerte parumper.</l>
<l n="s1.30">Ingenii fateor pariter me ut <orig>cętera</orig> plebs est,</l>
<l n="s1.31">
<orig>Pręteritus</orig> doleo, cupio laudarier idem,</l>
<l n="s1.32">Sed modus et ratio, quibus est utrumque, tenendum.</l>
<l n="s1.33">Ambiri nam debet honor uirtutibus omnis,</l>
<l n="s1.34">Nec prodest aliter laudari, onus aggrauat omne,</l>
<l n="s1.35">Quod supra uires humeris imponitur, apte</l>
<l n="s1.36">Nec toga, <orig>mensurę</orig>
<orig>quę</orig> non respondeat, <orig>hęret</orig>.</l>
<l n="s1.37">Forte tamen <orig>quęris</orig> si clarius ista doceri,</l>
<l n="s1.38">Audire interea neu te fastidiat, oro,</l>
<l n="s1.39">Si noster paulum sermo prolixior esset,</l>
<milestone unit="page" n="97"/>
<l n="s1.40">Quamuis longa quidem iucunda est fabula, quando</l>
<l n="s1.41">Vrbane narrant et singula moribus aptant.</l>
<l n="s1.42">Sed ne principio nobis inconditus erret,</l>
<l n="s1.43">Id primum et certa debet ratione notari,</l>
<l n="s1.44">Qui laudem, uel qui <orig>pręscribit</orig> finis honorem.</l>
<l n="s1.45">Ergo laudamus quod credimus utile nobis:</l>
<l n="s1.46">Quod fit, ut inuentum est, id dicimus utile demum.</l>
<l n="s1.47">Sunt inuenta quidem scindendis sarcula glebis:</l>
<l n="s1.48">Laudamus <orig>quęcunque</orig> probe proscindere possunt.</l>
<l n="s1.49">Portandoque habiles oneri laudamus asellos,</l>
<l n="s1.50">Quod tali natura tulit, sic dicitur, illos</l>
<l n="s1.51">Officio, nostrosque iuuent hac parte labores.</l>
<l n="s1.52">At contra, fuerit quod mancum et inutile, temnunt:</l>
<l n="s1.53">Afficimus rursus, quod <orig>cętera</orig>
<orig>pręstat</orig>, honore.</l>
<l n="s1.54">Id rebus magnis debetur, uimque decusque</l>
<l n="s1.55">Quarum miratis obnoxia pectora restant.</l>
<l n="s1.56">Inde et templa<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w373">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">templa … diuum] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">pro</hi> templa deum quidem</p>
</note> quidem <seg xml:id="w373">diuum</seg> sacramus honori,</l>
<l n="s1.57">Quippe rati multum natura quod eminet illa.</l>
<l n="s1.58">Qualia sunt <orig>isthęc</orig>, tu mecum collige paucis.</l>
<l n="s1.59">Quod sit laude minus, <seg xml:id="w394">nulli</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w394">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">nulli] </mentioned>nullum <hi rend="font-style:italic;">Aghich</hi>
</p>
</note>
<orig>pręstamus</orig> honorem,</l>
<l n="s1.60">Vt risum moueat, spectantem haud tale macello</l>
<l n="s1.61">Qui medio pecudes <orig>cędentem</orig> stultus honoret,</l>
<l n="s1.62">Et non esse locum facto uel dixerit ipse,</l>
<l n="s1.63">Affectu petitur qui tali, et rideat ultro.</l>
<l n="s1.64">Sed nec honorantur laudem <orig>quęcunque</orig> merentur:</l>
<l n="s1.65">Quo uehitur, quis honoret equum, sit quamlibet acer,</l>
<l n="s1.66">Spectatusque omni laudetur parte, uel alnum</l>
<l n="s1.67">An quis honorauit, <orig>quę</orig>
<seg xml:id="w449">uello</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w449">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">uello] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">ita</hi>
</p>
</note> et remige currit,</l>
<milestone unit="page" n="97v"/>
<l n="s1.68">Et nulli <seg xml:id="w455">uello</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w455">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">uello] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">ita</hi>
</p>
</note> quamuis nec remige cedat?</l>
<l n="s1.69">Primus honoratur Deus ipse, et <orig>cętera</orig> posthac,</l>
<l n="s1.70">Vt <orig>quęque</orig> accedunt <orig>naturę</orig> proxima tali.</l>
<l n="s1.71">Ergo id <orig>naturę</orig>
<orig>pręscriptum</orig> est limite certo, </l>
<l n="s1.72">Quodque hominem est infra, nil dignum <seg xml:id="w489">quippe</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w489">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">quippe] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">sscr. pro</hi> tale</p>
</note> putatur,</l>
<l n="s1.73">Cui <orig>pręstetur</orig> honor, fuerit laudabile quamuis.</l>
<l n="s1.74">Atque ita dignari nobis licet hactenus illum,</l>
<l n="s1.75">Captus ei quod sit <orig>diuinę</orig> mentis et haustus</l>
<l n="s1.76">Rerum, quas oculis longe natura remouit.</l>
<l n="s1.77">Hinc honor haud aliunde quidem tibi debet haberi,</l>
<l n="s1.78">Hoc digni quicunque adeunt <orig>cęlestia</orig> mente</l>
<l n="s1.79">Et capiunt, uitam <orig>quę</orig> regula temperat, illinc.</l>
<l n="s1.80">Vnde huc processit, sermo reuocetur eodem.</l>
<l n="s1.81">Qui uult laudari, meritis ut <orig>pręstet</orig> oportet.</l>
<l n="s1.82">Ridiculus fuerit tandem non omnibus ille,</l>
<l n="s1.83">Qui nil <orig>pręcipuum</orig> de se promittit, et idem</l>
<l n="s1.84">Contendat, nec parte uelit melioribus ulla</l>
<l n="s1.85">Cedere, et in populo nomen si <orig>quęrat</orig> inane?</l>
<l n="s1.86">Fac teneat, quem uult, infausto hunc omine plebes,</l>
<l n="s1.87">Atque ea sit passim turpis parasitus eidem:</l>
<l n="s1.88">Exitio talis non totis rebus aletur?</l>
<l n="s1.89">Officiet, quod nescit opus, quando <orig>aedere</orig> perget</l>
<l n="s1.90">Exactus: frustra damnabit inutile tunc iam</l>
<l n="s1.91">Consilium populus delusus imagine falsa.</l>
<l n="s1.92">Iccirco quod nostra quidem sententia rerum</l>
<l n="s1.93">Ingenium haud mutat, credas utcunque, manebit</l>
<l n="s1.94">Vt natum atque aptum est, erroris protinus exsors,</l>
<l n="s1.95">Quo nos afficimus certe nullatenus illud.</l>
<l n="s1.96">Anne aliquis solo cerdonem fecerit unquam</l>
<milestone unit="page" n="98"/>
<l n="s1.97">Arbitrio, uel si quem alium uis ponere fabrum,</l>
<l n="s1.98">Qui studium, qualem <orig>quęris</orig>, non attigit artis?</l>
<l n="s1.99">Sed minimis si nil rebus nos mente mouemus,</l>
<l n="s1.100">An fieri indoctos prudentes posse putandum est,</l>
<l n="s1.101">Si tales populus uel totus dixerit esse?</l>
<l n="s1.102">Aut, utcunque sibi quadret res, uertitur ipsa</l>
<l n="s1.103">Mens potius, tunc uera, capit dum quodlibet, ut se</l>
<l n="s1.104">Porro habet, et mendax aliter, dum intelligit illa?</l>
<l n="s1.105">Verum non adeo re omni iam percipit aeque</l>
<l n="s1.106">Errorem uulgus, alternas quippe soluto</l>
<l n="s1.107">Mutantem soleas exsibilat illico risu.</l>
<l n="s1.108">Atque idem patitur, cum mens sibi dissidet ipsa</l>
<l n="s1.109">Et <orig>sępe</orig> assentans ingentia crimina nutrit.</l>
<l n="s1.110">Crede, animi populus nunquam fuit arbiter aequus,</l>
<l n="s1.111">Deceptusque suo se damno decipit ipsum.</l>
<l n="s1.112">Huius non igitur iam ducit opinio si quem,</l>
<l n="s1.113">Laudandus, merito uerum narratur in urbe,</l>
<l n="s1.114">Quem iam commendat uirtus et fortia facta.</l>
<l n="s1.115">Sic probitate sua laudari conuenit omneis,</l>
<l n="s1.116">Non errore, tenet vulgi sententia <seg xml:id="w791">forte</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w791">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">forte] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">pro </hi>si quem</p>
</note>
</l>
<l n="s1.117">Si quem de nobis, et commutarier ista,</l>
<l n="s1.118">Vilescat probus et precio contra improbus esset:</l>
<l n="s1.119">Aeque etenim semper priuata et publica <orig>lęsit</orig>.</l>
<l n="s1.120">Propterea afficiunt, quos iam uirtutibus esse</l>
<l n="s1.121">
<orig>Pręstantes</orig> norunt, meritis hinc laudibus omneis.</l>
<l n="s1.122">Sunt simulacra tamen, ueluti delubraque haberi</l>
<l n="s1.123">Qui <orig>quęrunt</orig>, et qui pudeat laudatus, honorem</l>
<milestone unit="page" n="98v"/>
<l n="s1.124">Arcetur nullo penitus ambire rubore.</l>
<l n="s1.125">O ciues, quid agunt studium et comitia uestra?</l>
<l n="s1.126">Nam spes nulla quidem, quo iam fiat utilis unquam</l>
<l n="s1.127">Indigno indoctus porro <orig>pręfectus</orig> honori.</l>
<l n="s1.128">Sic quicunque aliis <orig>pręstantior</orig> optat haberi,</l>
<l n="s1.129">
<orig>Pręditus</orig> in primis studeat uirtutibus esse,</l>
<l n="s1.130">Insomnes noctes tibi quas sudorque parabunt,</l>
<l n="s1.131">Non exorati uani suffragia vulgi.</l>
<l n="s1.132">Et colat ille animum, <orig>cęlestia</orig>
<orig>quęrat</orig> adire,</l>
<l n="s1.133">Atque sibi <orig>uitę</orig> moderamen <seg xml:id="w901">comparet</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w901">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">comparet] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">pro</hi> querat</p>
</note> inde.</l>
</div>
<div type="poesis-sermo" n="s2" met="hexameter">
<head> Satyra<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w905">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Satyra secunda] </mentioned> de male regenda
re publica: minimis in rebus quaeritur ars, qua sine frustra operam consumere
omnem homines credunt; arte tamen nulla maiora negotia tractantur, quod nemo
didicit, nemo nescire uidetur, quale moderamen debeatur rebus regendis </p>
</note>
<seg xml:id="w905">secunda</seg>
</head>
<l n="s2.1"> Scribendi tempus potiorque <seg xml:id="w909">
<orig>occassio</orig>
</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w909">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">occassio] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">ita, metri causa</hi>
</p>
</note> nunquam</l>
<l n="s2.2">Contigit, errores ut qui deriserit olim,</l>
<l n="s2.3">Nunc agitet pleno <orig>pręcordia</orig> tota <seg xml:id="w922">
<orig>cachino</orig>.</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w922">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">cachino] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">ita</hi>
</p>
</note>
</l>
<l n="s2.4">Non armis melius quam risu protinus alto</l>
<l n="s2.5">Stultitia est agitanda hominum: cape commoda tela</l>
<l n="s2.6">Temporibus, qua sunt non magna pericula, fige.</l>
<l n="s2.7">Interea hanc mecum rationem pone, tabella,</l>
<l n="s2.8">Et bene quo uergat nunc calculus iste tuere.</l>
<l n="s2.9">Nomina non frustra sunt ipsis indita rebus</l>
<l n="s2.10">Et cupiunt prorsus <orig>pręscripto</orig> fine teneri.</l>
<l n="s2.11">Nauclerus bibulam tumido regat aequore puppim,</l>
<l n="s2.12">Ponere mensura iusta sciat ordea <seg xml:id="w983">mannus,</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w983">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">mannus] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">ita (not. Aghich)</hi>
</p>
</note>
</l>
<l n="s2.13">Et bene stringat equos; audax facundia demum</l>
<l n="s2.14">Rhetora sic quascunque animat defendere causas.</l>
<l n="s2.15">Sic, quid iura iubent, exquirat nosse senatus, </l>
<l n="s2.16">Quod nisi, clamorem tollent subsellia <orig>sępe</orig>.</l>
<l n="s2.17">Prouectus fieri paulatim atque ordine certo</l>
<milestone unit="page" n="99"/>
<l n="s2.18">Norit, qui spectat recte incunabula nostra:</l>
<l n="s2.19">Artus componit puerorum fascia prima.</l>
<l n="s2.20">Esse sibi mox urget opi, quod cernit et audit,</l>
<l n="s2.21">Prorsus adhuc infans secum meditatur et ipsam</l>
<l n="s2.22">Ore ciet linguam, uoces ac digerit apte.</l>
<l n="s2.23">Accedunt artes <orig>uarię</orig> et doctrina magistri:</l>
<l n="s2.24">Tum subit et morum bifido iam limite callis.</l>
<l n="s2.25">Quamlibet et fuerit <orig>diuersę</orig> hinc optio <orig>uitę</orig>,</l>
<l n="s2.26">Cuncta tamen finem natura <orig>hęc</orig> cogit ad unum,</l>
<l n="s2.27">Qua uita hos una ciuilis colligit urbe,</l>
<l n="s2.28">
<orig>Quę</orig> tantum ex uariis simplex euasit et una,</l>
<l n="s2.29">Conciliatque uirum iam munera cuique uicissim.</l>
<l n="s2.30">Sic agaso mercis festinat in oppida uector,<note resp="viaf311814881" place="end" type="n2" rend="visible" n="1" target="#fn1" targetEnd="#fn1">
<p rendition="#rd-Text"> Male corripuit auctor secundam syllabam uocis <mentioned>agaso</mentioned>.</p>
</note>
<anchor type="N2" xml:id="fn1"/>
</l>
<l n="s2.31">Inferat annonam mandenti ut sedulus urbi,</l>
<l n="s2.32">Siue opus huic alio fuerit, conuectet abunde,</l>
<l n="s2.33">Vt nulli proprio mentiri munere fas sit.</l>
<l n="s2.34">Nil sibi cum radiis, lanam qui carminat, inquit,</l>
<l n="s2.35">Et licet huic nescire colo deducere filum,</l>
<l n="s2.36">Peccaturque adeo, fateor, nil hactenus usquam.</l>
<l n="s2.37">Verum qua uitam <orig>infęlix</orig> inuaserit error</l>
<l n="s2.38">Dicendum: minimis in rebus <orig>quęrimus</orig> artem,</l>
<l n="s2.39">Qua sine frustra operam consumere credimus omnem.</l>
<l n="s2.40">Arte tamen nulla maiora negotia tractas,</l>
<l n="s2.41">Prorsus, ut expedias prudenter qualia, refert.</l>
<l n="s2.42">Quod nemo didicit, nemo nescire uidetur,</l>
<l n="s2.43">Debetur rebus moderamen quale regendis.</l>
<l n="s2.44">Et cum uulgaris non id prudentia <orig>pręstet</orig>,</l>
<milestone unit="page" n="99v"/>
<l n="s2.45">Omnia <orig>quę</orig> penetrans diuina humanaque nouit</l>
<l n="s2.46">Atque simul rerum longo profecit ab usu,</l>
<l n="s2.47">Quilibet at <orig>pręferri</orig> aliis contendit in illo,</l>
<l n="s2.48">Quod tamen haud sensit studiis quibus esset adeptus.</l>
<l n="s2.49">Hac igitur dudum uehemens insania uenit,</l>
<l n="s2.50">Inde ruunt omnes passim discrimine nullo</l>
<l n="s2.51">Atque frequens populo dominari turba peroptat.</l>
<l n="s2.52">Sed quibus hoc meritis, quali studioue tenetur,</l>
<l n="s2.53">Non curant, partes certantque fauoribus urbis.</l>
<l n="s2.54">Hinc excussa suo est de limite semita dudum,</l>
<l n="s2.55">
<orig>Hęremus</orig> salebris abducti in deuia sensim,</l>
<l n="s2.56">Tantaque consertis prodierunt agmina pugnis</l>
<l n="s2.57">Et fecere foro <orig>cędes</orig>, in <orig>pręlia</orig> campos</l>
<l n="s2.58">Legerunt, tum iura furor commiscuit una.</l>
<l n="s2.59">Hinc mala <orig>quę</orig> ueniunt nimium doluere dolentque,</l>
<l n="s2.60">At non attendunt, ea pestis ut ingruit orbi,</l>
<l n="s2.61">Principio quali corrupto scilicet olim.</l>
<l n="s2.62">Rursus et hoc mecum, <orig>quęso</orig>, scrutare parumper.</l>
<l n="s2.63">Virtutis <orig>nostrę</orig>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w1326">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">nostrę … gradus] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">pro</hi> cum sit gradus nostrę</p>
</note> cum sit <seg xml:id="w1326">gradus</seg> ultimus ille,</l>
<l n="s2.64">Vt tollant sese mortalia pectora <orig>cęlo</orig>
</l>
<l n="s2.65">Atque Dei interior menti intercederet usus,</l>
<l n="s2.66">Vnde ferat leges monitis instructa supernis,</l>
<l n="s2.67">
<orig>Hęc</orig> primum sua vota ferens libauit ad aras</l>
<l n="s2.68">Et summo populos induxit <orig>pręuia</orig>
<orig>cęlo</orig>.</l>
<l n="s2.69">Post hinc et terris misteria capta litandi</l>
<l n="s2.70">Atque sacerdotum sanctum genus aede dicatum est,</l>
<l n="s2.71">Huius enim populi pro noxa supplice uoto</l>
<milestone unit="page" n="100"/>
<l n="s2.72">Orare, et rudibus sacras exponere leges,</l>
<l n="s2.73">Et uerbo ac factis <orig>reliquę</orig>
<orig>pręcedere</orig>
<orig>turbę</orig>,</l>
<l n="s2.74">Monstrantis facili, quo tenderet, indice metam.</l>
<l n="s2.75">Huic si prouisum est, egeat ne forsitan, amplis</l>
<l n="s2.76">Diuitiis, illi collataue plurima, larga</l>
<l n="s2.77">Impartire manu quo demum possit <orig>egęnis</orig>,</l>
<l n="s2.78">Quid fiet, dic, <orig>quęso</orig>, tibi sic uota secundent,</l>
<l n="s2.79">Si uariet morem rerum <orig>pręposterus</orig> ordo?</l>
<l n="s2.80">Villicus imprudens et inutilis ille uidetur,</l>
<l n="s2.81">
<orig>Prę</orig> cunctis tali fuerit qui sedulus in re,</l>
<l n="s2.82">Instrumenta suis ut comparet usibus apta,</l>
<l n="s2.83">Negligat ast operas idem, quas exigit hora.</l>
<l n="s2.84">Diuitias alio qui uertit, scilicet olim</l>
<l n="s2.85">Quam quo <orig>collatę</orig>, fueritque hic nepos et exlex,</l>
<l n="s2.86">Cuius nil intra, sit prorsus totus et extra</l>
<l n="s2.87">Sensibus addictus uariaque cupidine tractus,</l>
<l n="s2.88">Anne obeat <orig>pręscripti</orig> operis tibi munera recte?</l>
<l n="s2.89">Terrarum <seg xml:id="w1498">
<orig>elebero</orig>
</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w1498">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">elebero] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">ita</hi>, eleboro <hi rend="font-style:italic;">Aghich</hi>
</p>
</note> medico nunc indiget orbis:</l>
<l n="s2.90">Quem nemo proprii censorem deligat actus,</l>
<l n="s2.91">Huic summa atque status commissa est publica cura,</l>
<l n="s2.92">Cum re priuata peccent leuiore periclo.</l>
<l n="s2.93">
<orig>Iudęi</orig> melius, quorum de more uetusto</l>
<l n="s2.94">Seruatum prisca prolem descendere stirpe</l>
<l n="s2.95">Coniugio ritu celebrato et lege paterna,</l>
<l n="s2.96">Non lucro captus, non ambitionis honore,</l>
<l n="s2.97">Olim qui fieri debebat forte sacerdos.</l>
<l n="s2.98">Maiores nostri monitis sublimibus acti</l>
<l n="s2.99">Sistebant solio cuicunque insisteret aura</l>
<milestone unit="page" n="100v"/>
<l n="s2.100">
<orig>Cęlestis</orig> capiti; tunc nil humanus agebat</l>
<l n="s2.101">Quippe fauor, <orig>curę</orig> tantum diuina fuere.</l>
<l n="s2.102">At nunc miscentes inuoluimus omnia subter:</l>
<l n="s2.103">Quo nam abiere, precor, uirtus doctrinaque cleri</l>
<l n="s2.104">Et constans <orig>rigidę</orig> tantum obseruantia Legis?</l>
<l n="s2.105">Abstulit et pessum dedit omnia praua libido,</l>
<l n="s2.106">Irrupitque aulas et regum sceptra recepit,</l>
<l n="s2.107">
<orig>Quę</orig> nunc arbitrio uersat temeraria gentes,</l>
<l n="s2.108">Miscet et in totas deducit <orig>pręlia</orig> terras.</l>
<l n="s2.109">Quidue ultra integrum retinenti manserit, oro?</l>
<l n="s2.110">Tellus et canens agitatis fluctibus aequor</l>
<l n="s2.111">Optat adhuc bellum, et sumptis accingitur armis</l>
<l n="s2.112">Quem penes, heu, resident pacati iura tumultus.</l>
<l n="s2.113">Quam diuersa hodie cerno et pugnantia secum,</l>
<l n="s2.114">Hos mores <orig>uitę</orig> et <orig>quę</orig> insignia Syngrapha <orig>pręfert</orig>!</l>
<l n="s2.115">Non <orig>hęc</orig> regna <orig>sacrę</orig>
<orig>pręscribunt</orig> qualia leges,</l>
<l n="s2.116">Infensus generi sed <orig>quę</orig> formauerit ultro</l>
<l n="s2.117">Humano Demon: namque his obnoxia factis</l>
<l n="s2.118">Corda tenet populi uictorque hinc imperat orbi.</l>
<l n="s2.119">
<orig>Illicet</orig> arma uirum Christi sparsura cruorem</l>
<l n="s2.120">Expedit et sonitu iam classica pulsat acuto,</l>
<l n="s2.121">Efferat et reges odiis inimicat amaris.</l>
<l n="s2.122">Eia tibi optatum bona fors diadema reponit,</l>
<l n="s2.123">Anne adsit tamen et qua munus id arte tuetur:</l>
<l n="s2.124">Quod ni, iam studio tanto nil protinus actum est,</l>
<l n="s2.125">Constiterit demum exemplo, quod <orig>quęritur</orig>, illo.</l>
<l n="s2.126">In tenebris agimus pereunti hoc tempore <orig>uitę</orig>,</l>
<l n="s2.127">Cuilibet accendit baptismi gratia lumen,</l>
<milestone unit="page" n="101"/>
<l n="s2.128">Erroris culpa quod nos defendit ab omni.</l>
<l n="s2.129">In studio positum est et cura <orig>pręsidis</orig> alta,</l>
<l n="s2.130">Desidia extinctum humana ne forte periret,</l>
<l n="s2.131">Dum cauet, antiqui ut maneant exempla rigoris</l>
<l n="s2.132">Atque simul crescat diuina scientia terris.</l>
<l n="s2.133">Vosmet in hac trutina cur non disquiritis ergo,</l>
<l n="s2.134">Quis cedunt commissa olim moderamina rerum?</l>
<l n="s2.135">Nos stulti potius, qui non aduertimus, omnis</l>
<l n="s2.136">Hac <orig>nostrę</orig> pridem quod <orig>uitę</orig> irrepserit error,</l>
<l n="s2.137">Cum studium priscum uestro est hoc more repulsum.</l>
</div>
<div type="poesis-sermo" n="s3" met="hexameter">
<head>Satyra<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w1824">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Satyra III] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">exhortatio principum Christianorum, hoc est
Francisci, Caroli et Ferdinandi regum, ad concordiam reconciliandam et rem
contra Turcas communiter gerendam; pro certo circa a. 1534, cum Benessa
litteras satis elegantes eiusdem argumenti ad reges memoratos scripsit</hi>
</p>
</note>
<seg xml:id="w1824">
<num>III.</num>
</seg>
</head>
<l n="s3.1"> Sermoni nostro refert, Suadela<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w1829">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Suadela Venusque] </mentioned>
cf. <bibl>Hor. Epist. I, 6, 38</bibl>
</p>
</note>
<seg xml:id="w1829">Venusque</seg>
</l>
<l n="s3.2">Adsit, tam prodit coram qui regibus audax,</l>
<l n="s3.3">Et memori, quoniam summis de rebus habetur,</l>
<l n="s3.4">Vatis<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w1849">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Vatis … alutę] </mentioned>
cf. <bibl>Mart. VII, 35, 1</bibl>
</p>
</note> inesse <orig>nigrę</orig> pondus dicentis <seg xml:id="w1849">
<orig>alutę</orig>,</seg>
</l>
<l n="s3.5">Par<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w1863">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Par … 6 cura] </mentioned>
cf. <bibl>Hor. Sat. I, 6, 30-33</bibl>
</p>
</note>
<orig>furię</orig> Barri, per quam est iniecta puellis</l>
<l n="s3.6">De tam deliro scitandi singula <seg xml:id="w1863">cura.</seg>
</l>
<l n="s3.7">Sed ne subiciam semel inconsultius ausus,</l>
<l n="s3.8">Non possum, cunctas hinc corrogo prouidus artes,</l>
<l n="s3.9">Versauique modos, aditus quibus aptior esset,</l>
<l n="s3.10">Arma uolens hodie, <orig>quę</orig> cerno, tollere dextris,</l>
<l n="s3.11">Atque alia et multo potiora impingere rursus.</l>
<l n="s3.12">Vnde ergo affari reges exordiar, orbis</l>
<l n="s3.13">Lumina et ingentes quassantia sidera terras?</l>
<l n="s3.14">Sed placet <orig>hęc</orig> primo procedat fabula blande.</l>
<l n="s3.15">Si<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w1929">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Si … 16 pugnent] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">sc. allusio ad simultates inter Franciscum
Gallorum et Carolum Romanorum reges </hi>
</p>
</note> geminum pastor sinat inter ouilia caprum</l>
<l n="s3.16">Aduersis animis ut toto pro grege <seg xml:id="w1929">pugnent,</seg>
</l>
<l n="s3.17">Et <orig>pręsente</orig> lupo irritet <seg xml:id="w1934">iam</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w1934">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">iam] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">sscr. pro</hi> ut</p>
</note> sponte calentes,</l>
<milestone unit="page" n="101v"/>
<l n="s3.18">Gauisus nixis si cornibus acriter urgent,</l>
<l n="s3.19">Nonne malus subitam fundat per pabula <orig>cędem</orig>?</l>
<l n="s3.20">Sin animi uitium iam prauo more secutus</l>
<l n="s3.21">Spectet adhuc, donec mactentur ouilia tota,</l>
<l n="s3.22">Et demum recta aggressus deturbet utrumque,</l>
<l n="s3.23">An, <orig>quęso</orig>, posthac hic iam quid pascat habebit?</l>
<l n="s3.24">Ergo errabit egens siluis. Pastoris, at inquis,</l>
<l n="s3.25">Tanta quidem cui non uecordia constet? Apertum</l>
<l n="s3.26">Hic habeo, <orig>cępto</orig> quod iam sermone petebam.</l>
<l n="s3.27">Vos<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2011">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Vos … 28 inquam] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">sc. Franciscus Gallorum et Carolus Romanorum
reges</hi>
</p>
</note> olim terris <orig>pręlustria</orig> nomina, reges,</l>
<l n="s3.28">Et uos pastores populorum degitis, <seg xml:id="w2011">inquam.</seg>
</l>
<l n="s3.29">Quorsum ergo <orig>hęc</orig> uobis certamina mutua tendunt?</l>
<l n="s3.30">Attritis non <orig>pręda</orig> eritis mox uiribus <seg xml:id="w2025">hosti?</seg>
<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2025">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">hosti] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">sc. Turcae</hi>
</p>
</note>
</l>
<l n="s3.31">Vel quo <orig>Pannonię</orig> citro et rixantibus ultro,</l>
<l n="s3.32">Quoue <seg xml:id="w2034">Rhodo</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2034">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Rhodo] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">uidetur ita scriptum esse</hi>, Rhode <hi rend="font-style:italic;">Aghich</hi>
</p>
</note> cessit non motis protinus unguem?</l>
<l n="s3.33">Scilicet <orig>hęc</orig> dudum non hausit barbarus ignis,</l>
<l n="s3.34">Aut non ulterius processit limite fracto?</l>
<l n="s3.35">Forsan et ignoras signata est semita quonam?</l>
<l n="s3.36">Crede mihi, curret ueluti per lubrica <orig>pręceps</orig>
</l>
<l n="s3.37">Atque inopinus iam positos in fine tenebit.</l>
<l n="s3.38">Sed uideo unde malum nostro hoc irrepserit orbi:</l>
<l n="s3.39">Infestus pridem Deus ecce minatur ab alto,</l>
<l n="s3.40">Quod mactastis auem, <orig>quę</orig> uobis oua ferebat</l>
<l n="s3.41">Aurea, securi qua nunc uescuntur in aulis,</l>
<l n="s3.42">Qui pellunt toto sacrum de pectore nomen.</l>
<l n="s3.43">Sed<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2125">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Sed … 44 loquantur] </mentioned>
cf. <bibl>Apoc 18</bibl>
</p>
</note> uideant, ne res <seg xml:id="w2114">
<orig>hec</orig>
</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2114">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">hec] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">ita</hi>
</p>
</note> sit meretricia prorsus, </l>
<l n="s3.44">Deque illis, uates <orig>quę</orig> de meretrice, <seg xml:id="w2125">loquantur.</seg>
</l>
<l n="s3.45">Hoc factum sceleri Solymo plus reddidit aequo,</l>
<l n="s3.46">Ipso iam parta Christo procul aede fugato.</l>
<milestone unit="page" n="102"/>
<l n="s3.47">Quin etiam insanas mentes delusaque corda</l>
<l n="s3.48">Crediderim, <orig>uitę</orig> spectans exempla <orig>scelestę</orig>,</l>
<l n="s3.49">Quos sacris uideo moderari rebus et aedi.</l>
<l n="s3.50">At contra excusso, <orig>quę</orig> nam illic tradita nobis</l>
<l n="s3.51">Doctrina, hinc iuxta tum qualis uita peracta,</l>
<l n="s3.52">Huc argumentis sensimque et rite petitis,</l>
<l n="s3.53">Ex ueterum scriptis, <orig>uitę</orig> meritoque uirorum,</l>
<l n="s3.54">Nunquam alias permissum homini uixisse liquescit</l>
<l n="s3.55">Errorem citra, fingi aut tam pectus honesto</l>
<l n="s3.56">More, procul pulsis curis terrestribus inde,</l>
<l n="s3.57">Vt pateat contra qua <orig>pręsens</orig> prodiit error,</l>
<l n="s3.58">Exitio ignotam prauis rapientibus artem,</l>
<l n="s3.59">Quis, partes teneant, agitent et <orig>pręlia</orig>, <orig>curę</orig>,</l>
<l n="s3.60">Erigere at contra templi iam diruta, uile.</l>
<l n="s3.61">Sed salis et <orig>crustę</orig>
<seg xml:id="w2236">pannis</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2236">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">pannis] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">ita (not. Aghich)</hi>
</p>
</note> communis egenis</l>
<l n="s3.62">Spe <orig>cęlum</orig> captare sinunt, ut fertur, inani</l>
<l n="s3.63">Terrestres partemque sibi terrestria <seg xml:id="w2250">lecti.</seg>
<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2250">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">lecti] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">forsan actiue interpretandum (terrestria
legentes)</hi>
</p>
</note>
</l>
<l n="s3.64">Ast ineunda tamen ratio, si forte piatis</l>
<l n="s3.65">Ipse Deus nobis hodie placabitur aris,</l>
<l n="s3.66">Hostilesque minas<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2266">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">minas pręsens] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">pro</hi> minas hodie pręsens</p>
</note>
<seg xml:id="w2266">
<orig>pręsens</orig>
</seg> defendat et arma.</l>
<l n="s3.67">Principium a uobis dandum, qui prorsus utrumque</l>
<l n="s3.68">Estis, non adeo numero quam plurima plebes</l>
<l n="s3.69">Et nati meliora sequi, nec uile <seg xml:id="w2290">putate</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2290">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">putate] </mentioned>putare <hi rend="font-style:italic;">Aghich</hi>
</p>
</note>
</l>
<l n="s3.70">Esse situm in uestris manibus: quocunque uidebunt</l>
<l n="s3.71">Vertere uos, gentes inclinant protinus illo.</l>
<l n="s3.72">Quin etiam <orig>proprię</orig> mala <seg xml:id="w2308">
<orig>disita</orig>
</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2308">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">disita] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">ita</hi>
</p>
</note>
<orig>menbra</orig> redibunt</l>
<l n="s3.73">Moli, continuo ducatur corpus ut unum.</l>
<l n="s3.74">Sed quo uos reuoco, quo uates urgeo dudum?</l>
<l n="s3.75">Vberibus meminisse uacet, creuistis ab annis</l>
<milestone unit="page" n="102v"/>
<l n="s3.76">Quis olim primis, <orig>quę</orig>
<orig>fędera</orig> inita fuere<note resp="viaf311814881" place="end" type="n2" rend="visible" n="2" target="#fn2" targetEnd="#fn2">
<p rendition="#rd-Text"> De quantitate uocis <mentioned>inita</mentioned> uideantur notata ad <abbr>pag.</abbr> 81.</p>
</note>
<anchor type="N2" xml:id="fn2"/>
</l>
<l n="s3.77">Effectis <orig>cęleste</orig> genus? Terrestria primum</l>
<l n="s3.78">Temnere, tum <orig>Satanę</orig> conante resistere nixu,</l>
<l n="s3.79">Atque sibi proprium nil uelle cupidine praua,</l>
<l n="s3.80">Sed toto <orig>uitę</orig> peregrinum egisse tenore</l>
<l n="s3.81">Spectantem optatam post ultima fata quietem.</l>
<l n="s3.82">Huc mater cunctos in mystica <orig>menbra</orig> coegit,</l>
<l n="s3.83">Quo procurata est et pertinet illa synaxis</l>
<l n="s3.84">Sub mortem Christo <orig>lectę</orig> commissa <orig>cateruę</orig>.</l>
<l n="s3.85">Huc agedum totis incumbite uiribus olim,</l>
<l n="s3.86">Namque reo <orig>pręgrande</orig>
<orig>nephas</orig> depellere uotum,</l>
<l n="s3.87">Et simul ingressi <orig>lętum</orig>
<orig>pęana</orig> canentes</l>
<l n="s3.88">
<orig>Pręcipite</orig> optatum post ultima funera finem,</l>
<l n="s3.89">Qui iam desponsi regnis <orig>cęlestibus</orig> estis.</l>
<l n="s3.90">Nec uos <orig>pęniteat</orig> rixas et linquere lites</l>
<l n="s3.91">Non meritis parco largitos omnia Christo,</l>
<l n="s3.92">Et pro terrenis opibus nil stantibus ultra</l>
<l n="s3.93">Regna remissuris superaddere rursus honores</l>
<l n="s3.94">Vobiscum <orig>uerę</orig> fidei coeuntibus una.</l>
<l n="s3.95">Eia agite egregii, huc <seg xml:id="w2456">omni</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2456">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">omni] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">sscr. pro</hi> mecum</p>
</note> contendite nixu,</l>
<l n="s3.96">Nil memores quamuis indigna et tristia passi!</l>
<l n="s3.97">Vrbis <orig>cęlestis</orig> ponamus <orig>męnia</orig> terris,</l>
<l n="s3.98">Optantes dici conuerso aut hoste repulso</l>
<l n="s3.99">Sub signis ciues superantis Tartara Christi,</l>
<l n="s3.100">Tuque<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2490">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Tuque … 101 Aurea] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">sc. rex Francisce</hi>
</p>
</note> adeo, meritis cui tantis lilia florent</l>
<l n="s3.101">
<seg xml:id="w2490">Aurea,</seg>
<orig>pręsidium</orig>
<orig>turbę</orig> columenque fidelis,</l>
<l n="s3.102">Inuicta <orig>pręsigne</orig> tibi decus arripe dextra,</l>
<l n="s3.103">Exemplo ut factum generosum prouocet omnes.</l>
<l n="s3.104">At caput et <orig>summę</orig>
<orig>pręcium</orig>
<orig>pręnobile</orig>
<orig>curę</orig>,</l>
<milestone unit="page" n="103"/>
<l n="s3.105">Quem licet imperii solio dignatus et olim</l>
<l n="s3.106">Orbis habet, maiora tamen nos, Carole, dudum</l>
<l n="s3.107">Deferimus <orig>proprię</orig> reuocantes singula sedi,</l>
<l n="s3.108">Constructum corpus si sic adoleuerit unum,</l>
<l n="s3.109">Eia potens tantum optatam rem confice nobis!</l>
<l n="s3.110">Romanum terris agedum tu redde senatum,</l>
<l n="s3.111">
<orig>Hęc</orig> tua nam sedes, ratio tutissima demum</l>
<l n="s3.112">
<orig>Hęc</orig> eadem, qua nil posthac res publica nutet.</l>
<l n="s3.113">Sic ergo utilitas poscit, sic fata reducunt,</l>
<l n="s3.114">Post longum propriis ecclesia reddita terris</l>
<l n="s3.115">Vt tandem medio sistat, moderetur et inde.</l>
<l n="s3.116">Eousque perinde ac Hesperus audiat olli</l>
<l n="s3.117">Atque ferant orbi decreta petita reperto.</l>
<l n="s3.118">Huc incumbe, mihi tu princeps, <seg xml:id="w2606">Austria,</seg>
<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2606">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Austria] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">sc. rex Ferdinande, Caroli regis frater</hi>
</p>
</note> uatis</l>
<l n="s3.119">Non iam cura leuis, non, inquam, paruus amorque,</l>
<l n="s3.120">Et medius regum tu dextras iunge fideles,</l>
<l n="s3.121">Adiutus status ut per te procedere possit.</l>
<l n="s3.122">Orbis quo liceat nostri re sospite saltem,</l>
<l n="s3.123">Cardo hic uertatur, cedantque innoxia fata.</l>
<l n="s3.124">Sed non plura licet, pateat labentibus annis,</l>
<l n="s3.125">Quod superum interea <orig>cęlant</orig> arcana repostum.</l>
<l n="s3.126">At moneo, fati decurrant amne secundo,</l>
<l n="s3.127">Neue reformident certamina, qualia<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2676">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">qualia … 129 inguen] </mentioned>
cf. <bibl>Gen 32, 25-32</bibl>
</p>
</note> Iacob</l>
<l n="s3.128">Sustinuit superis lucta congressus iniqua,</l>
<l n="s3.129">Certantis quando percussum exaruit <seg xml:id="w2676">inguen.</seg>
</l>
<l n="s3.130">Non sibi, nec poscit petulans <orig>quęcunque</orig> libido,</l>
<l n="s3.131">Obseq<supplied>uiosa</supplied> gerant <orig>pręcordia</orig>, sed Deus alto</l>
<l n="s3.132">
<orig>Quę</orig> iubet, et ratio cordi dictata repressit.</l>
<l n="s3.133">Proque suis tandem rem uiribus adiuuet omnis,</l>
<milestone unit="page" n="103v"/>
<l n="s3.134">Fataque sic <orig>lętus</orig>
<orig>cęlestia</orig> prouehat ultra,</l>
<l n="s3.135">Et <orig>quęcunque</orig> licet, rapiat <orig>quę</orig> cingeret arma,</l>
<l n="s3.136">Alma Fides late totum ut tendatur in orbem.</l>
</div>
<div type="poesis-sermo" n="s4" met="hexameter">
<head> Satyra<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2729">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Satyra quarta] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">de orbis Christiani misero statu: mater ecclesia
prorsus neglecta est, publica curantes nocent plebi, auspicibus regibus
Christianis ruunt urbes et domus priuatae, in suam perniciem Christiani cum
Turcis pacta condunt; circa a. 1536, post foedus inter Franciscum Gallorum
regem et Solymanum imperatorem Turcarum ictum</hi>
</p>
</note>
<seg xml:id="w2729">quarta</seg>
</head>
<l n="s4.1"> Propositum urbano ut nobis hic sermo lepore</l>
<l n="s4.2">Repat humi, qualem non fabula<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2743">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">fabula … anilis] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">cf.</hi>
<bibl>Hor. Sat. II, 6, 77-78</bibl>
</p>
</note> spernat <seg xml:id="w2743">anilis.</seg>
</l>
<l n="s4.3">Iccirco <seg xml:id="w2745">ampulas</seg>
<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2745">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">ampulas] </mentioned>
cf. <bibl>Hor. Ars P. 97</bibl>
</p>
</note>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2745">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">ampulas] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">ita</hi>
</p>
</note> tragici secerno cothurni,</l>
<l n="s4.4">Incutiendus erat quamuis grauiore flagello.</l>
<l n="s4.5">Mars, armis qui nunc toto circumtonat orbe,</l>
<l n="s4.6">Accerse huc quotquot<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2767">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">quotquot … mala] </mentioned>
cf. <bibl>Hor. Sat. II, 4, 70</bibl>
</p>
</note> fert Picens marcida <seg xml:id="w2767">mala,</seg>
</l>
<l n="s4.7">Vt iaculis hodie non desit missile nostris,</l>
<l n="s4.8">Quod telis Italum grauiores imprimat ictus:</l>
<l n="s4.9">Nam ratio et uerum misso sociabitur una.</l>
<l n="s4.10">Ast illo decreta uolunt quia tendere legum,</l>
<l n="s4.11">Vt nequam superet melior pars altera partem,</l>
<l n="s4.12">Si bene <seg xml:id="w2804">iam</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2804">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">iam] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">sscr. pro</hi> quę</p>
</note> relegis <orig>quę</orig> disserit Atticus<note place="foot" type="n1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2809">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">Atticus hospes] </mentioned>
cf. <bibl>Cic. Leg. (passim)</bibl>
</p>
</note>
<seg xml:id="w2809">hospes,</seg>
</l>
<l n="s4.13">Huc a parte simul mecum stet turba piorum.</l>
<l n="s4.14">Id primum, nobis quod nemo negauerit, inquam,</l>
<l n="s4.15">Latius ut regnent, hodie stant <orig>pręlia</orig> tanta</l>
<l n="s4.16">Principibus; nullum uero uictoria finem</l>
<l n="s4.17">Repperit, hoc ideo quia semper parta retrorsum</l>
<l n="s4.18">Labuntur, posthacue<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2848">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">posthacue … rependunt] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">sscr. pro</hi> lucro referunt maioraque posthac
rependunt</p>
</note> lucro maiora <seg xml:id="w2848">rependunt</seg>
</l>
<l n="s4.19">Damna, tamen certum iam non desistere <orig>cępto</orig>.</l>
<l n="s4.20">Dum recta ratione omnes contendere <seg xml:id="w2861">credunt,</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w2861">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">credunt] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">pro</hi> norunt</p>
</note>
</l>
<l n="s4.21">Sermonum scriptor quam nunc examine tali</l>
<l n="s4.22">Perpendo, aduertas tu parte an <supplied>qu</supplied>adret
<supplied>a</supplied>b omni.</l>
<l n="s4.23">Namque bonum imperium iuxta bene cedere debet</l>
<l n="s4.24">Et regi et populo, cui iam parere necesse est,</l>
<milestone unit="page" n="104"/>
<l n="s4.25">Illos concordes <orig>quę</orig> gratia iungit in unum.</l>
<l n="s4.26">Quicquid <orig>amicicię</orig> nobis ea uincula rumpit,</l>
<l n="s4.27">Id ueluti uitare nocens et inutile <orig>pręstat</orig>.</l>
<l n="s4.28">Declinare omnes nam sic contraria norunt,</l>
<l n="s4.29">Agna lupum <orig>Lybicum</orig>, rursus lupus ipse leonem.</l>
<l n="s4.30">Ars humana tulit pariter quo plurima, solers</l>
<l n="s4.31">Commoda <orig>quottidie</orig> dum <orig>uitę</orig>
<orig>quęrit</orig> egenti</l>
<l n="s4.32">Atque parat <orig>quęcunque</orig> quidem sunt usibus apta,</l>
<l n="s4.33">
<orig>Quę</orig> uero impediunt, remouet contraria longe.</l>
<l n="s4.34">Sic instans operi quod sudat rusticus, illo</l>
<l n="s4.35">Cuncta refert, studio quo functus in horrea condat,</l>
<l n="s4.36">Vnde domum tandem totum sustentet in annum.</l>
<l n="s4.37">Atque ut lucidius promam, <orig>quę</orig> cogito dudum</l>
<l n="s4.38">Complectorque animo, curat, qui pascit, ouile,</l>
<l n="s4.39">Sin nil prospiciat pecori, sed carpere tantum</l>
<l n="s4.40">Sedulus inde uenit quodcunque, in <orig>cętera</orig> segnis,</l>
<l n="s4.41">Huic cito mors, inquam, delebit ouilia tota.</l>
<l n="s4.42">Quid si non pecudes idem, sed equilia curet,</l>
<l n="s4.43">Spectet, <orig>pręsentem</orig> sibi quod deglubat in horam,</l>
<l n="s4.44">Vnde nihil ualeat, nisi cauda pellere setam</l>
<l n="s4.45">Venalem tantum uili piscantibus hamo,</l>
<l n="s4.46">An <seg xml:id="w3037">
<orig>pulum</orig>
</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w3037">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">pulum] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">ita</hi>
</p>
</note> tandem generosum hic educet unquam,</l>
<l n="s4.47">Edoctum campo spectatos ponere gressus?</l>
<l n="s4.48">Quod peto nunc, ideoque et longius ordior, <orig>isthinc</orig>
</l>
<l n="s4.49">Cerne: anima corpus mortale an uilius hoc sit,</l>
<l n="s4.50">In <supplied>terra</supplied> positum sordes quod condit olentes,</l>
<l n="s4.51">Cum mens <supplied>a</supplied>stra petat <orig>cęlo</orig> gaudetque uagari,</l>
<l n="s4.52">Atque nihil condit, iam protinus unde grauetur?</l>
<milestone unit="page" n="104v"/>
<l n="s4.53">Diuersos habeat sin hoc utrumque magistros,</l>
<l n="s4.54">Alterius <seg xml:id="w3094">numquid</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w3094">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">numquid] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">incertum an</hi> nuncquid <hi rend="font-style:italic;">aut </hi>numquid <hi rend="font-style:italic;">scriptum</hi>
</p>
</note> deseruiet usibus alter?</l>
<l n="s4.55">Alteruter cuius demum moderabitur acta?</l>
<l n="s4.56">Vilius, aut potius peioris nobile contra?</l>
<l n="s4.57">Sin quales fuerint <seg xml:id="w3112">mores,</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w3112">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">mores] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">mut. e</hi> contra mores</p>
</note> et protinus ipsum</l>
<l n="s4.58">Taliter afficitur corpus, nempe optima refert</l>
<l n="s4.59">Sit nobis anima, ingenuo quoque <orig>prędita</orig> cultu.</l>
<l n="s4.60">Rursus idem hoc alia tibi nunc sic colligo, mentem</l>
<l n="s4.61">Huc adhibe: quis tentat opus, si spreuerit artem,</l>
<l n="s4.62">Cuius, ut absoluat, prudentia calleat, illud?</l>
<l n="s4.63">Nemo; sed contra, proprii quod muneris esset,</l>
<l n="s4.64">Officii meminere, nocent tum <orig>quę</orig>, omnia uitant,</l>
<l n="s4.65">Atque operis gaudet <orig>quęsitam</orig> unde hauriat artem,</l>
<l n="s4.66">A se quale alios petiisse optauerit <seg xml:id="w3179">ipse.</seg>
<note place="foot" type="a1" rend="visible bracket" targetEnd="#w3179">
<p rendition="#rd-Text" rend="text-align:left;">
<mentioned rend="visible bracket">ipse] </mentioned>
<hi rend="font-style:italic;">pro</hi> ille</p>
</note>
</l>
<l n="s4.67">Verte huc, <orig>quęso</orig>: latet modo nos non cognita solum</l>
<l n="s4.68">
<orig>Hęc</orig> res, unde quati tantum mortalia cernis,</l>
<l n="s4.69">In primis illi ut noceant, qui publica curant,</l>
<l n="s4.70">Auspicibusque ruant ipsis urbesque domusque</l>
<l n="s4.71">
<orig>Priuatę</orig>, et tales casus labefacta sequantur </l>
<l n="s4.72">Omnia, de medio primum tollantur ut ipsi</l>
<l n="s4.73">Reges et regum series longissima prolis.</l>
<l n="s4.74">Hac igitur radice malum tibi promicat, <orig>illhinc</orig>
</l>
<l n="s4.75">Pullulat et pestis, <orig>quę</orig> mox in origine <orig>lędit</orig>,</l>
<l n="s4.76">Regibus exitio sint ipsa ut regna, simulque</l>
<l n="s4.77">Subiectis populis; morbi <orig>quęrenda</orig> m<supplied>e</supplied>dela</l>
<l n="s4.78">Hinc ergo, et qua nam labes sub
<supplied>ui</supplied>scer<supplied>a</supplied> serpat</l>
<l n="s4.79">Spectandum, tecum pensabis singula dicta.</l>
<l n="s4.80">Quod fit nam passim, fieri hac in parte necesse est,</l>
<milestone unit="page" n="105"/>
<l n="s4.81">A quibus officiumque et munia certa petuntur,</l>
<l n="s4.82">Arte ualent, gnauos facit experientia longa</l>
<l n="s4.83">Et qui non didicit, non uitem falce putabit.</l>